19 Haziran 2015 00:52

Duygular vücuda gelmiş

Duygular vücuda gelmiş

Fotoğraf: Envato

Paylaş

Okullar kapandı ve tatile çıkan çocuklara hitap eden filmler de başka ürünler gibi bir bir çıkmaya başladı. Bunlardan Ters Yüz’ün, hakkında en az küçük izleyiciler kadar heyecanla konuşacak ve filmi tekrar tekrar izleyecek yetişkin seyircileri olacaktır. Malum, son yıllardaki çizgi filmlerin belki de en büyük başarısı, her yaştan seyirciye hitap edebilmeleri. Anlatılarını katman katman dizerek, farklı beklentileri olan seyircileri sıkmadan hepsini bir arada eğlendirebilen epey film sayılabilir şimdiden. Zeka ürünü esprilerle özenli çizimleri tıkır tıkır akıtmanın sırrı çözüldü yani, bir süredir de uygulanıyor. Oyuncak Hikayesi ve Sevimli Canavarlar gibi türün son zamanlardaki en nitelikli örneklerinin yazarlığını, bazen de yönetmenliğini yapan Pete Docter, yenilerini ortaya koymayı sürdürüyor, görünüşe göre. Docter’in yazıp yönettiği ve Pixar stüdyolarında yapılan son film Ters Yüz, kısa sürede epey heyecan yarattı bile.

Fikrin kendisi bile etkileyici: Küçük kahramanının beş duygusu, her anı o duygularla yaşayan karakterlere çevrilmiş. Yani, filmi çevreleyen hikaye, anne babasının işi nedeniyle başka bir şehre taşınan Riley’nin başına gelenlere ilişkin. Ama esas olaylar, Riley’nin zihninin içindeki bu beş duygunun arasında gerçekleşir; Neşe, Üzüntü, Korku, Öfke ve Tiksinti. İçerideki kumanda merkezinde, Riley ile etkileşime geçmelerini sağlayan düğmeler, tek tek her olayı anıya dönüştüren ve küreler halinde onları saklayan mekanizma, arkadaşlık, aile gibi temel ilişkileri işleten adalar gibi birçok detay düşünülmüş ve kendi içinde tutarlı bir sistem kurulmaya çalışılmış. Orijinal adı Inside Out, iç-dış ikiliğine dikkat çekiyor, terslikten çok. 
Başta Neşe, duyguların en önemlisi gibi bir konumda ve diğerlerinin abartılı tepkilerine izin vermeden içeride bir denge kurmaya çalışır. Üzüntü ise, özellikle taşınma gerçekleşip küçük kız yeni bir şehirde arkadaşsız kalınca, bir de yeni evlerine eşyalarının gelmesi gecikince, gidip anıları karıştırmaya, işleyişi bozmaya başlar. Kötü bir niyeti yoktur ama üzüntünün vücut bulmuş hali olarak, içinden geleni yapmaktadır. Riley’nin duyguları alt üst olur ve seyirci bunu hem Riley’nin hayatında, hem de duygularınınkinde görebilir, Ters Yüz’ün yaratıcılığı sayesinde. Neşe, Üzüntü ile birlikte işleri düzeltmek için bir yolculuğa çıkınca, Korku, Öfke, Tiksinti acemice olan bitene yön vermeye çalışır. Genç kız büyümektedir, diğer duygular da, Üzüntü’nün de iyileştirici bir gücü olan ve ihtiyaç duyulan bir duygu olduğunu öğrenmekte. Büyüme, hep birlikte gerçekleşir. 

Duyguların mı Riley’ye, Riley’nin mi duygulara yön verdiğini sorarak filmi izlemek eğlenceli. Ama özellikle Üzüntü’nün sebebini bilmeden her anıya elini sürmesi, durdukları adı “kumanda merkezi” olsa da duyguların kerameti kendinden menkul metafizik varlıklar olmadığını gösteriyor. Animasyon filmlerde ve hayatta, hayal gücünün metafizikle sınırlandırılmaya çalışıldığı çağlardayız. Metafiziğin donduruculuğu, hayal gücünü değil, hayal kırıklığını besliyor. Bu yaratıcı film, onlardan değil, hayal gücünden yana. İlginç ve güçlü fikrine, formüllü, iç rahatlamalı bir tane değil de, yine alışkanlıkları alt üst eden bir hikaye eşlik etseydi, Ters Yüz’ün yeri başka olurdu. Oysa, muhtemelen ikinci bir filme açık kapı bırakarak, utangaçlık etmiş.

Riley’nin yanı sıra başka kişilerin beş duygulu ekipleri de filmde görünüyor, özellikle anne ile babası. Annenin kontrolcülüğü ile babanın vurdumduymazlığı, içerideki manzarayla netleşiyor. Eğlenceli görüntüde bir detay da, annenin duygularının hepsinin kadın, babanın duygularının hepsinin erkek olması. Karı koca rolünde de epey tipikler zaten. Riley ise, kız çocuklarına uygun görülen özelliklerden ibaret değil. Duygularının da kimi kadın kimi erkek. Cinsiyet rollerine dair anlamlı sorular sordurmaya müsait, kısacası.
Orijinali de epey seviliyor, ama Türkiyeli izleyici için, Üzüntü’de Gupse Özay’ın sesi olmasaydı, çok eksik kalırdı. 

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...