Dersim'de kültürel ve doğal miras için mücadele çağrısı

Dersim Halk Meclisi Girişimi tarafından Belediye Encümen Toplantı Salonu’nda ilde yapımı planlanan baraj, HES ve madencilik projelerine ilişkin açıklama yapıldı.

HDP İl Eş Başkanı Fatma Kalsen, EMEP İl Başkanı Mustafa Taşkale, DBP İl Eş Başkanı Ergin Doğru, Peri Özgür Köylü Hareketi Temsilcisi Özkan Arslan, Dersim Doğa Koruma Gönüllüsü Haydar Çetinkaya’nın da katıldığı toplantıda Dersim Halk Meclis Girişimi adına açıklamayı Avukat Barış Yıldırım okudu.

Yıldırım açıklamasında şunları kaydetti: “Hali hazırda Dersim 26 HES; 145 adet madencilik projesi; 10.557 adet anti-personel mayını; inanç alanları ile kültür varlığı alanlarına projelendirilmiş 52 kalekolv.s. projesi ile büyük bir tehdit altındadır!

Özetle ifade etmek gerekirse:

1971 yılında Millî Park olarak ilan edilen Munzur Vadisi’nde 1983 yılından hazırlanan Munzur Projesi Master Raporu ile Bozkaya Barajı ve HES, Kaletepe Barajı ve HES, Konaktepe Barajı ve Konaktepe HES I - HES II, Akyayık Barajı ve HES projelendirilmiştir.

Danıştay 13. Dairesi’nin 11.10.2010 tarihli ve 2010/995 Esas sayılı Yürütmeyi Durdurma Kararına ve bilahare İptal Kararına; Danıştay İdarî Dava Daireleri Kurulu’nun Munzur Vadisi Millî Parkı’nda yapımı projelendirilen Baraj/Hes’ler için mutlak surette Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu alınması gerekliliğini belirten 26.05.2011 tarihli ve Y D İtiraz No. 2010 / 1147 sayılı kararına rağmen mülga Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Munzur Vadisi Millî Parkı’nda yapımı planlanan Baraj ve Hes’ler için 10 ayrı üniversite tarafından hazırlanan raporlara istinaden 18.04.2011 tarihinde Üstün Kamu Yararı kararı alınmış ve Baraj ve Hes’lere izin verilmiştir.

Üstün Kamu Yararı kararı alınması sonrasında 4 Baraj ve 6 HES Munzur Vadisi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı’na işlenmiştir. Munzur Vadisi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı 06.07.2012 tarihinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Munzur Vadisi’nde yapımı planlanan Baraj ve HES Projelerinin uzun Devreli Gelişme Planı’na işlenmesi Munzur’u zorlu bir sürecin beklediğinin açık göstergesidir. Munzur Vadisi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı ve planın dayanağı Üstün Kamu Yararı Kararı İptal edilmediği müddetçe Munzur Baraj Projeleri mevcudiyetini korumaya hukuksuzca devam edecektir.

Munzur Baraj ve HES projeleri için Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararı ve sonrasında verilen İdare Mahkemesi kararları gereğince Çevresel Etki Değerlendirme Süreci işletilmesi gerekmektedir. ÇED sürecinin Milli Park’ın geleceği açısından tek başına kesin bir güvence teşkil etmeyeceğini de vurgulamak gerekir.

Dünya Kültür Mirası Listesine girmeye layık olan ve aynı zamanda 1. Derece Doğal Sit Alanı kriterlerini fazlasıyla barından Munzur Milli Parkı’na yönelik Baraj ısrarı hukuksuzluğundan bir an evvel vazgeçilmelidir.

Millî Park sınırları içerisinde Mercan Suyu üzerinde yapımına 1985 yılında başlanan ve 2003’ten bu yana enerji üreten Mercan Reg. veHES’in devlet eliyle tamamen kaçak inşa edildiği 2010 yılında tespit edilmesine rağmen anılan HES hali hazırda enerji üretmektedir.

ÇED OLUMLU ve/ya ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR KARARI alınmadan inşasına başlanan ve 17 Ağustos 2009 yılında su tutum işlemine gerçekleştirilen Uzunçayır Barajı ve HES’in vaziyeti her şeyi özetlemektedir. Onaylı İmar Planları bulunmayan Uzunçayır Barajı ve HES kaçak durumdadır.

