10 Ocak 2016 01:00

Buz adamı Ötzi'nin mikrobiyomu

Fotoğraf: Envato

Paylaş

Günseli Bayram

Tüm yazıları

1991 yılının eylül ayında Alman bir çift, İtalya’nın Avusturya sınırındaki Ötzal Alplerindeki yürüyüşleri esnasında buldular Buz Adam Ötzi’yi. Çift, yürüyüşleri sırasında erimiş kar sularından oluşmuş bir gölcükte bir karaltı fark etti ve önce bunun çöp olduğunu düşündü. Karaltının yakınına geldiklerinde bunun ölmüş ve mumyalaşmış bir insan bedeni olduğunu anladılar. Ötzi’nin bedeni bölgedeki hava koşullarının zorlaşması nedeniyle adli tıp uzmanları tarafından dört gün sonra çıkarılabildi yarı gömülü olduğu buzdan. Innsbruck’daki Adli Tıp Enstitüsünde yapılan incelemelerle Ötzi’nin gerçek kimliği(!) anlaşıldı. Ötzi’nin bulunduğu yerde ona ait deri eşyalar ile aletler de bulunmuştu. Ötzi Avrupa’nın bilinen en eski doğal mumyasıydı. Beş bin yaşındaki mumya, Bakır Çağı Avrupası’na ışık tutmuştu. Ötzi’nin dokuları ve mide içeriği ile eşyalarında bulunan polenler mikroskop altında incelendi. Ötzi’nin ölüm nedeni 2001 yılında belirlendi. Buz Adamı’nın vücuduna bir ok isabet etmişti. Ok iç organlara zarar vermemiş ama ana damarlardan biri hasar görmüştü. Ayrıca Ötzi’nin ölümünden saatler ya da günler önce, yaşanılan bir kavga/savaş vb. olay sonucu kafasına da bir darbe aldığı belirlendi. Otuz ila kırkbeş yaşları arasında öldüğü belirlenen Ötzi’nin bedeni bugün İtalya’nın Bolzano şehrindeki Güney Tirol Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor1.
Bulunduğu günden bugüne Ötzi’nin bedeni bilim insanları tarafından incelenmekte. 2012 yılında bilim insanları Ötzi’nin yaralarının etrafında kırmızı kan hücrelerini buldular. Bu, şimdiye kadar bulunan en eski kan örneği idi2. Science dergisinin 8 Ocak 2016 tarihli sayısında Ötzi’nin bedeninde bulunan mikroorganizmalarla ilgili kısa bir çalışma yayınlandı3.Bundan yaklaşık beş yıl kadar önce Ötzi’nin genom dizisi açığa çıkarılmıştı. Ötzi’nin genetik olarak erken dönemde Avrupa’da yaşamış çiftçilere benzediği bulunmuştu. Boyen/Bolzano’daki European Academy (EURAC)‘tan araştırmacılar insanların yaklaşık yüzde 50’sinde bulunan ve mide ülserlerine sebep olduğu keşfedilen bir bakterinin (Helicobacter pylori) Ötzi’de de bulunup bulunmadığını sorguladılar. 2005 yılında Nobel Tıp Ödülleri Helicobacter pylor ile onun gastrik ve peptik ülserlerdeki rolünü keşfeden bilim insanlarına verilmişti. Bu keşif gastrik ve peptik ülserlerin tedavisinde büyük bir çığır açmış ve bu hastalıkların tanı ve tedavisinde büyük bir devrime yol açmıştı.
Bu yeni çalışmada, Ötzi’nin mide bağırsak sisteminden alınan biyopsi örneklerini inceledi. Bu örneklerden DNA saflaştırılarak DNA dizileri çıkarıldı ve bu diziler içerisinde Helicobacterpylori’ye ait gen dizileri tanımlandı. Araştırmacılar, Ötzi’den alınan örneklerde bu bakteriye ait bütün genleri bulabildiler. Böylece, tarihin erken zamanlarından beri Helicobacter pylori ile birlikte yaşadığımıza dair olan teoriyi destekleyen önemli bir kanıt ortaya çıkarılmış oldu.

(1)http://www.iceman.it/en/oetzi-the-iceman

(2)http://www.bbc.com/news/science-environment-17909396

(3)Frank Maixner, Ben Krause-Kyora, Dmitrij Turaev, Alexander Herbig, Michael R. Hoopmann, Janice L. Hallows, Ulrike Kusebauch, Eduard Egarter Vigl, Peter Malfertheiner, Francis Megraud, Niall O’Sullivan, Giovanna Cipollini, Valentina Coia, Marco Samadelli, Lars Engstrand, Bodo Linz, Robert L. Moritz, Rudolf Grimm, Johannes Krause, Almut Nebel, Yoshan Moodley, Thomas Rattei, and Albert Zink. The 5300-year-old Helicobacter pylori genome of the Iceman. Science, 2016; 351 (6269): 162-165 DOI: 10.1126/science.aad2545

YAZARIN DİĞER YAZILARI