21 Aralık 2015 00:51

Önce yasa, sonra imza! peki ya daha sonra?..

Önce yasa, sonra imza! peki ya  daha sonra?..

Fotoğraf: Envato

Paylaş

Net asgari ücret 1600 lira mı oluyor?
Bazı basın organları, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun son toplantısını bu başlıkla vermeyi tercih etti. 
Nereden çıkardılar bunu? 
Komisyon’un son toplantısında şöyle konuşmalar geçmiş: Net asgari ücret ağır işlerde 1600 lira olmalı. Orta ağır işlerde 1427 lira... Hafif işlerde ise 1326 lira olması gerekir.
Şimdi bu boş umut yaymak değilse ne?  
Çünkü patronlar 1300 lira için bile dedi ki...
“Önce yasa sonra imza.”
Patronlar, asgari ücretin yükseltilmesi karşılığında sağlanacak mali kolaylıkların bir an önce yasalaştırılmasını istedi. 
Acaba patronlar sadece mali kolaylıklar mı istiyor?
Yoksa...
1300 liralık asgari ücrete karşılık... “Patronları rahatlatacak formüller” adı altında kaşıkla verileni kepçeyle geri alacak fırtına mı başlayacak?

OLMAZDAN, ‘OLUR AMA’YA DÖNEN SÜREÇ
Patronlar önce asgari ücretin artışına şiddetle karşı çıktılar. 
Sonra... 7 Haziran öncesinde asgari ücret artırma vaatlerini patrona şikayet eden hükümet gibi onlar da ‘olabilir’e döndüler.  
Hatta içlerinden bazıları... “İhracatımızın azaldığı bu dönem içerde tüketimi artırır. Bu da işimize gelir” bile dedi.
Ama şart koştular: Yükümüzü hafifletin!
Hükümet, “İşverenlerimizi mağdur etmeyeceğiz” diyor. 
Komisyon toplantılarına katılan işçi sendika temsilcileri de... “Elbet de patronlarımızın da zarar görmemesi sağlanmalıdır” temennisinde bulunuyor.
Peki bu nasıl olacak?
Patronlar söylenip duruyor: 
Aman efendim asgari ücret artınca, diğer çalışanlar da ücretlerine zam isteyecek. Zincirleme ücret artışlarının getireceği yük çok fazla olur. Bunu engellemeliyiz.
Yok efendim dünyada rekabet üstünlüğümüzün etkilenmemesi için yükümüzü azaltın. 
Sadece ücretler değil kıdem tazminatı yükümüz de yüzde 8 artacak. Lütfen bunları da bir düşünün.
Ama biz ihale tekliflerini verirken rakamın 1300 lira olacağını hiç düşünmemiştik. Bu durumda doğacak mağduriyetimiz giderilmeli.

50 LİRAYA MI RAHATLAYACAKLAR?
Ve daha nice şikayet ve söylenme. Patronlar bunları sıraladıktan sonra “1300 lira olur ama...” ile başlayan cümleler kuruyor. 
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun son toplantısında da böyle yaptılar ve dediler ki: 
Mevcut vergi ve prim sistemiyle gidilirse 1300 liraya imza atamayız. Son toplantıdan önce içimiz rahat etmeli.” 
İçlerinin rahat etmesi için... 
Asgari ücret karşılığı mali kolaylıklar sağlamalıymış.
Ekonomi yönetimi de şu kolaylıklardan birini hayata geçirmek için kafa yoruyormuş:
SGK işveren payı dürülmesi... 
İşsizlik fonu payının azaltılması... 
Asgari geçim indirimi formülleri... 
Asgari ücret 1300 lira olunca sigortadaki işveren payını SGK, 1.5-2 puan indirirse... Ya da İşsizlik fonuna işveren katkısı düşürülürse... Patron sadece ve sadece 50-75 lira daha az prim yatıracak.
Patron bu kadarcık bir indirimle yetinir mi? 
Sadece küçük mali kolaylıklar patronu kesmez! Bu nedenle hükümet de patronlar da büyük bir hazırlık içinde. 
Bu nedenle işçiler...
Komisyonun, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu uygun olması halinde bu hafta... Değilse haftaya yapacağı tespit toplantısından çıkacak rakam kadar yapılan hazırlıklara da dikkat kesilmeli.
Sadece asgari ücretliler değil bütün işçiler... Zira bütün bir çalışanları ilgilendiren gelişmeler  yaşanacak.
Şimdi onların ne olduğuna bakalım!

