Metal işçisi ne bekliyor sendikalar ne diyor?

Birleşik Metal İş üyesi bir işçi

2014-16 grup sözleşme görüşmeleri yaşanırken işçilerin görüşlerine bakarsak, çalışanların yüzde 80’e yakını çalıştığı ücretin biraz üzerine bir iş bulursa işini değiştiriyor. Metal işçiliği ağır ve tehlikeli olmasına rağmen ücret aralığı o kadar düşük ki işçiler daha az yorucu ve vardiya olmayan işleri tercih ederek işi bırakıyorlar. MESS üyesi işyerlerinin yüzde 75’i üç vardiya olarak çalışıyor. Bu durum genç işçi kesimlerince büyük problem olarak görülüyor.
İşçilerin yüzde 40’a yakını çocuk sahibi değil ve aile sorumluluğu taşımıyor. Emeklilik ve işten çıkarmalar sonucu gençleşen işçiler lise ve üzeri okul mezunu. Eskiye nazaran daha bilinçli; okuyor, araştırıyor ve sosyal medyayı iyi takip ediyorlar. Taleplerinde ısrarlı ve kendilerine güvenen işçiler.
Çalışanların yüzde 80’e yakını 40 yaş atında ve 2000 yılı sonrası işe giren işçilerden oluşuyor. Yüzde 20’lik kesim ise 2000 yılı öncesi işe girmiş, bunların yüzde 3’lük kesimini ise emekliliği yaklaşmış işçiler oluşturuyor. Geçmiş sözleşmelerde yeni işçilere telkin gösteren işçiler artık işletmelerde ağırlığını kaybetmiş durumda. En az iki sözleşme gören işçi oranı yüzde 66 civarında. İlk kez sözleşme görecek işçi oranı yüzde 18’e yakın. Bir sözleşme gören işçilerin oranı ise yüzde 17 civarında. Dolayısıyla işçilerin sözleşmeden beklentileri yüksek. 1990 grevi ve sağlanan ücret artış oranı efsanevi bir şekilde aktarılan, bu yeni nesil işçiler için toplu bir grev yapmak zorunluluk, düşük ücretten kurtulmanın tek yolu haline gelmiştir.

TÜRK METAL NE DİYOR?

Türk Metal Sendikası, teklifinin ücret kısmında ilk 6 ay için yüzde 14, ikinci 6 ay için TÜFE, üçüncü 6 ay için TÜFE +2, dördüncü 6 ay için TÜFE teklif etmiştir. Üçlü paket ve sosyal yardımlarda ise yüzde 20 artış istemiştir.
Fabrikalardaki ücret durumunda 5,52 TL’den başlayıp 20,00 TL aralığına kadar bir yapı söz konusudur. Dolayısıyla bu sendikanın teklif ettiği yüzdeli zam, oranından bağımsız, şekil itibariyle de yanlıştır. Tablo bu iken böyle bir zam talebi görece olarak saat ücreti yüksek işçileri işsizlikle tehdit ederken düşük ücretli işçilerin uzun yıllar sermayeye düşük ücretle çalışmasına davetiye çıkarır. Yazının başında sunduğum işçi değişimi bunu ispatıdır. Yüksek ücretli işçiler çıkarılmış ve sermaye ortalama ücreti son 10 yıldır hep aynı oranda tutmayı başarmıştır.
İkinci olarak sosyal paket artış oranı yüksek gibi olsa da sosyal yardımlar zaten düşük ve yılda en fazla iki defa alınır durumdadır. Sermaye maliyet hesabında sosyal yardımları da işçi ücreti gibi hesaplıyor. Dolayısıyla bu miktarlar saat ücretine katılmalıdır. İşçi sabun mu, havlu mu veya altın mı alacağına kendi karar verebilir.
Sözleşmeye sokulmaya çalışılan bireysel emeklilik ve kazasızlık ödülü ise başka bir saçmalık. Performans denilen işçileri makine gibi gören değerlendirme sistemine kural koyması gereken sendika, iş kazalarının aşırı üretimden dolayı mı olduğunun, yoksa işçilerin bilerek mi iş kazası yaptığının cevabını vermeli.

BİRLEŞİK METAL-İŞ NE DİYOR?

Birleşik Metal-İş Sendikası’nın teklifi ise şöyle: İlk 6 ay için 5,58 TL/S ücretine tamamlama, 8,97 TL/S’i geçmemek kayıdıyla 0,40 TL iyileştirme, yüzde 5 zam ve 1,05 TL maktu zam. İkinci 6 ay için TÜFE+2. Üçüncü 6 ay için TÜFE+2 oranın 10,52 TL/S ile çarpılarak çıkan miktar kadar. Dördüncü 6 ay için TÜFE+2 oranında zam.
Birleşik Metal-İş bu formülle ilk 6 ay için saat ücretlerine aynı oranda zam gelmesini ön görmüş. İkinci altı aylık dilimde tüm ücretleri enflasyon üzerine çekmek istemiş. Üçüncü altı ay için tüm çalışan işçilere aynı zammı istemiş. Dördüncü altı ay ise enflasyon üzeri zam talep etmiş.
Üçlü sosyal paket teklifinde ise asgari ücret günlüğü baz alınarak otomatik zam uygulamasına gidilmiş.
Ayrıca çalışma sürelerini haftada 37.5 saate indirerek insanca bir yaşam ile birlikte işsizliğin azaltılması talep edilmiş.
2002 döneminde grup sözleşmesi metnine otomatik olarak giren maddeler konusunda “İş Kanunu hükümleri uygulanır” ifadelerinin tarafların yaptıkları sendikacılık faaliyetini zedelediği, her iki tarafın iradesini kendilerine rağmen ortadan kaldırabilme riski taşıdığı vurgulanmış.
Gelir artmasa da artan oranlı adaletsiz vergi sisteminin değişmesi teklif edilmiş.
Sonuç olarak Birleşik Metal-İş’in teklifine bir emek harcanmış ve Grup TİS’lerindeki sorunları açığa çıkaran bir teklif olmuş. Bu teklifi hayata geçirme konusunda göstereceği çaba ve mücadele de sözleşmenin seyrini belirleyecek.