23 Ocak 2015 00:58

Sami Dinleri: İtaat kölelik veya ölüm

Sami Dinleri: İtaat kölelik veya ölüm

Fotoğraf: Envato

Paylaş

Geçen hafta Tevrat’tan (Eski Ahit’ten) farklı inanç gruplarını yok sayıcı, dahası yok edici ayetler/emirlerden birkaçını aktarmıştım. Bu tür emirler Sami dinlerinin üçünde de yer alıyor. Üçünün de amentüsü ortak, kuşatıcı dinler, kendi söylemlerini olduğu gibi benimseme, ikirciksiz/eleştirisiz olduğu gibi boyun eğme (itaat etme) şart koşuluyor. Sami dinlerinde itiraz/eleştiri hakkı hiçbir şekilde tanınmıyor, skolastik dediğimiz sadece mevcut emirlerini doğrulamaya yönelik delillendirmelere izin veriliyor. Ancak dinin kendi belirlenimlerinde birden fazla sonuç çıkarılabilecek durum varsa, sadece bu durumda hangisinin daha öncelikli olacağına dair kısmi tercihler ileri sürülebilir (Aşağı yukarı mezhep farklılıkları da buralardan çıkıyor). Bu kadarının bile dinin diğer açık emir ve yasaklarıyla çelişmemesi gerekiyor; yeni bir seçenek veya bu sınırları aşan bir eleştiri/görüş dine karşı çıkma, hatta şirke girme (dinden çıkma) sayılıyor. 

Ne yazık ki tüm dini emirler akıl ve bilimle de gerekçelendirilemiyor. Gazali’nin tutumunu hepimiz biliyoruz. Sünni anlayış cüz’î aklın (insan aklının) külli akla (Tanrı’nın hikmetine) tümden nail olamayacağını, bunda ilerlerse şirke girme riskiyle karşı karşıya kalacağını, bu yüzden de Tanrı başta olmak üzere akıl yürütmelerin tevillere yol açacağını, iyi bir şey olmadığını kabul etmektedir. Dolayısıyla akıl bir sınırda tutulmalı, dine (amentü, kader, yaratılış, öbür dünya vb.) kalp ve telkinle bağlanılmalı; Tanrı/peygamber/din ne emrediliyorsa/ söylüyorsa çok sorgulamadan öylece kabullenilmelidir. Nübüvvet basamaklarında, dindarlığın ileri formlarında bilim/akıl eksik yetersiz sayılmaktadır.

Burada Luther’in bir sözünü aktarırsak kayıtsız koşulsuz itaatin ne anlama geldiği daha iyi anlaşılacaktır: “İnanç tüm us, anlayış ve anlağı ayaklar altında ezmeli; gördüğü her şeyi görüşünün dışına sürmeli; Tanrının sözünden başka hiçbir şeyi bilmeyi istememelidir.”/”İnancın başladığı noktaya ulaştığımız zaman usu köreltmeyi öğrenir ve onu işinden ederiz.”/ “Us aldatılmalı, köreltilmeli ve yok edilmelidir.” (bkz. Marius, 1974; al. Kaufmann , 1995).

Burada asıl tartışma konusu dinin akla ve eleştirel düşünceye ne kadar olanak tanıdığı, dahası savaş ve şiddet konusundaki tavrının ne olduğu idi. Sami dinleri barışçıl mı değil mi, esas sorunumuz buydu. Geçen hafta İncil ve Kur’an’ın da kutsal kitap olarak kabul ettiği Tevrat’tan bazı örnekler vermiştik. Konuyu biraz daha ilerletebiliriz. 

Tevrat (Eski Ahit) barış durumunda (O dine karşı çıkmama durumunda) bile diğer inançtan olanları köle olarak kabul etmekte, itaat ve angarya karşılığı hizmeti şart koşmaktadır. Köleliğe karşı çıkmanın sonucu ise ölümdür:

4. Musa, Çölde Sayım 33:52: “Ülkede yaşayan bütün halkı kovacaksınız. Oyma ve dökme putlarını yok edecek, tapınma yerlerini yıkacaksınız.”

5. Musa Yasanın Tekrarı 20:10: “Bir kente saldırmadan önce, kent halkına barış önerin./ 11. BARIŞ ÖNERİNİZİ BENİMSER, kapılarını size açarlarsa, kentte yaşayanların TÜMÜ SİZİN İÇİN ANGARYASINA ÇALIŞACAK, SİZE HİZMET EDECEKLER./ 12. Ama barış önerinizi geri çevirir, sizinle savaşmak isterlerse, kenti kuşatın./ 13. Tanrınız RAB kenti elinize teslim edince, orada yaşayan BÜTÜN ERKEKLERİ KILIÇTAN GEÇİRİN./ 14. KADINLARI, ÇOCUKLARI, HAYVANLARI VE KENTTEKİ HER ŞEYİ YAĞMALAYABİLİRSİNİZ. Tanrınız RABbin size verdiği düşman malını kullanabilirsiniz./ 15.Yakınınızdaki uluslara ait olmayan sizden çok uzak kentlerin tümüne böyle davranacaksınız./ 16. HİÇBİR CANLIYI YAŞATMAYACAKSINIZ./ 17. Tanrınız RABbin size buyurduğu gibi, onları -Hitit, Amor, Kenan, Periz, Hiv ve Yevus HALKLARINI- TÜMÜYLE YOK EDECEKSİNİZ./ 18. Öyle ki, ilahlarına taparken yaptıkları iğrençliklere uymayı size öğretemesinler, siz de Tanrınız RABbe karşı günah işlemeyesiniz.

Josua 10:40: “Böylece Yeşu dağlık bölge, Negev, Şefela ve dağ yamaçları dahil, bütün ülkeyi ele geçirip buralardaki kralların tümünü yenilgiye uğrattı. Hiç kimseyi esirgemedi. İSRAİLİN TANRISI RABBİN BUYRUĞU UYARINCA KİMSEYİ SAĞ BIRAKMADI, HEPSİNİ ÖLDÜRDÜ.”

IŞİD anlayışı da kaynağını Sami dinlerinden almıyor mu?

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...