Çin futbolunda neler oluyor?

Dünyanın gözü Çin futbolunun üzerinde. Akıl almaz paralarla futbol piyasasını sarsan transferler gerçekleştiren Çin’deki bu atılım herkese “Çin futbolunda neler oluyor” sorusunu sorduruyor. Arsenal Menajeri Arsene Wenger’in Avrupa futbolunu “ciddi şekilde endişelenmeye” davet ettiği bu atağı daha iyi anlamak için son 15 günün Çin’e dair en büyük iki haberini arka arkaya özetleyelim:
1) Kış transfer döneminin maliyeti en yüksek 5 transferi Çin Süper Ligi’nde gerçekleşti. Şu ana kadar harcanan 300 milyon dolar, dünyanın en büyük futbol ekonomisi İngiltere Premier Lig’ini geride bıraktı.
2) Dünya çelik üretiminin yarısını gerçekleştiren Çin, 400 bin çelik işçisinin işine son verme kararı aldı. Küresel ekonomik durgunluğun gerekçe gösterildiği kararda üretimin 100 ila 150 milyon ton azaltılmasına karar verildiği bildirildi. Daralma kararının diğer sektörleri de etkileyeceği ve önümüzdeki birkaç yılda 3 milyon çelik, kömür, alüminyum, çimento ve cam işçisinin işsiz kalacağı tahmin ediliyor. Metalurji Endüstrisi Planlama ve Araştırma Enstitüsü Başkanı Li Xinchuang, işten atmalar sebebiyle toplumsal istikrarın zarar görebileceği uyarısında bulundu.
***
Devlet Başkanı Xi Jinping, geçtiğimiz yıl Çin futbolu için yeni bir stratejinin uygulamaya konduğunu duyurdu. Amaç, 10 yıl içerisinde 850 milyar dolarlık, dünyanın en büyük spor endüstrisini inşa etmek, 2026’da dünya kupasına ev sahipliği yapmak ve kupayı kazanmak!
Çin, bu amaç için ülkenin en büyük kapitalistlerini görevlendirdi. E-ticaret devi Alibaba’nın sahibi Jack Ma, Wanda Grup’un sahibi Wang Jianlin gibi milyarderler devlet destekli “Kazan/kazan” projesi uyarınca futbol yatırımlarını katladı. Çin sermayesi, Atletico Madrid hisselerinin yüzde 20’sini, Manchester City’nin sahibi olan City Futbol Grubu’nun yüzde 13’ünü satın aldı.
Eğitim Bakanlığı, 2017 yılında 20 bin futbol okulu inşa edileceğini duyurdu. Bu rakamın 10 yıl içinde 50 bini bulması hedefleniyor.
Salford Üniversitesinde spor endüstrisi üzerine ders veren Simon Chadwick’e göre “Çin’in futboldaki kalkınma modeli diğer endüstrilerde uyguladığıyla aynı. Yabancı şirketleri ve yabancı iş gücünü satın alarak yerel iş gücü kalitesini geliştirmek.”
Arsene Wenger’in söylediği üzere “Çin’in tüm Avrupa futbolunu ülkesine taşıyacak gücü varmış gibi görünüyor.” Çin, getirdiği yıldızlarla ülkedeki futbol atmosferini değiştirmeyi, futbolu toplumun 1 numaralı tutkusu haline getirmeyi amaçlıyor. Futbola yatırım yapmakla görevlendirilen milyarderlerden aynı zamanda büyük şehirlerde spor kampüsleri kurmaları isteniyor.
İşin lobi kısmı da unutulmuş değil. Guardian Yazarı Owen Gibson, Wang Jianlin’in dönemin FIFA Başkanı Sepp Blatter’in yeğeni Philippe’in sahibi olduğu televizyon hakları ajansı Infront’u satın aldıktan sonra FIFA başkanlık seçimlerinde Blatter’in yanında yer aldığını hatırlatıyor. 2022 Dünya Kupası, Asya kıtasında düzenleneceği için 2026’nın Çin’e verilebilmesi için ekstra efor gerekiyor tabii. Blatter’in akıbeti düşünüldüğünde, Jianlin’in Infront yatırımı boşa gitti ancak FIFA’da işlerin yürüme şeklinin Blatter’in gidişiyle değişmesini beklemek için bir sebep yok. Bu yüzden 2026 umutları halen diri.
Çin’in 10 yıllık planı, agresif ve çok yönlü. Ülke ekonomisi yavaşlar ve çelik gibi zarar eden, emek-yoğun dev sektörler küçültülürken, Batı’da olduğu gibi daha kârlı iş kolları yaratılıyor. Piyasa ekonomisine geçişin hızlandırıldığı ‘90’larda 10 milyonlarca işçinin işsiz kalması sonrası ortaya çıkan toplumsal istikrarsızlığın tekrarlanmasının önüne, eğlence endüstrisine yapılan güçlü yatırımla geçilmesi hedefleniyor. Futbol, hem güçlü bir yatırım hem de hayal kırıklığı içindeki halkı idare etmenin aracı olarak görülüyor.
2011’de 185, 2012’de 380, 2013’te 656, 2014’te 1379, 2015’te 2703 işçi grevinin yaşandığı ülkede bu rakamlar işçi sınıfının öfkesinin son 5 yılda her yıl 2’ye katlandığını gösteriyor. Bir taşla 2 kuş vurmayı hedefleyen yeni Çin stratejisinin bu hoşnutsuzluğu dizginleyip dizginleyemeyeceği merak konusu.