PATRONLARIN ÖNLEMLERİ
Asgari ücretin artması karşısında patronların alacağı önlemleri dört başlıkta toplayabiliriz.
1- İşten atma:
Çok yaygın olmasa da işten atmalar yaşanacak. Küçük ölçekli işletmeler de şimdiden işten atmalar başladı. Ve patronlar, asgari ücret artacağı için şimdiden önlem olarak işten attıklarını açık açık söylüyorlar. 
Asgari ücret artınca diğer ücretlilerin de artış talep etme ihtimaline karşı büyük işyerleri de aynı yöntemi izliyor. Örnek Bursa’da, Mayıs ayındaki Metal direnişine katılan MAKO. MAKO’da işçilere şöyle denildi: “Yıl sonu geliyor. Asgari ücret zammından sonra bir takım marjinaller fabrikayı karıştırabilir. Onlarla hareket edecek işçiler işten atılacak.”  
2- Kayıt dışı çoğalacak:
Türkiye’de kayıtdışılık iki türlü oluyor. Bir SGK’ya kaydı hiç bulunmayanlar. Genç ve düşük eğitimliler içinde oldukça yaygın. Suriyelilerin eklenmesiyle oranları yüzde 40’a dayandı. 
Kayıt dışılığın ikinci türü gizli. Kayıtlı gözüküyorsunuz ama ücretiniz farklı. 
Bu ülkede devlet teşviki ile kurulduğu halde asgari ücret ödemeyen işyerleri... Açılışını devlet erkanın yaptıkları da dahil, çok düşük ücret uygulayan Kürt illerindeki tekstil fabrikaları... Bankaya asgari ücret yatırıp bir kısmını işçinin elinden alan, “biz de formül bitmez” diyen yerler...
Hepsi gizli kayıt dışılığa örnek. Türkiye’de denetim ve yaptırım yok. Kayıt dışılık çok artacak çok.
3- Mesailer, uzun çalışma daha da yaygınlaşacak:
“Verim artmadan ücret 1000 liradan 1300 liraya mı çıkarmış, yüzde 30’luk ücret artışı mı olurmuş” diyen patronlar verimi artırmak için çalışma sürelerini uzatacaklar. Bugün asgari ücretin üzerinde 1200 lira alan işyerlerinde çalışma süreleri göz önüne alındığında ücret asgari ücretin altında kalıyor. 
Türkiye 1 milyon 600 bin işçinin haftalık 72 saatin üzerinde çalıştığı bir ülke. Yani 7 gün 10 saatin üzerinde. Avrupa’nın en uzun çalışma saatinin olduğu ülkemizde şimdi bu süre daha da artacak.  
4- Diğer ödemeler kalkacak 
Hay Group Türkiye tarafından yapılan “Olası Asgari Ücret Değişiminin Etkileri” başlıklı araştırmanın gösterdiği gibi... Şirketlerin büyük çoğunluğu çözüm olarak “ödenekleri/ ikramiyeleri baz maaşa ekleme” ve “yan hak paketlerinde değişikliğe gitme” uygulamalarını düşünüyor. 
Çalışanların kömür, yol gibi ödemeleri kaldırılarak ücrete eklenecek. Haklar kaldırılacak ücret artmış gibi gözükecek. Sendikaların bile buna teşne olduğu bir ortamda hiç de zor olmayacak bu uygulama. 

HÜKÜMETİN KIYAKLARI NE OLACAK?
Hükümet de patronları sadece bir iki puanlık prim ve vergi muafiyeti ile desteklemeyecek. İşvereni kollayacak ağır önlemler alacak.
1- Kıdem Tazminatını kaldıracak
Asgari ücret artışının işten atmaların, eski biraz yüksek alan işçilerden kurtulmanın vesilesi yapılacağı ortamda patronlar işten atarken kıdem tazminatının ayaklarına dolanmasını istemiyor.  
Bugünlerde kıdem tazminatı fonunun gündemde olması bu yüzden. Patron işten atarken ödeme yapmayacak. İşten atılan işçi 12 yıldan önce fondan para alamayacağı için işçiler de köle gibi çalışmaya razı olacak. 
2- İstihdam Bürosu hayata geçecek
Patronların yıllardır beklediği işçi pazarlayan merkezlerin açılma süreci hızlanacak. Böylece ihtiyaç olduğunda geçici işçi bulmak kolaylaşacak. 
3- Yükü vatandaşa bindirecek
Vergi, prim, teşvik kıyakları gündeme gelecek. Faturası vatandaşa kesilecek.
4- Süre oyunu devreye girecek
Artık asgari ücret 6 ayda bir değil yılda bir belirlenecek. Zamanla yüzde 30’luk zam eritilecek. Hatta, “Asgari ücret en geç iki yılda belirlenir” diyen İş Yasası’nın 39. maddesine dayanılarak süre 1 yılı bile aşabilir. İşyerlerinde üç yıllık toplusözleşmelerin dayatıldığı bir ülkede hiç de uzak ihtimal değil. 

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...