22 Şubat 2016 00:52

Kültürel enkaz!

Kültürel enkaz!

Fotoğraf: Envato

Paylaş

Aylardır kuşatma altındaki Kürt kentlerinde yıkım devam ediyor. Cizre’de 41 kişiye mezar olan bodrumun enkaz görüntüleri, bu yıkımın boyutları hakkında söyleyecek söz bırakmıyor.

Ama bu ülkede enkaz haline getirilen sadece kendilerini yönetmek isteyen Kürtlerin kentleri değil. Bugün Türkiye’de aralarında Kürtçe’nin Zazaki lehçesinin de yer aldığı 18 dil yok olma tehdidi altında bulunuyor. Erdoğan’ın ağzından düşürmediği “tek millet”, “tek dil” politikaları, 90 küsur yıl sonra ülkeyi aynı zamanda bir kültürel enkaz haline getirmiş bulunuyor. 

Cumhuriyet’in ilk Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt, “Türk, bu ülkenin yegâne efendisi, yegâne sahibidir. Saf Türk soyundan olmayanların bu memlekette tek hakları vardır; hizmetçi olma hakkı, köle olma hakkı. Dost ve düşman, hatta dağlar bu hakikati böyle bilsinler!” diyordu. 2015-16’da yıkım altındaki Kürt kentlerinde ‘Esedullah Tim’ tarafından yapılan duvar yazılamalarında ise, “Türksen övün, değilsen itaat et” yazıyordu. Devlette devamlılık esastı. İktidarlar, hükümetler değişse de Mahmut Esat’tan Esedullah’a devletin ‘tek’çiliği değişmiyordu. 

Dün Dünya Anadil Günü’ydü. ‘Açılım’ yapma ve ‘demokratikleşme paketi’ açma şampiyonu olan AKP-Erdoğan iktidarı, Dünya Anadil Günü’nde de Kürtleri unutmadı. Diyarbakır’ın Kayapınar ilçesinde Ekim 2015’te 60 öğrenciye Kürtçe eğitim vermeye başlayan ‘Dibistana Seretayî ya Alî Erel’, ‘ilkokul işlevi gördüğü’ (yani ilkokul düzeyine eğitim verdiği) gerekçesiyle kapatıldı. Çünkü iktidarın 2013’te ‘çözüm süreci’ devam ederken büyük bir gürültüyle açıkladığı ‘demokratikleşme paketi’nde özel Kürtçe okulların sadece lise düzeyinde açılabileceği belirtiliyordu. “Liseye kadar Kürtçeyi görmeyen öğrenci lisede nasıl Kürtçe eğitim alacak” sorusunu kendinize dert etmeyin. Zaten adına “Kürtçe lise” dense de bu okullarda eğitim dili Türkçe olmaya devam edecek, sadece matematik, fizik, kimya ve biyoloji dersleri Kürtçe olarak okutulabilecekti! İşte bu nedenle Kürt çocuklarına anadillerinde eğitim vermek amacıyla açılan Dibistana Seretayî ya Alî Erel, bu “zararlı faaliyetleri” nedeniyle mühürlendi!

Yazımızın başında da belirttik. 2016 Dünya Anadil Günü’nü ne yazık ki sadece anadilde eğitim üzerindeki yasaklar ve okul kapatmalarla karşıladık.  Bugün aylardır kuşatma altındaki Kürt kentlerinin tarihi ve kültürel varlıkları da gazetemiz yazarı Erol Aral’ın deyimiyle “Tayyiban rejimi”nin tehdidi altında. Daha birkaç ay öncesine kadar adeta bir açık hava müzesi olan ve UNESCO tarafından ‘Dünya Kültür Mirası’ listesine alınan Diyarbakır’ın Sur ilçesindeki tarihi-kültürel yapıların büyük bir bölümü tahrip oldu.  
Diyarbakır Barosu Başkanı Tahir Elçi, tarihi Dört Ayaklı Minare’nin tahrip edilmesine “kültürel suikast” diyordu. Elçi, bu “kültürel suikasta dikkat çekmek için açıklama yaptığı Dört Ayaklı Minare’nin yanı başında suikasta uğradı, katledildi. Elçi’nin katledilmesinin ardından Sur’daki yıkım Dört Ayaklı Minare ile de sınırlı kalmadı. Yüzlerce, binlerce yıllık camiler, kiliseler, hanlar, hamamlar da Dört Ayaklı Minare ile aynı kaderi paylaştı.

Otuz yılı aşkın bir süredir mücadele eden Kürtlerin en önemli iki talebi anadilinde eğitim ve kendi coğrafyalarında kendilerini yönetebilmeleri, yani özerklik. 2016 Dünya Anadil Günü’nde anadilinde eğitim, hâlâ yasak. Devletin tank ve toplarının namluları ise sınırın içinde ve ötesinde (Rojava’da) kendilerini yönetmek isteyen Kürtlere çevrilmiş durumda. Uzun lafın kısası, bugün savaş ve bu savaşın kaynağı olan ‘tek’çi devlet anlayışı, sadece insanları değil; dilleri, tarihi yapıları ve kültürel mirası da yok ediyor. Ve bu miras yok edildikçe ülke daha çok çoraklaşıyor; halkların, dillerin, kültürlerin bir arada yaşama zemini ortadan kalkıyor. 

Dünya Anadil Günü bizi ülkede süren savaşa bir de tarih ve kültürel miras cephesinden bakmaya çağırıyor. 

Siz hangi taraftasınız: ülkeyi kültürel enkaza çeviren ‘tek’çi yıkıcılıktan mı, yoksa dillerin, halkların, kültürlerin barış içinde bir arada yaşamasından mı?

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...