İlk kez gerçekten örgütlüyüz

Vedat YALVAÇ
Cihan ÇELİK
İstanbul

Türkiye’nin birçok yerinde sürmekte olan işçi direnişlerinin başlama nedeni genel olarak işten atmalar. Danone/Tikveşli’de ise durum farklı; işçiler, kendi sözleriyle “her seferinde kendilerini yüz üstü bırakan” Türk-İş’e bağlı Tek Gıda-İş Sendikası’ndan ayrılarak DİSK’e bağlı Gıda-İş’e geçti. Sendika seçme haklarını kullanmışlardı ama karşılarında sadece eski sendikalarını değil patronu da buldular. Çünkü Gıda-İş işçilerin kendi aralarında tartışarak hazırladığı sözleşme taslağını patrona sundu. Patron, işçilerin iradesini temsil eden bir sendika istemediğini Gıda-İş’le masaya oturmayarak gösterdi ve böylece direniş başladı.
İlk adımı yemek boykotuyla atan işçiler, daha sonra fabrika önünde basın açıklaması, sakal bırakma, işyerini 1 saat terk etmeme, fabrika önünde direniş çadırı kurma gibi bir dizi eylemi hayata geçirdi. Son olarak patronun “daralma” gerekçesiyle 30 işçiyi işten atacağını duyurması üzerine işyerini terk etmeme kararı aldılar.

TEK GIDA-İŞ YÜZÜSTÜ BIRAKTI

Danone işçileri 2000 yılından beri örgütlenme mücadelesi veriyor. O dönem de önce DİSK/Gıda-İş’te örgütlenmeye karar veren işçiler, noter masraflarını karşılayacak olması cazip gelince Tek Gıda-İş’te karar kıldılar. Örgütlendikten sonra Tek Gıda-İş’in uzun süre kendilerini sormadığını söyleyen DİSK/Gıda-İş İşyeri Baş Temsilcisi Nejdet Çalışkan, kendilerini sendika değiştirmeye iten süreci şöyle özetliyor: “2008’de patronla masaya oturan Tek Gıda-İş, ilk sözleşmesini imzaladı. 2010’da işçilerin talebi olan 400 TL seyyanen zamma karşılık Tek Gıda-İş, ‘Eğer 400 TL’de diretirseniz işten atmalar olacak’ diyerek işçiyi patronun verdiği 95 TL seyyanen zamma ikna etti. İşten atma olmayacağı sözü verildiği halde sözleşmeden hemen sonra 49 işçi işten çıkarıldı. Bu süreçte sendika hiçbir şekilde işçinin yanında durmadı, işçileri defalarca yüz üstü bıraktı. Hep arkamızdan dolanarak işler çevirdi. Biz de bu yaşananlardan dolayı sendika değiştirmeye karar verdik. Tek Gıda-İş dışında Öz Gıda-İş ve Gıda-İş var. Öz Gıda-İş’in Nestle’de, Ülker’de yaptıkları ortada. Biz de Gıda-İş’e geçmeye karar verdik.”

EYLEME GEÇİNCE DİKKATE ALINDIK

DİSK/Gıda-İş Genel Sekreteri Seyit Aslan’la iletişime geçtiklerinde, Aslan’ın kendilerine “Sizin zaten bir sendikanız var, iki sendikayı birbirine düşürmeyin” dediğini aktaran Necdet Çalışkan, şöyle devam ediyor: “Biz de ya sendikasız çalışacağız ya da Gıda-İş’te olacağız. Tek Gıda-İş’te olmaktansa sendikasız olmayı yeğleriz dedik. 138 kadrolunun 136’sı, 140 taşeron işçinin de yaklaşık 40’ı DİSK/Gıda-İş’e geçti.”
Çalışkan, Gıda-İş’e geçtikten sonra kendi aralarında hazırladıkları sözleşme taslağını sendikaya verdiklerini, sendikanın da bu taslağın arkasında durduğunu, işçinin iradesi ile hazırlanan bu taslağın patrona sunulduğunu belirtiyor. Ancak Danone patronunun, eyleme geçene kadar kendilerini dikkate almadığını da ekliyor.

Daha önce Tek Gıda-İş’in hazırladığı sözleşme taslaklarından haberdar bile olmadıklarını, söz hakları bulunmadığını belirten Gıda-İş İşyeri Temsilcisi Serkan Kastı da “Gıda-İş’e geçtikten sonra tam bir örgütlülük sağlandı. Daha önceki işçi eylemlerine bireysel olarak katılıyorduk, bundan sonra Gıda-İş üyesi Danone işçileri olarak destek vereceğiz” diyor.

ÜYESİ YOK AMA YETKİLİ

“Dünyanın 180 ülkesinde Danone fabrikası var. Danone ILO sözleşmesinin altına imza atan bir fabrika. Dolayısıyla bu sözleşme Türkiye’deki yasalarla engellenemez” diyen DİSK/Gıda-İş Trakya Örgütlenme Sorumlusu Cengiz Atlı, fiili meşru bir mücadele sürdürdüklerini ifade ediyor.

