Doğru mu alternatif mi?

Mert AKOÇOĞLU
Kırıkkale Üniversitesi
Makine Mühendisliği Öğrencisi

Hayatımızda büyük bir öneme sahip olan elektrik ve onun nasıl kullanılacağına dair tartışmalar yüz küsur yıl öncesine dayanıyor. Elektrik denilince akla ilk Edison’un gelmesi başka bir dahinin göz ardı edilmesine neden oluyor. Nikola Tesla. Bir tarafta Edison’un savunduğu doğru akım diğer tarafta Nikola Tesla’nın alternatif akımı. Biz de bu yazımızda Tesla’nın mühendislik anlayışını bir ilke olarak benimseyerek derdimizi anlatacağız.

1856 yılında Hırvatistan Smiljana’da yıldırımlı bir gecede dünyaya gelen Tesla, rahip bir baba ile okuma yazma bilmeyen ancak halk arasında pratik ev gereçleri mucidi olarak bilinen bir annenin ikinci çocuğuydu. Ağabeyinin küçük yaşta ölümüyle birlikte zor bir çocukluk geçiren Tesla, ruhban okuluna devam ederken ölümcül bir hastalık geçirdi. Aynı zamanda hayali olan mühendisliği, iyileşmesinin tek çaresi olduğunu savunmuş ve babasının da izniyle mühendislik fakültesine gitmiştir. Burada fizik ve matematik bilgisini geliştirmiş ayrıca ana dili olan Sırpça ve ailecek bildikleri Almanca dışında, İngilizce, Fransızca ve İtalyanca öğrenmiştir. Ancak kişisel sıkıntıları ve asosyalliği nedeniyle üniversiteyi bitirememiştir.

GERÇEKTEN ‘ALTERNATİF’

Tesla iş hayatına Paris’te bir oto-mühendislik firmasında başlarken, burada alternatif akımla çalışan motorun fikirsel temellerini atmıştır. Sonraları eski patronunun tavsiye mektubuyla Amerika’ya göç eder ve Edison’un yanında çalışmaya başlar. Burada işler istediği gibi gitmez. Tesla ilk tanıştıklarında Edison’u büyük fikirlerini paylaşabileceği birisi olarak düşünürken, Edison’un onu önemsemeyip alay etmesi, Tesla’nın işten ayrılmasına sebep olmuştur. İnişli çıkışlı iş hayatı buna benzer bir şekilde devam etmiş ve vaktinin tamamını laboratuvarlarında geçirmiştir.

Alternatif akım sistemiyle Niagara Şelaleleri’nin gücünü zapt eden Tesla, tüm Amerika’ya ve dünyaya elektrik akımını olanaklı kılmıştır. Tüm radyo ve televizyon yayınlarında kullanılan kablosuz iletişimin de mucidi olan Tesla; uzaktan kumanda sisteminden neon ve florasan ışıklarına kadar, x ışınlarından güdümlü füzeler dahil olmak üzere yüzlerce icadın temelini atmıştır. Öldükten sonra bile kırka yakın icadın patenti Tesla’ya verilmiştir.

KARA DEĞİL İHTİYACA GÖRE KULLANIM

Gelelim Tesla ve Edison’un mühendislik anlayışına. Edison’un projelerine göre enerjinin kullanımı yüksek maliyetlerle dar bir sermaye sahibi kesimin elinin altındayken, Tesla alternatif akım fikriyle birlikte bu durumun değişeceğini öngörüyordu. Ona göre elektriğin kullanım hakkı toplumsallaşacak, maliyeti de oldukça ucuzlayacaktı. Onun buluşları Amerika’yı güçlü bir sanayi ülkesi haline getirdi, pek çok şirket sahibini zengin etmişti. Ancak Tesla, ticari bir anlayıştan ziyade kendi idealleri uğruna parayı ve zenginliği bir kenara itmiştir. Felsefesini de şu sözlerinden anlayabiliriz: “Bilim adamı anlık sonuçları kendine hedef almaz. İlerici fikirlerinin kolayca kabul göreceğinin beklentisini taşımaz. Onun işi toprağa tohum vermek gibidir. Gelecek içindir. Görevi, yeni gelen nesil için zemin hazırlamak ve yolu göstermektir.” İşte bu anlayışla yaşayan Tesla her zaman savaşsız dünya hayalleri kurmuş ve bunun belki de her devletin eşit savunma güçlerine sahip olmasıyla mümkün olabileceğini düşünmüştür.

Biz toprağa bombaların değil de insanlık yararına tohumların atılmasının tarafındayız. Enerjinin kara göre değil toplumun ihtiyaçlarının karşılanması için kullanılmasını savunuyoruz.

EDİSON BAŞKA DİYOR TESLA BAŞKA

Bir şehri aydınlatmak Edison’un bakış açısına göre ne kadar zor olsa da; Tesla’nın fikirlerine göre o kadar kolaydı. Thomas Edison’un düşüncesiyle hareket edildiğinde ‘tek tek ampullerin’ doğru akımla sınırlı bir alanı aydınlatması söz konusudur. Çünkü doğru akım istenildiğinde uzaklara taşınmaz ve söz konusu durum çok masraflıdır. Ancak Tesla’ya göre tüm dünyanın ihtiyacını sağlayabilecek elektrik enerjisi alternatif akımla sağlanabilirdi. Yaşamı boyunca bunun mücadelesini verdi...