Bir de insanların öfkesini görsek

Yunan mitolojisinin gariban tanrısal ırkı titanlar, sinemada da dayak yemeyi sürdürüyor. Son yıllardaki filmlerden Titanların Savaşı, Ölümsüzler ve diğerleri, bir yandan insana, insanın özelliklerine selam çakmayı sürdürüyor olsalar da, tanrıların iktidarını sağlamlaştırmayı iş edinmeleri ilginç. Altın Çağ'da dünyayı yönettiklerine inanılan, sonra da Olimposlu tanrılar tarafından iktidardan düşürülen titanlar, bu savaşı kaybettiklerinden beri kötü adamları simgeler oldular, mecburiyetten. Gerçek, efsane ya da masal, hala tanrıların iktidarına uyumlu, her anlatı.

AH ZEUS VAH ZEUS

Bu haftanın fantastik savaşı Titanların Öfkesi filminde anlatılan, tanrılara bir titan başkaldırısının bastırılması. Buna göre, tanrılar iktidardalar ve insanlar onlara dua etmediği için güçsüzleşmişler. İnsanlar, haksız değiller, çünkü tanrıların da pek faydasını görmemişler. Titanların kötü adamlar olarak ortaya çıkmalarının nedeni ise Kronos. Çünkü o tanrılar tanrısı Zeus'un babası olsa da, bir yandan bir titan. Zeus tarafından hapsedildiği yerden çıkıp Olimpos'un egemenliğine son vermek istiyor. Etkisiz kalan Zeus, son çare olarak bir insandan olan, dolayısıyla yarı tanrı olan oğlu Perseus'u savaşa kazanmaya çalışıyor. Perseus, başta, oğluyla birlikte balıkçılık yapmaya ve tanrıların savaşından uzak durarak mütevazı bir insan hayatı sürmeye karar vermiş bir adam. Ama, hiçbir emekli askerin kaçamadığı savaştan o da kaçamıyor, savaş onu buluyor. Bir yardımcısı da, Zeus'un kardeşi, denizler tanrısı Poseidon'un oğlu Agenor, o da bir yarı tanrı.
Belki mitoloji mi kaldı diye düşünüp sıkılanlar çoktur ama, sadece dünyanın oluşumuna ilişkin ilkel bir öğreti değil, bütün sanatların sık sık gönderme yaptığı bir sembolik anlatı olması bir yana, mevcut dinlerin tarihi için de açıklayıcı, mitoloji. Son zamanlarda yarı fantastik, yarı mitolojik dizi ve filmlerin artışı, belki bir yandan bugünü sembollerle daha iyi anlamak, belki de tam tersi ondan uzak kalmak içindir. Ama her durumda titanlar ne büyük bir karın ağrısı yarattıysa, tanrıların titanlara karşı egemenlik sağlaması için her gün yeni bir film çekmeyi alışkanlık haline getirdiler.
Film içinde ara ara, kahramanların insanlıklarının altının çiziliyor olması, giderek kurtarıcı olarak insanı ve tanrıya karşı insanı öne çıkarmak için. İnsanlar kibirli değil, olağanüstü güçlü de değil, bazen haddinden fazla umutlu, saçma da olsa mücadeleden vazgeçmiyor, bir de “oğlu için dövüşmek” gibi tanrılara gelmeyen duygusal yetilere sahipler. Buraya kadar film bunları alkışlamaya doyamıyor. Ama bu insanlar nihayetinde tanrıların iktidarını kurtarmak için dövüşüyor ve bizden bu çelişkiyi görmememizi bekliyor.

BİR PROMETEUS VARDI

Bu kadar mitolojiye meraklı olan sinema, insanlığı da övmeyi çok istiyorsa neden Prometeus'u döne döne anlatmayı seçmiyor, orası merak etmeye değer. Prometeus, bir titan, insanı yaratan ve dahası, ateşi tanrılardan çalıp insana veren titan. Bu yüzden de tanrılar tarafından cezalandırılıyor. Buna tarih boyunca, özgür yaşamak için mücadele eden insanlarla, onları baskı altına alan, sıklıkla da keyfi olarak davranan tanrıları karşı karşıya koyan çok meselde gönderme yapıldı. Dahası, tanrılarla egemen sınıflar özdeşleştirildikçe, halkın özgürlüğü mücadelesinde Prometeus ezilen sınıflardan yana tutumların bir simgesi oldu. En bilineni, işçi sınıfına burjuvaziyi devirecek silahı temin etmekle Marx'ı ateşi tanrılardan çalan Prometeus'a benzetmek olsa gerek. Bu konuya hakkıyla el atılmaması, sinemanın ayıbı olur.
Daha ikinci dakikadan itibaren aksiyona başlayan üç boyutlu epey renkli filmin görüntüleri övgüye değer. Liam Neeson, Ralph Fiennes gibi ustalar abartılı dramlarıyla filmi sürüklerken, esas oğlan Sam Worthington'un o ifadesizlikle herhangi bir incelik, bir dönüşüm göstermesi güç.
Film Amerikan sinemasının giderek ağırlık vermeye çalıştığı felsefi alt metinlerin epey basit bir örneğine sahip; iyilerin birlik olunca kötüleri alt ettiği masallardan daha derin değil. Hatta Prometeus'la yan yana koyunca, burada anlatılan hikaye, daha çok “İnsansın, aslansın” diye coşturulan Perseus ve ekibinin, tanrıları kurtarmasının, Zeus'u iktidarına yeniden kavuşturmasının hikayesi. Egemenlerin savaşında piyon olmanın sembolik tarihinden bir meselmiş meğer, tek sorunu belli etmemesi.

[email protected]

Titanların Öfkesi
Orijinal adı: Wrath Of The Titans
Yönetmen: Jonathan Liebesman
Oyuncular: Liam Neeson, Ralph Fiennes, Bill Nighy, Sam Worthington