İnternet sansürü sürüyor

Av. Nihan GÜNELİ *

11 Eylül 2014 günü Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren, trafik bilgilerinin TİB tarafından işletmecilerden temin edilmesi ve milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması ile suç işlenmesinin önlenmesi nedenleri ile TİB başkanının herhangi bir İnternet sitesine erişim engellemesi talep edebileceğini, TİB başkanı erişim engelleme talep etmesi halinde erişim sağlayıcıların en geç dört saat içinde ilgili siteye erişimi engelleyeceğini düzenleyen maddeler, 3 Ekim 2014 tarihinde Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. Bu karar kapsamında TİB’in, çokça eleştirilen trafik bilgilerini sorgusuz, sualsiz, süresiz ve sınırsız olarak elde etme yetkisi iptal edilmiş oldu. Bunun yanında, TİB başkanının millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi nedenlerinden bir veya birkaçına bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde erişim engellenmesi talep edebilmesine ilişkin yetkisi de iptal edildi. Bununla birlikte, Anayasa Mahkemesi tarafından yine aynı torba yasayla 5615 sayılı Kanun’a eklenen, erişim engellenmesi isteğinin yerine getirilmesini 24 saatten dört saate düşüren madde, Anayasa’ya aykırı olmadığı gerekçesiyle iptal edilmediğinden hala yürürlükte.

BAŞARAN’IN YAZISINA ERİŞİM ENGELİ

Kanun’un yeni eklenen maddelerinin iptali söz konusu olsa da, Şubat ayında yapılan değişikliklerin halen yürürlükte olduğunu belirtmek gerekiyor. Şubat ayında 5651 sayılı Kanun’un 9. maddesinde yapılan değişiklik kapsamında herhangi bir içerikten dolayı kişilik hakları ihlal edildiğini düşünen kişiler, mahkemeye başvurarak, söz konusu içeriğe erişimin engellenmesini talep edebiliyorlar. Bu değişiklikten önce, öncelikle içerik ve yer sağlayıcıların uyarılması ve içeriğin kaldırılmasının sağlanması şeklinde bir düzenleme varken, şubat ayındaki değişikle bu zorunluluk kaldırılmış ve talepte bulunanlara doğrudan mahkemeye başvurma hakkı tanınmıştı. Bu hakkın, torba yasada belirtilen şekilde dört saat içinde en hızlı şekilde kullanılmasına, bu hafta içinde Ezgi Başaran’ın İTÜ rektörü hakkında yazdığı yazının Radikal Gazetesi’nin İnternet sitesinden engellenmesiyle şahit olduk. İTÜ rektörü, kendisi hakkında yazılan eleştiri yazısına mahkemeye başvurarak erişim engelleme kararı aldırdı. Bazı değişiklikler, biz hukukçular tarafından ne kadar eleştirilse de, böyle bir sonuç doğrudan görülmeden haklı eleştirilerin anlaşılabilmesi söz konusu olmayabiliyor. Şubat ayında yapılan değişiklikten sonra hukukçular yapılan değişikliğin cevap hakkını tamamen ortadan kaldıracağını; bu durumun ise ifade özgürlüğünü engelleyebileceğini belirtmişti. Ezgi Başaran’ın yazısının engellenmesiyle de yayıncıya engelleme kararının hiçbir şekilde bildirilmesi, cevap ve itiraz hakkı verilmediği ve yapılan URL engellemesi sebebiyle yayıncının ve dahi yazarın engellemeyi tamamen ‘tesadüfen’ öğrendikleri ortaya çıktı. Bu kapsamda da değişiklik yapılırken hukukçuların eleştirilerinin ne kadar haklı olduğu bir kere daha anlaşıldı.

‘SEVİNMEK İÇİN ERKEN’

Her ne kadar 5651 sayılı Kanun’da ifade özgürlüğünü engelleyen ve haber alma hürriyetini ortadan kaldırabilecek nitelikteki düzenlemeler halen mevcut olsa da, Anayasa ile korunan özel hayatın gizliliği ve kişisel verilerin korunması haklarını ihlal eden ve fişleme riskini barındıran trafik bilgilerinin TİB’e verilmesini öngören maddenin Anayasa Mahkemesi tarafından hızla iptal edilmesi umutlandırıcı bir karar. Bunun yanında, İnternet sitelerine erişimin keyfi bir şekilde yapılmasının önüne geçilmesi açısından da ‘millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi’ nedenleri ile erişim engelleme yapılamaması da önemli. Ancak bu maddelerin Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş olması, başka bir torba yasa ile yeniden kanun maddesi haline getirilemeyecekleri anlamına gelmiyor. Bilakis, hükümetin İnternet’i kontrol alma çabası Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından da sonuna kadar destekleniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 3 Ekim 2014 tarihinde Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) ile yaptığı toplantıda hükümetin İnternet’i ortamını kontrol etme çabalarını savunarak aynen şöyle dedi: “Her geçen gün İnternet’e daha da karşı oluyorum.” Hal böyle iken, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen kanun maddelerinin iptaline sevinmek için oldukça erken; zira hükümetin İnternet’i kontrol altında tutma çabası yakın zamanda sona ermeyecek gibi gözüküyor.

* Bilişim hukuku uzmanı, avukat