Bu asgari ücret kadınlar için çok fazla!

Resmi verilere göre 12 milyon sigortalı çalışanın neredeyse yarısı asgari ücretli çalışıyor. Kayıt dışı çalışan 9 milyon emekçi ile kendi hesabına ya da yevmiyeli çalışan 4 milyondan fazla emekçi için de asgari ücret bir geçim kriteri oluşturuyor. Kayıtlı çalışan işçiler için taban ücret, esnek ve güvencesiz çalışanlar açısındansa ücret düzeylerinin belirlenmesinde kriter olduğu için asgari ücret en büyük toplu iş sözleşmesi olarak karşımızda.

Asgari ücret kadın emekçiler açısından ise sadece bir “geçim” kriteri değil. Yanı sıra “insan” sayılmanın, erkeklerle “eşit” sayılabilmenin koşullarının oluşmasının, hem ev içi emeklerinin hem de ücretli emeklerinin karşılığının garanti altına alınmasının da bir kriteri. Neden mi?

* Bir kere kadınlar için asgari ücrete erişmek başlı başına bir mücadele konusu. Çünkü asgari ücretin açlık sınırının dahi altında olması, kadınları ücretlerini biraz da olsa yükseltebilmek için kayıtdışı çalışmaya itiyor. “Sigortamı yapma, o parayı ücretime ekle” diyenlerin büyük oranda kadın olması bundan.

* Esnek ve güvencesiz çalışan pek çok kadın artan prim ödeme gün sayısı ve yaş nedeniyle zaten “emeklilik hayali” taşımadıkları için, zaten “niteliksiz iş gücü” sayıldıkları için, zaten “bir sürü kadın kapıda sıra” olduğu için en kötü koşullarda, uzun saatler, güvence olmadan, dolayısıyla asgari ücretin çok çok altında çalışıyorlar. Çoğu işçi kadın asgari ücretin ne kadar olduğunu bile bilmiyor. Asgari ücreti bilinmez hale getiren şey, piyasalardaki her işe ve koşula razı olarak emeğini kiralamaya hazır kadın işçilerin varlığının garanti altına alınması. (Prof. Belkıs Kümbetoğlu’nun “Kayıp İşçi Kadınlar” çalışması, asgari ücretin kadınlar için nasıl bilinmez hale getirildiğini bizzat alandan anlatılarla ortaya koyuyor.)

* Türkiye’de her geçen gün tam zamanlı çalışan kadınların sayısı azalıyor. Sadece 2014 yılında kadınların tam zamanlı çalışan işçiler içindeki sayısı 112 bin gerilemiş durumda. Bu durum kadınların asgari ücret zorunluluğunun olmadığı esnek işlerde çalışmaya itildiğini gösteriyor. Başta yarı zamanlı çalışma olmak üzere geçici çalışma biçimlerinde asgari ücret bir taban ücret değil aksine bir tavan ücrete dönüşüyor. Evlerin ve mahallelerin fabrikalara dönüştüğü ev eksenli işlerde kadınlar yasal çalışma süresini çok çok aşan saatler mesai yapıp, parça başına üç kuruş para almaya mahkum edilirken, asgari ücret bile “fazla” görünüyor kadınlara. Bu durum, kadınların tam zamanlı çalışanlar için “bir tehdit” haline getirilmesinin de önünü açıyor.

* Başta geçici tarım işçileri olmak üzere sürekliliği olmayan işlerde çalışan kadınlar, sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcı prim uygulaması nedeniyle yeşil kartlarını veya baba/koca üzerinden sahip oldukları sosyal güvenlik haklarını kaybetmemek için sigortasız çalışmak zorunda kalıyor.

* “Ev kadını” statüsündeki milyonlarca kadın ise bakım hizmeti karşılığında devlet tarafından asgari ücretin altında kölece çalıştırılıyor. Devlet kendi üzerine düşen sosyal hizmet görevini hanedeki kadınların omzuna yıkıp, “kadınların zaten yapması gereken işlere ücret ödüyoruz” havası atarak evde engelli çocuğuna veya hanenin yaşlılarına bakan kadınlara 461 TL vermekle övünüyor.   

* Asgari ücretli çalışan kadınlar, boşanma durumunda 350 liralık yoksulluk nafakasından mahrum bu ülkede! Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 6 Mart 2013 tarihli kararında, asgari ücretli kadının “kendini yoksunluktan kurtaracak miktarda düzenli ve sabit geliri olduğu” gerekçesiyle, kadınların boşanması durumunda daha da yoksullaşmasının önünü açtı. Yoksulluk nafakasından mahrum kalmak istemeyen birçok kadın kayıtdışı çalışmaya itildi.  

İnsan haysiyetine aykırı bu çalışma düzeni bu komik asgari ücreti bile kadınlar için “fazla” hale getiriyor, kadınların yaşamı asgarinin de asgarisine mahkum ediliyor. Asgari ücretin insanca yaşanacak bir seviyeye yükseltilmesinin kadınların babaya, kocaya, iktidara bağımlı olmaksızın bir hayat kurabilmesi açısından ne kadar önemli bir yerde durduğunu görmek elzem.

* Kadın Emeği Platformu önümüzdeki günlerde asgari ücretle ilgili bir açıklama yayınlayacak, bu yazıda da tartışma notlarımızdan faydalandım