01 Kasım 2014 00:58

Bütçenin musluğu askere açık yoksula kapalı

Türkiye kamu harcamalarında, 2011 yılında dünyada en yüksek askeri harcama yapan 14. ülkeyken, 2012 yılında 9. sıraya yükseldi. Ülkenin, askeri harcamaları sadece yüzde 5 azaltması, 12 buçuk milyon sigortasız vatandaşın genel sağlık sigortası priminin karşılanması, 1 milyon yoksul haneye de ayda 295.5 TL maaş girmesi anlamına geliyor.

Paylaş

Tamer Arda ERŞİN
Ankara

Türkiye kamu harcamalarında, 2011 yılında dünyada en yüksek askeri harcama yapan 14. ülkeyken, 2012 yılında 9. sıraya yükseldi. Ülkenin, askeri harcamaları sadece yüzde 5 azaltması, 12 buçuk milyon sigortasız vatandaşın genel sağlık sigortası priminin karşılanması, 1 milyon yoksul haneye de ayda 295.5 TL maaş girmesi anlamına geliyor.

Kamu Harcamalarını İzleme Platformunun (KHİP) 2014 yılında oluşturduğu kamu harcamaları izleme raporuna göre Türkiye’nin askeri harcamaları gün geçtikçe artıyor. Ülkenin askeri harcamalarının yüzde 75’i askeri kurumlardaki personele ve ihtiyaçlarına gidiyor. Yüzde 25’lik oranı da mal-hizmet alımı ve sermaye harcamalarına gidiyor.

Dünyada en yüksek askeri harcama yapan ülkeler sıralamasında 2011 yılında 14. olan Türkiye, 2014 yılında 9. sıraya yükseldi. Bu askeri harcamadan sadece yüzde 5 oranında bir kısıtlama yapılsa 12.5 milyon sigortasız vatandaşın genel sağlık sigortası karşılanabiliyor. Buna ek olarak devlet 1 milyon göreli yoksul haneye ayda 295.5 TL düzenli ödeme yapabilir.

‘GİZLİ GİDERLER’ ARTTI

Ülkede, iç güvenlik harcamalarında da artış yaşandı. Türkiye’de 2006 yılındaki iç güvenlik harcamasının milli gelire oranı yüzde 0.88 iken, 2013 yılında yüzde 1.36 olarak gerçekleşti. Yıllar itibariyle iç güvenlik harcamasında harcamalarda en hızlı artış İçişleri Bakanlığı personeline yapıldı. Ayıca, ‘Gizli hizmet giderleri’ de çok hızlı artış gösteren diğer harcama kalemi oldu. Adalet harcamalarının ise milli gelire oranı 2008 yılında yüzde 0.35 iken, 2013 yılında yüzde 0.55’e yükseldi.

‘ÇOCUKLARA YAPILAN HARCAMA ŞEFFAF DEĞİL’

Nüfusun yüzde 31’ini oluşturan çocuklar için sağlık, sosyal hizmetler, sosyal yardım ve adalet hizmetlerine yönelik harcamaların 2010 yılında milli gelire oranı yüzde 1.33 iken, bu oran 2011’de yüzde 1.11’e indi. Çocuklar için ayrılan kaleme eğitim de eklendiğinde oran 2010’da yüzde 3.59’da kalırken, 2011’de yüzde 3.43’e düştü. Ayrıca KHİP çocuklar için yapılan harcamaların kamuya şeffaf yansıtılmadığına dikkat çekiyor.

SAĞLIKTA KORUMA YOK!

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre Türkiye kişi başına sağlık harcaması artış göstermesine rağmen hâlâ sondan 7. ülke konumunda. Yapılan harcamaların sadece yüzde 14.58’i koruyucu hizmetlere ayrılırken yüzde 85.24’ü de ilaç ve tedavi hizmetlerine ayrılıyor.
Kamu sağlık harcamalarının milli gelire oranı sadece 2009 yılında yüzde 5’in üzerine çıktı. Bu harcamanın 2013 yılında milli gelire oranı yüzde 4.68’e düştü. KHİP’e göre hükümet sağlık harcamalarının milli gelire oranını daha da düşürmeyi planlıyor.

VATANDAŞ PRİM ÖDEYEMİYOR

KHİP, raporunda kamu harcamalarına ilişkin şunları da ekliyor:
- Genel sağlık sigortası kapsamında tahakkuk eden prim 7 milyar 300 milyon civarında iken bunun ancak 350 milyon TL’si tahsil edilebildi.
- Avrupa Konseyi Etkin Yargı Komisyonunun 2012 verilerine göre, üye ülkelerin kişi başına mahkeme ve savcılık harcamaları 52.16 avro iken Türkiye’ninki 15.9 avro.
- Ortalama net yıllık hakim maaşı Avrupa’da 25 bin avro civarında iken Türkiye’de 16 bin avro.
- En son yayınlanmış OECD verilerine göre, OECD ülkelerinin sosyal koruma harcamalarının 2012 yılında milli gelire oranı ortalama yüzde 28.1 iken, aynı yıl Türkiye’nin sosyal koruma harcamasının milli gelire oranı yüzde 13.41.