İşsizlik Sigortası Fonu’ndan sadece işsizler yararlanamıyor

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSK-AR) İşsizlik Sigortası Raporunu açıkladı. Türkiye’de, işsizliğin ‘can yakıcı’ bir biçimde etkisini devam ettirdiğinin ifade edildiği raporda, ailelerin yaşadığı tahribatın trajik boyutlarda olduğunu belirtildi. İşsizlerin, yaşadıkları gelir kaybı nedeni ile zor durumda kalmasını engellemek için oluşturulan fondan yararlanma koşullarının son derece güç olması nedeni ile oluşan devasa kaynağın kamu erkinin ihtiyaçları ekseninde ‘yağma’ edildiği belirtildi. 

5 MİLYON İŞSİZ FONDAN YARARLANAMIYOR

Fona duyulan ihtiyacın son derece fazla olduğunun ifade edildiği raporda, işe başlamaya hazır olup, başta umutsuzluk olmak üzere çeşitli nedenlerle iş aramayan işsizler dahil edildiğinde, yaklaşık 5 milyon işsizin bu fondan neredeyse yararlanmasının imkansız kılındığı belirtildi. Haziran 2011 itibari ile yalnızca 165 bin kişi işsizlik sigortasından faydalanabildi. DİSK-AR’ın TÜİK Mart dönemi Hane halkı İşgücü anketi sonuçları üzerinden yaptığı hesaplamalara göre toplam işsizlerin 430 binini işten çıkartıldığı için işsiz kalanlar, 921 binini işi geçici olup sona erenler, 228 binini iflas eden ya da işini kapatanlar, 447 binini işe ihtiyacı olduğu halde kendi rızası ile işten ayrılmak zorunda kalanlar oluşturdu.

Raporda, işsizlik sigortasının kapsamı çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği halde, bu haktan faydalanamayan kişi sayısının, kendi isteği ile işyerinden ayrılmak zorunda bırakılanlar hariç, 1 milyon 579 bin kişiyi bulduğu belirtildi. Umudu kesik işsizlerle toplam işsiz sayısı ise Mart dönemi için yapılan hesaplamaya göre 5 milyonu buldu. Buna göre işsizlik sigortasından yasaya göre kapsam dahilinde olanların yüzde 10’u toplam işsizlerin ise sadece yüzde 3’ünün faydalanabildiği anlaşıldı.

İŞSİZ PARASINI GAP’A ‘GAPTIRDI

Yasaya göre işsizlerin, işsizlik fonundan yararlanmak için, işten çıkartılmış olduklarını ispatlama yükümlülükleri olduğu gibi, işten çıkartılmadan önceki 3 yıl içinde, son 120 günü kesintisiz olmak üzere en az 600 gün prim ödemiş olmaları gerekiyor. Raporda, işverenlerin eksik prim ödemeleri nedeni ile işsizlik sigortasına hak kazanmış çok sayıda işçinin bu şartlar nedeni ile mağdur edilmekte olduğuna dikkat çekildi.

İşsizlik fonunun Merkezi Yönetim Bütçesine bir kaynak havuzu haline getirildiğinin ifade edildiği Raporda, 5763 sayılı Kanunla İşsizlik Sigortası Fonunun faiz gelirinin yüzde 25’inin 2009-2012 döneminde öncelikli olarak Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamındaki yatırımlarda kullanılmak üzere merkezi yönetim bütçesine aktarılmasının hükme bağlandığı anımsatıldı. 18 Ağustos 2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5921 sayılı Kanunla 2009-2010 yıllarına münhasır olmak üzere yüzde 25 olan transfer oranı yüzde 75’e yükseltildi.

6111 sayılı torba kanun ile fonun prim gelirinin yarısı, dışarıdan hizmet temini ile özel sektöre ve taşeron firmaların kullanımına açıldı. Bu miktar Mayıs ayı itibari ile 165 bin işsize ödenen toplam tutarın yaklaşık 2 katı miktarında gerçekleşti. Yani yasa ile 330 bin işsize ödeme yapılacak tutarın çeşitli hizmet temini için taşeron firmalara aktarılabilindiği belirtildi.

12 MİLYAR TL İŞSİZLİK ÖDEMELERİ HARİCİNDE KULLANILDI

İşsizlik Sigortasının uygulamaya başladığı Mart 2002 tarihinden 30 Haziran 2011 tarihine kadar sisteme 2 milyon 754 bin 425 kişi başvuruda bulunurken, 2 milyon 257 bin 387 kişi işsizlik ödeneği almaya hak kazandı. Mart 2002 tarihinden 30 Haziran 2011 tarihine kadar toplamda 4.1 milyar TL ödemede bulunuldu. Buna karşın 12 milyar TL, işsizlik ödemeleri haricinde kullanıldı. Bunun sonucunda fonda Haziran 2011 sonu itibari ile 49 milyar TL’lik devasa bir kaynak oluştu. Fondaki parayla, fonun gelirine dokunulmaksızın, 2 milyon 812 bin işsize, 46 ay boyunca maaş ödenebileceği tespit edildi. Raporun sonuç kısmında şu ifadelere yer verildi: “DİSK, kriz baş gösterdiğinden bu yana, ısrarla işsizlerin işsizlik fonundan yararlanmalarının kolaylaştırılmasını, ödeme miktarlarının insanca yaşama miktarına çıkarılmasını talep etmiştir. İşsizleri, işsizlik fonu gibi devasa bir kaynağa rağmen sefalete mahkûm eden, fondan işsizlere ödenen tutarın yaklaşık 3 katı oranında kendisine kaynak aktaran AKP hükümetleri büyük bir vebalin altına girmiştir. 49 milyar TL’lik bu devasa kaynak, işsizlerin ihtiyaçları için kullanılmalıdır.” (ANKA)