Peri Vadisi’ndeki ekolojik kırım da devam etmektedir. Peri Vadisi’nde altısı baraj tipi toplam dokuz HES projelendirilmişti. Bu baraj ve HES’lerden Tunceli ili sınırları içerisinde yer alan Seyrantepe Barajı ve HES ile Tatar Barajı ve HES’te hali hazırda enerji üretilmekte; Pembelik Barajı ve HES’in inşası ise tamamlanmış durumdadır. Anılan Baraj Projelerine İmar Planları yapılıp onaylanmadan kaçak şekilde başlanmıştır. Hali hazırda da Baraj Projelerinin kesinleşmiş imar planları bulunmamaktadır. Pembelik Barajı ve HES’in Onaylı İmar Planları bulunmadığı gerekçesiyle açtığımız davada Elazığ 1. İdare Mahkemesi Pembelik Barajı ve
HES’in onaylı imar planları bulunmadığı gerekçesiyle inşaatın mühürlenerek durdurulması gereğine değinerek 18.09.2014 tarihinde yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Karara yapılan itiraz Malatya Bölge İdare Mahkemesi’nin 12.11.2014 tarihli kararı ile reddedilmiştir. Mahkeme kararları gereğince Pembelik Barajı ve HES’in derhal mühürlenmesi gerekmektedir. Aksi durumda karar icaplarını yerine getirmeyen ilgililerin cezai ve hukuki sorumluluklarının doğacağı açıktır. Tüm duyarlı kamuoyunu Dersim’de büyük bir kültürel ve doğal yıkıma sebebiyet veren kaçak Barajlara karşı demokratik mücadeleyi yükseltmeye çağırıyoruz.

Hali hazırda Dersim’in tüm ilçeleri HES tehdidi altındadır!

Pülümür Barajı ve HES, Dinar Reg. ve HES, İnköyReg. ve HES, ÇobanyurduReg. ve HES I-II, Çemişgezek HES, TagarReg. ve HES, GökçeköyReg. ve HES, Pülümür Reg. ve HES, HakisReg. ve HES, HaskarReg. ve HES, Mutu Reg. ve HES, Derman Reg. ve HES, Armağan Reg. ve HES, Sansa Reg. ve HES, AbdalanReg. ve HES Dersim’de projelendirilen diğer HES’lerdir.

Dersim son süreçle birlikte madencilik projeleri açısından da yüksek bir tehdit altındadır. Dersim’in ekolojik ve kültürel varlık alanları çevre mevzuatına aykırı olarak Maden Arama - İşletme Ruhsatları ile madencilik şirketlerine kiralanmıştır. Madencilik şirketleri Arama-İşletme Ruhsatlarına konu toplam rezerv sahaları çok daha yüksek miktarda olmasına rağmen ÇED sürecinden kaçınmak için faaliyet yürütecekleri alanı etap etap 25 hektarın altında olacak şekilde beyan etmekte ve bu şekilde madencilik faaliyetlerinin olası çevresel v.s. sonuçlarına dair veriler elde edilememektedir.

Bunlardan başka anti-personel mayınları da gerek yaşam hakkı ve gerekse de ekoloji açısından yüksek miktarda risk üretir durumdadır.

Türkiye’nin Birleşmiş Milletler’e 2004 yılında sunduğu raporlara göre Dersim’de 10 bin 557 adet kara mayını/anti-personel mayını bulunuyor.

Son olarak belirtmek isteriz ki Dersim Halkınca büyük kutsiyet atfedilen Koye Jel ve Sinan Kalesi Harabeleri gibi kültürel varlık alanlarına projelendirilmiş Kalekolv.s. projeleri bulunmaktadır.

Dersim’in inancına, kültürel varlık alanlarına yönelik projeler inanç ve kültürümüz açısından asla onaylanamayacak projelerdir.

Dersim Halk Meclisi Girişimi olarak halkımızı ve tüm duyarlı kamuoyunu başta Dersim’in kültürel ve doğal mirasının en önemli öğelerinden olan Munzur Vadisi Milli Parkı’nda yapımı planlanan Baraj ve HES’ler için alınan Üstün Kamu Yararı kararı olmak üzere Dersim’in kültürel ve doğal mirasına zarar veren/verecek proje kararlarına karşı demokratik mücadeleyi yükseltmeye çağırıyoruz.” (Dersim/EVRENSEL)