Doğrulama ve mozaik
Fotoğraf: Envato
Her kullanıcının aynı zamanda içerik üreticisi olduğu günümüz İnterneti’nde sahte haberlerin ve şiddet görsellerinin nasıl kolayca yayılabildiğine ve ne gibi etkileri olabileceğine geçtiğimiz hafta değinmiştik. Bu tip haber ve görsellerin yayılmasını engellemek kullanıcılara düşüyor. Bunu yapabilmek için bir iki ufak bilgi ve araç ile biraz da şüphecilik yeterli:
- Tereddüt ettiğimiz, gerçekliğinden şüpheye düştüğümüz bir haber mi var? İlk iş olarak söz konusu haberi çeşitli farklı şekillerde Google ya da benzeri bir arama motorunda aratıp güvenilir bir site haberi girmiş mi kontrol edelim. Eğer mümkünse haberin gerçekleştiği ülkenin dilinde ve hemen hemen tüm büyük haber ajanslarının kullandığı İngilizce aratmak da haberi doğrulamamızı ya da yalanlamamızı kolaylaştıracaktır. Eğer haberi birden fazla güvenilir sitede bulabiliyorsak haberin sahte olma olasılığı neredeyse sıfıra yakındır. Yok eğer haber sadece sosyal medyada varsa şüpheci davranıp kontrole devam etmekte yarar var.
- Eğer elde yayınlanmış bir görsel varsa, bu görseli İnternet’teki görsellerle kolayca karşılaştırıp, yeni bir görsel mi yoksa başka bir zamanda, başka bir yerde çekilmiş bir görsel bize yediriliyor mu anlayabiliriz. Google’ın görsel arama kısmına girip, elimizdeki görseli sürükleyip arama kutusuna bıraktığımızda Google yüklediğimiz görsele benzer görselleri getirir. Gelen sayfadaki görselleri ve başlıkları inceleyerek kolayca bir karara varabiliriz. Yine eldeki fotoğrafı yakınlaştırıp montaj izlerine bakmak da özellikle amatör montajları kolayca ayırmamıza yarayabilir.
Bir de dolaşıma giren fazla kanlı ya da kişileri teşhir eden görseller var. Bunları uygun şekilde mozaikleyebilmek için kullanımı oldukça kolay çok sayıda araç var. Android için Play Storedan ücretsiz olarak yüklenebilen ObscuraCam ile hem görsellerde fotoğraf makineleri ve cep telefonlarının bıraktığı üst veriyi temizleyebilir hem de görselin istediğiniz bölgelerini kolayca mozaikleyebilirsiniz. Aplle AppStore’da da benzer uygulamalar mevcut. Masaüstü bilgisayarlarda ise Photoshop ya da GIMP kullanarak ilgili alanı çok zorlanmadan kapatabilirsiniz. Eğer yapılan kapama kibar görünsün derdiniz yoksa en basit fotoğraf işleme programlarında bile bulunan boya fırçası ile gösterimini doğru bulmadığınız alanları kapatabilirsiniz. Bu noktada bazıları bir otosansür tartışmasına elbette girebilir. Ancak söz konusu fotoğrafların 7’den 70 her yaştan insanın girdiği sosyal medya sitelerinde yayınlandığını ve fotoğraftaki kişiler ya da fotoğraflara bakanlar açısından fiziksel ya da psikolojik sonuçları olabileceği gerçeğini bir otosansür tartışması ile göz ardı etme şansımız yok. İçeriğin kullanıcılara aktarımında bunu görebilecek okuyabilecek herkesi hesaba katmak gerekir. “Haber/fotoğraftaki kişilerin yakınları, arkadaşları bu haberi okur mu?”, “Bu haber/görsel çocuklar ve gençler üzerinde nasıl bir etki uyandırır?” gibi sorular aklımızın bir köşesinde her zaman durmalı.
- Veri yağmacıları 16 Mart 2024 04:34
- Yapay zeka ve sihirbazlar 09 Mart 2024 05:07
- Verileriniz sermayeye feda olsun! 02 Mart 2024 05:40
- Geniş dil modelleri ve olağan hataları 24 Şubat 2024 04:09
- Apple’ın AB’ye misillemesi PWA’ların sonu mu? 17 Şubat 2024 04:43
- Disney, oyunlar ve at zırhı 10 Şubat 2024 04:19
- Open AI fikri mülkiyete karşı 13 Ocak 2024 04:44
- Yapay zekanın belirsiz geleceği 06 Ocak 2024 04:00
- Yapay zekada telif kavgası: Tekeller tekellere karşı 30 Aralık 2023 04:47
- Oyunları var edenlerin sesini ödülle kısmak 09 Aralık 2023 04:19
- OpenAI krizi ve yapay zeka denetimi 25 Kasım 2023 04:00
- Geniş dil modellerinin halüsinasyonları 18 Kasım 2023 04:10