SAĞLIK - Yaz ishallerine dikkat!

Dr. Selma Okkaoğlu

 

İhmal ve yanlış tedavi çok tehlikeli olabilir

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Yaz aylarında ishalli hastalıkların sayısında artış olur. Bunun birinci nedeni havaların ısınması nedeniyle besinlerin daha kolay bozulması, ikincisi ise artan sıvı ihtiyacı nedeniyle her durumda sıvı alma isteğinin mikrop alma riskini artırmasıdır. 

İshallerin ortaya çıkmasındaki bir başka önemli etken ise hijyen kurallarına uyulmaması. Özellikle su kaynakları yetersiz veya kirli ise, kanalizasyon açıktan akıyorsa hastalık etkenleri zaman zaman salgına neden olur. Bulaşıcı hastalıkların engellenmesinde; çevrenin olumlu hale getirilmesi, atıkların sağlıklı şekilde yok edilmesi, suların dezenfeksiyonu, vektörlerin ortadan kaldırılması, gıda güvenliği ve kişisel temizliğin bir yaşam biçimi haline getirilmesi önemli.

İshale yol açan etkenler arasında virüsler, bakteriler ve parazitler başta geliyor. Etkene bağlı olarak da tedavi farklılaşıyor. Ancak yaygın olarak görülen ishal nedenleri arasında virüsler ön sırada yer alıyor. Son günlerde Almanya başta olmak üzere Avrupa’da EHEC (entero hemorajik E.coli) salgınları yaşanmakta. Genellikle etli besin maddeleri, bazen süt ve su ile bulaşan bu mikrobun daha önceki yıllarda hamburger eti, salam, çiğ sütle salgınlar oluşturduğu biliniyor. Ancak son günlerde Avrupa’da görülen salgının çiğ sebze ve meyve yoluyla bulaştığı tespit edildi.

Halsizlik ve bilinç kaybı

İshalde tehlike bağırsaklardan yitirilen su nedeni ile susuz kalan kişinin, bunun sonucu olarak kalp yetmezliğinden ölmesidir. Özellikle çocuklarda yüzde 10 sıvı kaybı bile sıvı dengesini etkileyerek genel durumunun bozulmasına neden olabilir. Sıvı kaybı çocukları önce halsizleştiriyor, sonra hareketsizleştiriyor ve bilinç kaybına kadar gidebilen durumlara neden oluyor. Ailelerin dikkat etmesi gereken nokta; çocuk halsizleşmeye başlamışsa ve ağızdan sıvı alımı sağlanamıyorsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.

 

Ani ölüm riski

İshalde en önemli tedavi bağırsaklardan yitirilen suyun yerine konulmasıdır. Mümkün olduğu kadar çok miktarda su ve bazı minerallerin içilmesi yeterlidir. Aileler bazen kendi başlarına ishal ilacı kullanmakta. Aslında bu son derece tehlikeli durumlara neden olabilir. Bazı ishal ilaçlarının içerisinde bol miktarda kil bulunur. Kil bağırsaktan salgılanan suyu emerek ishalin durmuş olduğu kanısını uyandırır, oysa bağırsaklarda su kaybı devam eder. Bu durumda ani ölüm bile meydana gelebilir. Bazı ilaçlar ise bağırsakların hareketini durdurur. Bu da bağırsakta biriken mikropların kana karışması sonucu zehirlenmeye neden olur. Bu nedenle ishal durumunda gelişi güzel ilaç kullanılmaması önemlidir.

MANGAL KEYFİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Piknik sezonu açıldı ve pikniğin vazgeçilmezlerinden mangal keyfi başladı. Mangalın keyif olarak kalması için pişirme kurallarına dikkat edilmesi gerekli.

Sağlıklı beslenmede ne yediğimiz kadar nasıl yediğimiz de çok önemli. Gıdalar hazırlanma ve pişirme tekniklerinden dolayı sağlık riski oluşturabilir. Yiyeceklerin uygun koşullarda hazırlanmaması, bekletilmemesi, iyi pişirilmemesi, yanlış şekilde pişirilmesi kısa vadede besin zehirlenmelerine neden olabileceği gibi uzun vadede kanser oluşumuna da neden olabilir.

Dikkat edilecek noktalar;

• Etler buzdolabı dışında bekletilmemeli. Pişirme işlemi hemen gerçekleştirilmeli.

• Yiyecekler yüksek ısıda pişirilmemeli.

Bu şekilde pişirme sırasında bazı zararlı maddeler ortaya çıkar. Mangalda pişirilen besinler et ya da sebze fark etmeden aynı miktarda karbonmonoksit ve kükürtdioksite maruz kalır. Ancak sebzelerde su oranı ete oranla daha yüksek olduğu için, olumsuz etki daha az. Bununla beraber sebzeler vitamin değerlerini önemli oranda kaybeder. Etin beyaz ya da kırmızı et olması kanserojen etki açısından fark yaratmaz.

• Mangal yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta kömürün iyice yanmış olmasıdır. Ateşin kor haline gelmesi beklenmeli.

• Daha sonra da et, sebze ya da ne pişirilmek isteniyorsa ateşten en az 15 santimetreden uzak mesafeye yerleştirilmeli. Böylelikle etin yavaş yavaş pişirilmesi sağlanmış olur.

• Etten düşen yağın kömürde yanarak okside olması ve bir şekilde tekrar ete yapışması engellenmeli. Bu nedenle yağlı et veya köfteler yerine, daha az yağlı olan etlerin ve geleneksel usulle hazırlanmış sucuğun tercih edilmesi önerilmekte. Ayrıca burada da et ve ızgara arasındaki mesafenin 15 santimetre olması önemli.

• Mangal yaparken dikkat edilmesi gereken diğer önemli husus ise dumana maruz kalmamaktır. Bu nedenle mangal mutlaka açık havada yakılmalı ve dumanın yönünden uzak durulmalı.

• Ayrıca beslenmede dengenin korunması bakımından mangalla birlikte C vitamini yönünden zengin meyve suyu ve salatalar tercih edilmeli.