Düşürülen, indirilen uçaklar ve AKP

Türkiye Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın, Kürdistan Bölge Yönetimi Başkenti Erbil’de yapılacak Petrol ve Gaz Konferansı’na katılmak üzere havalanan uçağına Irak hükümeti tarafından izin verilmedi. Uçak Kayseri’ye iniş yaptı.
Enerji Bakanı, açıklamasında durumu geçiştirmeye çalıştı. Görüşüne başvurulan Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım “İzin alınmadan hiçbir uçak kalkamaz” diyerek oldukça ikna edici bir açıklamada bulunurken, bu tür gelişmelerden hemen sonra gözünü kapayıp, ağzını açan, ağzına geleni söyleyen Başbakan Erdoğan’dan ise bir ses çıkmadı.
Bir bakanının uçağına hava sahasının kapatılması karşısında AKP’nin gösterdiği tutum, daha bir süre önce Suriye hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle vurularak düşürüldüğü açıklanan ve iki pilotun ölümüyle sonuçlanan gelişmeden sonraki durumu çağrıştırdı.
Ancak, Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın, El Maliki Hükümetinin barikatı ile karşılaşmasının arkasında başta ABD olmak üzere bir çok faktörün bulunduğu, zaman geçmeden açığa çıkmış oldu.
Hatırlanacağı gibi, Irak’ın eski Başbakan Yardımcısı Tarık Haşimi’yi himaye etmesi ile ilişkileri hepten gerilen Türkiye-Irak Hükümetleri arasındaki sorunlar, Dışişleri Bakanı Davutoğlu’nun Irak Hükümetinin izni ve bilgisi olmadan Kerkük’e yaptığı ziyaretle bir kez daha gerilmişti. Irak Başbakanı Nuri el Maliki’nin basın danışmanı, ziyaretin tehlikeli sonuçlar doğurabileceğini belirtmiş, milletvekili Abdulhadi el Hasan ise daha da ileri giderek “Davutoğlu’nu tutuklama hakkımız var” demişti.
Yine hatırlanacağı üzere, aynı yöntemi kullanarak Kerkük’e bir ziyarette bulunmak isteyen MHP Genel Başkanı Bahçeli’ye de izin verilmemişti.
Bu gelişmeler Ortadoğu’daki gelişmelerden, enerji kaynakları üzerinde süren hesaplardan, çatışma ve savaş hazırlıklarından bağımsız düşünülemez.
Bu gelişme aynı zamanda “oyun kuran” olduğu iddiasındaki Türkiye’nin dış politikada içerisine girdiği aczi de gözler önüne sermiştir. Ancak diğer dikkat çekici bir gelişme de Irak Hükümetinin Türkiye ile süren gerilim politikasında sırtını ABD’ye dayadığını göstermesidir. ABD, Ortadoğu’ya ve bölgeye yönelik oluşturulacak politikalarda olduğu gibi, hava sahası kapatılarak AKP Hükümetinin Enerji Bakanının Erbil’deki toplantıya katılmasının engellenmesinde de ABD Irak’ın yanında durduğunu açıklamıştır. Buradan hareketle bir çok soru işareti belirebilir; ‘ABD ile Kürdistan Bölgesel Hükümeti ilişkilerinde yeni bir dönem mi açılıyor’ gibi yeni sorular türetilebilir. Böyle bir gelişme olmamakla birlikte, Ortadoğu gibi oldukça karmaşık bir denklemin muhatabı olanların, aynı zamanda her an olabilecek gelişmeleri ve onlarca rakibin her yönden ileri yaptığı hamleleri hesap etmesi gerektiği atlanmamalıdır. Ancak yaşanan, ABD’nin izniyle süren işlerin dışına çıkıldığı an, büyük biraderin nasıl diş gösterdiğini gösteren en somut gelişmedir. Türkiye’yi ABD ve NATO’nun ileri karakolu haline getiren Türkiye’nin, Ortadoğu’daki inisiyatifi ve manevra kabiliyetinin boyutu da böylece bir kez daha gösterilmiş oldu.
Bu gelişmeden hareketle, Irak Petrol Bakanı Abdülkerim Lixebi’nin, Bölgesel Kürt yönetiminin Türkiye’ye petrol satmasını ‘petrol kaçakçılığı’ olarak değerlendirmesinden hemen sonra, bir gazetecinin, “Türkiye, Kürt Yönetimi ile petrol anlaşması müzakere ediyor veya müzakereyi tamamladı. Türkiye’ye bu yönde gitmemesi çağrısı yapıyor musunuz” sorusu üzerine ABD Dışişleri Bakanı sözcüsü Nuland, Irak Hükümeti’nin onayı olmadan Irak’ın herhangi bir bölgesinden petrol ihracatını desteklemediklerini belirterek, “Komşu ülkelere de, tansiyonu herhangi bir şekilde artırmaya katkıda bulunacak bir yorum veya eylemden kaçınmaları çağrısı yapıyoruz” dedi.
Kürtdistan Bölgesel Yönetimi Enerji Bakanı Aşti Hewrami’nin “Biz petrol kaçakçısı değiliz. Petrolü resmi olarak ve Irak anayasasına uygun şekilde ihraç ediyoruz. İsteyen istediğini söylesin, yaptığımız resmi bir ihracattır” dediği bu gelişme üzerine, henüz Türkiye hükümetinin bir açıklaması bulunmuyor. Savaş uçakları düşürülen, bakan uçakları geri çevrilen Türkiye’nin ve hükümetinin hal-i pür melali budur.