Ulusalüstü insan hakları belgeleri ve Türkiye
Fotoğraf: Envato
Ulusalüstü insan hakları belgelerine taraf olunması ve çekince konularak taraf olunan belgelerdeki çekincelerin kaldırılması sorunu temel sorunlardan birisidir. Bir yanıyla konu insan haklarının uluslararası koruma altında oluşuyla yakından ilgilidir.
Türkiye pek çok ulusalüstü insan hakları belgesinin tarafıdır. Özellikle AB’ye aday ülke olarak ilan edildikten (10 Aralık 1999) sonraki dönemde, imzalanan ve onaylanan belge sayısındaki artış dikkat çekicidir. Bu durum memnuniyet vericidir. Ancak Türkiye’nin tarafı olmadığı ya da çekinceler ile taraf olduğu pek çok ulusalüstü insan hakları belgesi (özel olarak sözleşme ve protokolleri kastediyoruz) bulunmaktadır.*
Onaylanmayan ya da çekince konulan ya da sadece imzalanan ya da onay belgesi depo edilmeyen sözleşme ve protokollerin uzun bir listesi var. Dileriz Türkiye bu eksikliklerinden kurtulur.
1) Her Biçimiyle Irksal Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Uluslararası Sözleşmesi (IAOKS)
2) BM Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi (MSHS) ve Seçmeli Protokol
3) BM Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi (ESKHS) ve ESKHS Seçmeli Protokol
4) Kadınlara Karşı Her Biçimiyle Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi (KKAOKS)
5) İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık dışı ya da Aşağılayıcı Muamele ya da Cezaya Karşı sözleşme (İKS)
6) BM Çocuk Hakları Sözleşmesi(ÇHS) ve
a) Çocuk hakları sözleşmesinin, çocukların silahlı çatışmalarda yer alması hakkında seçmeli protokolü (Silahlı çatışmada çocuk protokolü)
b) Çocuk hakları sözleşmesinin, çocukların satışı, çocuk fahişeliği ve çocuk pornografisi hakkında seçmeli protokolü (Çocuk satışı protokolü),
c) Çocuk hakları sözleşmesinin muhaberat usulü hakkında seçmeli protokolü (ÇHS Muhaberat Usulü Protokolü)
7) Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme (Göçmen işçiler sözleşmesi)
8) 1951 tarihli Cenevre Sığınanların Statüsüne dair Uluslararası Sözleşme
9) Mültecilerin Hukuki Statüsüne ilişkin 1967 Protokolü (Mülteci protokolü)
10) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine ek 4,7 ve 12 numaralı Protokoller
11) 1949 tarihli Cenevre Sözleşmesine ek 1977 tarihli 1 ve 2 nolu Protokoller
12) Bütün Kişilerin Zorla Kaybedilmeden Korunmasına dair Uluslar arası Sözleşme,
13) Uluslararası Ceza mahkemesi Roma statüsüne ve mahkemenin ayrıcalıkları ve bağışıklıkları hakkında antlaşma
14) Eğitimde Ayrımcılığa karşı UNESCO Sözleşmesi
15) Avrupa Konseyi Ulusal azınlıkların korunmasına ilişkin çerçeve Sözleşme
16) 189 sayılı İLO Sözleşmesi ve onaylanmamış tüm İLO Sözleşmeleri
17) Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin başvuru usullerine ilişkin Seçmeli Protokolü
18) BM Engelli Hakları Sözleşmesine ek seçmeli protokol.
19) Avrupa Konseyi Yerel Yönetimler Özerklik Şartı
* Yer verdiğimiz bu belgelerle ilgili daha ayrıntılı bilgiler için ve 2000 yılı öncesi insan hakları belgelerini onay politikası için, bakınız:
1) Zeynep Elibol, Epi süreci ve Türkiye’nin uluslar arası insan hakları sözleşmelerine koyduğu çekinceler (www.ihop.org.tr),
2) Levent Köker, Uluslararası Antlaşmaların Türkiye Hukukundaki Konumu: Yeni Anayasa Tartışmaları Bağlamında Bir İnceleme, www.anayasaizleme.org) ,
3) Mesut Gülmez, Türkiye’nin İnsan Hakları belgelerini Onaylama Politikası, makale,İnsan Hakları Yıllığı, 1999, TODAİ
- Sonrası... 22 Haziran 2023 04:20
- İnsan hakları standartları ve değişim 15 Haziran 2023 04:10
- İnsan haklarının korunması sorunu 08 Haziran 2023 04:21
- Yeni bir güne uyanabilmek: Yaşamak! 01 Haziran 2023 04:21
- AYM kararlarına uyum ve uygulama sorunu 25 Mayıs 2023 04:22
- PKK ve ETA'nın savaşı ve aileler 18 Mayıs 2023 04:19
- Yeşil Sol Parti Çankaya'dan: Sekiz paragrafta atılacak devrimci adımlar 11 Mayıs 2023 04:41
- AİHM kararlarına uyum göstermek 04 Mayıs 2023 04:19
- Hukukun üstünlüğü ve demokrasiye saygı ihtiyacı 27 Nisan 2023 04:21
- Devletin savaş harcamaları üzerine 20 Nisan 2023 04:18
- Cumartesi Annelerinin toplanma özgürlüğü, polis ve Anayasa Mahkemesi 13 Nisan 2023 04:01
- Yeni dönem mi? 06 Nisan 2023 04:21