Türk Traktör’de yasa dışı çalıştırma

İkili vardiya uygulanan montaj bölümünde ilk vardiyada işçiler sabah saat 07.00’de işbaşı yapıyorlar. İşçiler üç saat fazla mesai yaptırılarak saat 18.00’e kadar çalıştırılıyorlar. Saat 15.00’te işbaşı yapması gereken ikinci vardiyada ise işçilere saat 18.00’de işbaşı yaptırılıyor. İkinci vardiyadaki işçiler sabah 07.00’ye kadar 40 dakika mola ile 13 saat çalıştırılıyor.

KANUN: GECE EN FAZLA 7.5 SAAT ÇALIŞILIR

İş Kanunu’nda “İşçilerin gece çalışmaları 7.5 saati geçemez”  şeklinde açık bir hüküm bulunuyor. Kanuna göre gece, “En geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla 11 saat süren dönemdir” diye tanımlanıyor. Kanuna göre Türk Traktör fabrikasındaki ikinci vardiyada yasa dışı çalıştırma söz konusu. İşçiler yarım saatlik yemek arası ve 10 dakikalık çay molaları dışında dinlenmeden sabaha kadar çalıştıklarını ifade ediyorlar.  Çay ve dinlenme molaları düşülünce işçiler 12 saat 20 dakika çalıştırılıyorlar. Gece çalışması kanunda belirtildiği gibi saat 20.00’den sonraki kısım olarak hesaplandığında dahi 7.5 saatlik yasal sınırlama aşılmış oluyor.

DİNLENMEYE BİLE VAKİTLERİ YOK

Montaj bölümünün normalde de yoğun bir bölüm olduğunu belirten işçiler, gece vardiyasında yoğun çalışmaktan bıktıklarını ifade ediyorlar. İşçiler, dinlenmeye vakit bulamadan işe gelmekten şikayetçiler.

Gövde ve motor üretiminde ise gündüz ve gece vardiyalarına fazladan üç, bazen de beş saat fazla mesai yapılıyor. Hafta sonlarında ise işçiler yeteri kadar dinlenemeden bir sonraki vardiyaya gitmek zorunda kaldıklarını anlatıyorlar.

ZORUNLU FAZLA MESAİ

İş Kanunu’nda fazla mesaiye kalmanın işçinin rızası ile olacağı belirtiliyor. Ama işçiler Türk Traktör’de bu maddenin de çiğnendiğini belirtiyorlar. Gündüz vardiyasını saat 15.00’da bitiren işçiler, işi teslim edecek ikinci vardiyanın işçileri getirilmediği için 18.00’e kadar çalışmak zorunda kalıyor. Görüştüğümüz bir işçi şunları anlattı: “Ben fazla mesaiye kalmak istemiyorum. Ama kimsenin bize sorduğu yok. Normal çalışma süresi gündüz 11, gece 13 saate çıkarıldı. Örneğin ben ve benim gibi mesaiye kalmak istemeyen 100 arkadaşım çalışmasak, üç saat üretim aksayacak.  O yüzden kimse işi bırakmıyor. Çalışma sistemi bunun üzerine kurulu.”

Görüştüğümüz kimi işçiler ise fazla mesaiye kalmadıklarında aldıkları paranın geçimlerine yetmeyeceği için ses çıkarmadan çalıştıklarını ifade etti. İşçiler “Bunlar ücretlerimizi bilerek düşük tutuyorlar. Hak ettiğimizi verseler kimse mesaiye kalmaz” dediler. (Ankara/EVRENSEL)

DİNLENMEYE DE ZAMAN KALMADI

Türk Metal Sendikasının örgütlü olduğu fabrikada çalışma haftası önceden pazartesi başlayıp cumartesi sona eriyordu. Cumartesi akşam işe giden bir işçi, pazar sabahı eve gidiyordu ve pazartesi sabah tekrar iş başı yapıyordu. Ancak daha sonra çalışma haftası pazar gününden başlatıldı. Bir işçi bu uygulamaya nasıl ikna edildiklerini şöyle anlattı: “İşveren bizlere ‘Siz pazar günleri yeteri kadar dinlenemiyorsunuz, çalışma haftasını pazartesi değil, pazar akşamı başlatalım. Böylelikle cumartesi sabah işten çıkan bir işçi pazartesi sabah işbaşı yapacak. Yeteri kadar dinlene bileceksiniz’ diye açıklama yaptı. Bizlere de gayet mantıklı geldi. Ancak bu düzen en fazla bir hafta sürdü. İkinci hafta cumartesi günü akşam fazla mesai yazıldı. Böylelikle cumartesi tatilimiz de gitti. Şu andaki çalışma sistemiyle dinlenmeye de ailemize de ayıracak zaman kalmıyor.”

‘KÂR HIRSI YASA DİNLEMİYOR’

Konuya ilişkin açıklama yapan Emek Partisi (EMEP) Ankara İl Başkanı Avukat İlke Işık Sağdıç, fabrikadaki uygulamaların yasa dışı olduğuna dikkat çekti. Patronların kâr hırsıyla yasaları tanımadan işçileri çalıştırdığını belirten Sağdıç, şunları dile getirdi: “Çalışma saatlerinin belirsiz olması, işçilerin istekleri dışında fazla mesailere bırakılması, gece çalışma saatleri konusundaki yasal düzenlemelere uyulmaması işçilere kölelik koşullarının dayatılmasından başka bir şey değildir. İşçilerin bir kısmının fazla mesai ücretleri sebebiyle bu uygulamaya ses çıkartmamaktadır. Ücretleri yükseltmeyen işveren, işçilerin yoksulluğundan yararlanmakta, fazla mesai ücreti ödeyerek işçilere her istediğini yaptırmaktadır. İşveren kârına kâr katarken, işçilerin aile yaşamı bitme noktasına geliyor. Bunu değiştirmek içinse mücadele etmekten ve birliği sağlamaktan başka bir yol görünmüyor.”