26 Nisan 2014 00:03

Şifrelemenin kökeni

Fotoğraf: Envato

Paylaş

İsmail Gökhan Bayram

Tüm yazıları

Her hangi bir verinin üçüncü şahısların eline geçmesini önlemek için tarihin erken dönemlerinden bugüne dek pek çok yöntem denendi. En ilkelinden en gelişmişine bu metotlara gizli Yunancada gizli anlamına gelen kriptos kelimesi ile yazmak anlamındaki graphy kelimesi birleştirilerek kriptografi adı veriliyor. Kriptografinin bilinen ilk örneklerine Mısır, Eski Krallık dönemine (MÖ 2700-MÖ 2100 yılları arası) ait bazı standart dışı hiyerogliflerde rastlanıyor. Mısır’da bulunanlara göre daha yeni olmakla birlikte Mezopotamya’da bulunan bazı kil tabletler de ilk ciddi kriptografi örnekleri arasında sayılıyor. Daha sonraki dönemlerde, oldukça fazla sayıda metot geliştirilmesine rağmen, neredeyse tüm metotların birbirine benzeyen, şifreleme ve şifre çözümleme için aynı anahtarın kullanıldığı karakter değiştirme ve karakter kaydırma gibi çift yönlü ve mono-alfabetik* algoritmalar ile sınırlı kalınması nedeni ile kriptografinin gelişimi 2. Paylaşım Savaşına dek oldukça sınırlı kaldı.
Kriptografi yerinde sayadursun, MS 800 yılları civarında Ebu Yusuf Yakub İbn İshak el-Kindi, ‘Şifrelenmiş Metinlerin Çözümlenmesi’ adlı el yazmasında mono-alfabetik şifrelerin çözümlenmesi için frekans analizi yöntemlerini göstererek, döneminde bilinen bütün şifreleme yöntemlerini kırılabilir hale getirdi. El-Kindi’nin analiz yöntemleri, 1467’de poli-alfabetik şifrelemenin Leon Battista Alberti tarafından bulunmasına dek pek çok kişinin başını yaktı. Yaklaşık 400 yıl boyunca kırılamayan poli-alfabetik şifreleme yöntemlerine darbe, ilk mekanik bilgisayarın da mucidi olan Charles Babbage’dan geldi. Babbage 1800’lerin ortalarında poli-alfabetik şifrelemelerin gelişmiş frekans analizi yöntemleri ile kırılabileceğini teoride ve pratikte kanıtlayarak kriptoanalize** yeni bir soluk getirdi.
Mekanik, elektronik ve savaş sanayindeki gelişmeler Alman Enigma makinesi gibi gelişmiş şifreleme araçlarını da mümkün kıldı. 1920’lerde kullanılmaya başlayan, sürekli geliştirilen ve değerini 2. Paylaşım Savaşında gösteren bu gelişmiş şifreleme aracı dahi kırılmaya mahkumdu.
İspanya İç Savaşı sırasında faşistler tarafından kullanılan Enigma şifrelemesi İngiliz kod çözücü Alfred Dilwyn Knox tarafından 1937’de kırıldı. Ancak nedendir bilinmez(!) bu bilgi asla direnişçilerle paylaşılmadı. Daha gelişmiş Enigma makineleri (sırasıyla Wehrmact Enigma, Enigma I, M3, M4) 2. Paylaşım Savaşı sırasında kullanıldı. Baskınlarda ele geçirilen anahtar kitapçıkları ve makine parçaları, operatör hataları ve Enigma makinelerinin tasarımından kaynaklı güvenlik açıkları ilk Enigma makinelerinin kırılmasında önemli rol oynadı. Öte yandan daha gelişmiş modellerin kırılması bilgisayar biliminin kurucularından Alan Turing tarafından tasarlanan ve Harold Keen tarafından inşa edilen ‘Bombe’ adlı elektromekanik cihazla mümkün oldu. 2. Paylaşım Savaşı sonrasında elektronik ve bilgisayar alanındaki gelişmeler kriptografi ve kriptoanalizde 4 bin 500 yılda yaşanan gelişmeleri oldukça kısa sürede gölgede bırakacaktı.

* Monoalfabetik: Her harfin şifrelenmiş halinin tüm metin boyunca aynı olduğu şifreleme yöntemlerine verilen ad.
** Kriptoanaliz: Şifreli metinlerin çeşitli analiz yöntemleri ile anahtarsız çözümlenmesi

YAZARIN DİĞER YAZILARI