Patronların işçinin örgütlenmesine engel olamayınca, bu kez iradesini kontrol altına almak için işbirlikçi sendikacıları devreye soktuğunu söyleyen Cengiz Atlı, Danone’nin, hem anlaşmalı olduğu firmalara hem de müşterilerine sendikasız işçi çalıştırmadığını göstermek için, tüm masraflarını karşılayarak Tek Gıda-İş temsilcisini Cenevre’ye gönderdiğini söylüyor. “Hiçbir üyesi olmadığı halde hem Danone sitesinde hem de Tek Gıda-İş’in sitesinde yetkili sendika olarak Tek Gıda-İş görülüyor” diyen Atlı, patronu 138 kadrolu işçinin 136’sı tarafından hazırlanan taslağı tanımaya ve bir an önce sözleşme masasına oturmaya çağırıyor.

TAŞERON İŞÇİ ARTIYOR

Danone’de 138 kadrolu, 140 taşeron işçi çalışıyor. Patron daha fazla işçiye ihtiyaç duyduğu zamanlarda telefonla çağırdığı 35 kadar işçiyi de yevmiyeli çalıştırıyor. Taşeron işçiler asgari ücretin çok az üstünde ücret alıyor.

Danone’nin World Disney ve Mc Donalds ile anlaşmaları var. Bu şirketler zaman zaman fabrikaya gelerek işçilerin çalışma koşullarını soruyor. Onlar geldiklerinde taşeron işçilerin çalıştırılmadığını söyleyen 12 yıllık Danone işçisi Ahmet Can Hasköylü, “Bu şirketlerle Danone arasında taşeron çalıştırılmayacağına dair taahhütler var. Ancak her geçen gün taşeron çalışan sayısı artıyor” diyor. Hasköylü, makine başındaki işçi eksik olduğunda, taşeron işçilerin asıl işte çalıştırıldığını da belirtiyor. Danone işçileri taşeronlaştırmanın büyük bir tehdit olduğunun farkında, bu yüzden de sözleşme taslağına, “Danone’de üretimde taşeron işçisi çalışamaz. Çalışan taşeron işçiler de kadroya alınır” şeklinde bir madde koydular.

DİSK/Gıda-İş Trakya Örgütlenme Sorumlusu Cengiz Atlı, “Danone’deki mücadele kanser gibi her tarafı saran taşeron sistemine karşı da bir mücadele. Bu yüzden mücadeleyi desteklemek yetmez, birleştirmek zorundayız” diyor.

BİR İŞÇİ DAHİ ATILIRSA İŞ BARIŞI BOZULUR

Patronun “Tek Gıda-İş döneminde olduğu gibi süreci istediği gibi yönetemeyeceğini anladığı için masaya oturmadığını” ifade eden İşyeri Baş Temsilcisi Nejdet Çalışkan, direnci kırmak için 30 kişilik bir işten çıkarılacaklar listesi hazırlandığını belirtiyor: “2014 ilk yarı net karı 608 milyon Avro olan, dünyanın en büyük yoğurt üreticisi Danone’nin 30 işçi çıkarmasının nedeni olarak, 2015 yılında daralmaya gidileceği gösteriliyor. 2006 yılından beri Danone Tikveşli’den doğru düzgün zam alamadık. Patronunun daralma gerekçesi samimi değil. Üretimde, kalitede herhangi bir sıkıntı yok. Kaliteden dolayı pazarın daralması da söz konusu değil. Dolayısıyla bu inandırıcı değil. Ayrıca gönüllü olarak işten çıkmak isteyen işçi arkadaşlarımızın dilekçesi alınarak ‘Eğer bizim hazırladığımız listenin içinde varsan seni çıkarırız, yoksan çıkarmayacağız’ deniliyor.”

Danone patronunun işçilere psikolojik baskı uyguladığını, ama işçilerin bunun farkında olduğunu ekleyen Cengiz Atlı da patronu uyarıyor: “Daralmaya gidilecekse 10 işçinin ücretini alan yöneticilerden ve başka bir sürü masraftan daralmaya gitsinler. Sözleşme zamanı işten çıkarma yapılması manidar. Eğer patron bir işçiyi dahi atarsa iş barışlı bozulur ve gerekli eylemleri yaparız.” 

NE BU HALİNİZ!

Gıda-İş temsilcileri, TİS taslağını işçiler hazırladığı için eylemlere katılımın yüzde yüze yakın olduğuna dikkat çekiyor. Kapı önünde ıslık çalmak, slogan atmak, işyerini terk etmeme, direniş çadırı kurma gibi her hafta farklı bir eylem biçimiyle mücadelelerini sürdüren işçiler, sakal tıraşı da olmuyor. İşçilerden Ahmet Can Hasköylü bu eylemin amacını şöyle açıklıyor: “Daha önce iki günde bir tıraş oluyorduk. Doğal olarak dışarıda bizi bu halde görenler ‘Ne bu haliniz diyor’, biz de yaşadıklarımızı anlatıyoruz. Böylece hem mücadelemizden haberdar oluyorlar hem de bize destek artıyor.”

ÜLKER’E SELAM

Danone işçileri Ülker, Sütaş, Nestle’deki direnişlerden moral buluyorlar. Özellikle Öz Gıda-İş’ten DİSK/Gıda-İş’e geçtikleri için işten atılan Ülker işçilerine selam gönderen işçiler, “Benzer sorunlar yaşıyoruz. Amacımız aynı, işçilerin iradesine saygı duyulmasını istiyoruz. Biz yolumuzu seçtik ve geleceğimiz için sonuna kadar direnmeye devam edeceğiz. Eninde sonunda işçiler kazanacak” diyor.