Dijital genetik ırkçılık
Fotoğraf: Envato
Genetik teknolojilerin gün geçtikçe ucuzlaması ile birlikte genetik soy ağacı araştırmaları da hemen herkes tarafından erişilebilir hale geldi. Bunun doğal bir sonucu olarak da kullanıcılarına genetik soy ağacı hizmeti sunan pek çok web sitesi ortaya çıktı. Bu siteler kullanıcılarına bir DNA toplama seti gönderiyor. Kullanıcılar seti kullanıp tükürük örneklerini ilgili sitelere geri gönderiyor. Ardından alınan DNA örneği diğer kullanıcıların DNA örnekleri ile karşılaştırılarak bir soy ağacı ilişkisi oluşturulmaya çalışılıyor.
Bu tip genetik soy ağacı araştırma sitelerinden biri de ancestry.com. Söz konusu sitenin gizlilik politikasında [0] yer alan bazı cümleler sitenin kullanıcılarından topladığı (genetik bilgiler de dahil olmak üzere) bilgilerin reklam amaçlı kullanılabileceğini belirtiyor. Philip K. Dick’in 1968’de yazdığı “Androidler Elektrikli Koyun Düşler mi?” kitabından uyarlanan 1982 yapımı Blade Runner filminde meşhur bir sahne vardır. Ana karakter Anderton bir yere girerken gözleri uzaktan taranır ve bir anda bulunduğu yerdeki reklam panoları kendi adıyla ona seslenen kendi geçmişini dikkate alan hedefli reklamlarla dolar. Bilimkurgu hedefli reklamları oldukça erken bir dönemde öngörmüştü. Ancak DNA tabanlı hedefli reklam bir ilk olsa gerek.
Eğer çeşitli hizmetlerin gizlilik politikalarına kabaca da olsa bir göz attıysanız gizlilik politikası denen sayfalarca uzunluktaki hukuk terimlerine boğulmuş metinler neredeyse “Kullanıcı bu metini anlamasın, okumaktan sıkılıp okumayı bıraksın” hissi yaratacak şekilde tasarlanmış gibidir. Şimdiye kadar kaç gizlilik politikası metnini okumaya çalıştığınızı ve kaçını okurken sıkılıp bıraktığınızı şöyle bir düşünün. Kullanıcılar ancestry.com’un hizmetinden yararlanmak için okumaktan sıkılıp bıraktığınız metinlere benzer bir metini kabul ederek farkında olmadan genetik bilgilerini sitenin reklamlar dahil pek çok amaç için sitenin kullanımına açıyor. Genetik olarak hedefli reklamcılığa dair etik tartışmalar bir yana, bu veri kolayca üçüncü partilerin eline geçebilir. Üstelik bu veri anonim dahi olsa DNA verisi adli kurumların topladığı DNA verisinden de yararlanılarak kişiyi ya da ailesini tespit etmekte kolayca kullanılabilir. Salt bu kadar da değil. Kişiler genetik verileri nedeni ile ayrımcılığa uğrayabilir, ırkçı uygulamalara maruz kalabilir.
Girdileri arasında genetik veri de olan bir algoritmanın sonuçları da ister istemez genetik veriye bağlı olarak değişecektir. Şirketin gizlilik politikası metninde hukuki terminoloji ile süslü uzun cümlelerle anlatılan şeyi üç kelimede özetleyeyim: dijital genetik ırkçılık.
[0] https://dna.ancestry.com/legal/privacyStatement
YAZARIN DİĞER YAZILARI
- İşlevini arayan alet: Yapay zekâ 20 Nisan 2024 04:45
- Masaüstü işletim sistemlerinin geleceği ve Linux 13 Nisan 2024 04:35
- XZ arka kapısı ve açık kaynağın zaafları 06 Nisan 2024 04:53
- Veri yağmacıları 16 Mart 2024 04:34
- Yapay zeka ve sihirbazlar 09 Mart 2024 05:07
- Verileriniz sermayeye feda olsun! 02 Mart 2024 05:40
- Geniş dil modelleri ve olağan hataları 24 Şubat 2024 04:09
- Apple’ın AB’ye misillemesi PWA’ların sonu mu? 17 Şubat 2024 04:43
- Disney, oyunlar ve at zırhı 10 Şubat 2024 04:19
- Open AI fikri mülkiyete karşı 13 Ocak 2024 04:44
- Yapay zekanın belirsiz geleceği 06 Ocak 2024 04:00
- Yapay zekada telif kavgası: Tekeller tekellere karşı 30 Aralık 2023 04:47
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
