Tunus halkı önemli bir eşiği daha aşıyor

Hüseyin SAYGILI

Tunus halkı, diktatör bin Ali’nin kaçmasından bu yana ilk kez doğrudan cumhurbaşkanını seçiyor. 23 Ekim 2011’de yapılan genel seçimlerle oluşturulan Kurucu Meclisin yaptığı yeni anayasaya göre ülkeyi yönetecek ilk cumhurbaşkanı belirlenecek. Tunuslular kasım ayında birinci tur için sandık başına gidecekler.

Kısaca hatırlanacak olursa, Müslüman Kardeşler çizgisindeki Ennahda elde ettiği yüzde 37 oy ile meclisteki sandalyelerin çoğunluğunu alarak bir koalisyon hükümeti kurdu. Ancak halkın, özgürlüklerin genişletilmesi, herkese iş ve onurlu bir yaşam sunulması taleplerine cevap vermedi. Ekonomik göstergelerin daha da kötüleşmesi, faturanın halka ödetilmesi, siyasi cinayetler ve Ennahda’nın, Devrimi Muhafaza Komitelerine bağlı milisler aracılığıyla diğer siyasi kesimler üzerinde terör estirmesi nedeniyle iş ve ekmek talep eden halk sokağa çıktı. Halkın baskısıyla hükümet üç defa istifa etmek zorunda kaldı.

Aslında 26 Ekim ve 23 Kasım’da yapılacak olan cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerin, 2011 yılının ekim ayında yapılan seçimlerden sonra en geç 1 yıl içerisinde tekrarlanması öngörülmüştü. Ancak Ennahda’nın hem yeni anayasa yapım sürecini sabote ederek uzatması ve hem de iktidar olanaklarını sonuna kadar kullanmak istemesi nedeniyle seçimler 2014 yılının sonuna kadar sarkmış oldu.

Yeni anayasanın ocak ayında kabul edilmesinin ardından Tunus Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu (BYSK) seçim takvimini açıklayarak seçim sürecini başlattı.

ADAYLARIN YÜZDE 47’Sİ KADIN

BYSK’nin yaptığı takvime göre 26 Ekim’de meclis dağılımını belirleyecek genel seçimlerin ardından 23 Kasım’da cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak. Genel seçimler tek turlu olarak yapılırken, yeterli çoğunluk sağlanamaması durumunda cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turu 28 Aralık tarihinde yapılacak. Ancak ikinci turun 31 Aralık’a kadar gerçekleşmemesi durumunda anayasaya göre birinci tur sonuçları geçersiz sayılacak.

Genel seçimler için 30 Ağustos’ta sona eren başvurulara göre 33 seçim bölgesinde seçime girecek adayların yüzde 47’sini kadınlar oluşturuyor. Hatırlanacağı üzere seçim yasasına göre sunulan listelerde kadın ve erkek aday sayısının eşit olması gerekiyor. Son olarak 23 Eylül’de cumhurbaşkanlığı seçimleri için adaylık başvurularının tamamlanmasıyla her iki seçim için de başvuru süreci tamamlanmış oldu, kampanya süreci resmen başladı.

GENEL SEÇİMLER

26 EKİM’de yapılacak genel seçimlere 1500’e yakın liste katılıyor. 90 civarında parti ve blok listesinin yanı sıra bağımsız adayların yarışacağı seçimlerin esas olarak Tunus devletinin İlk Başkanı Habib Burgiba döneminin ‘Desturcular’ı ve bin Ali döneminin RCD’sinden (Anayasal Demokratik Ralli) kalma bürokrat ve politikacıların oluşturduğu, neoliberal politikaların savunucusu olan Nida Tounes, bu parti ile aynı politikaların savunucusu olan ancak milliyetçilikle karışık sol söylemler kullanan Ettakatol, yine aynı doğrultudaki Mevcut Cumhurbaşkanı Marzuki’nin partisi olan Cumhuriyetçi Kongre Partisi, Müslüman Kardeşlerin Tunus’daki temsilcisi konumundaki Ennahda ve halkçı demokrat partilerin oluşturduğu Halk Cephesi arasında geçmesi bekleniyor. Bu partilerden Ennahda, Ettakatol ve CKP’nin 2011 yılından bu yana iktidarda bulunduğunu ve bunun olanaklarını sonuna kadar kullandığını hatırlatmak gerekir.

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ

İlk turu 23 Kasım’da yapılacak olan seçim için başvuran 70 adaydan 27’sinin adaylık başvurusu kabul edildi. Sadece 1 kadın aday var. Bin Ali döneminde çeşitli bakanlıklar yapan 4 adayın başvuruları da kabul edilenler arasında. Bunlardan Mondher Zenaidi, devrimden sonra kaçtığı Fransa’dan dönerek aday oldu. Adaylar arasında 4 de patron bulunurken iktidardaki Ennahda, aday çıkarmıyor. Ennahda, seçimi kazanmaları halinde muhalif grupların kendilerine karşı birleşebileceğini ve Mısır’da Müslüman Kardeşlerin maruz kaldığı darbenin bir benzerine maruz kalmamak için seçimde aday çıkarmayacaklarını açıkladı. Ennahda’nın kendilerine engel çıkarmayacak bir adayı desteklemesi bekleniyor. Gazete yorumları bu tarife uyan kişinin Marzuki olduğu konusunda hemfikir. Bin Ali döneminin insan halkları savunucusu Marzuki’nin Ennahda iktidarı döneminde yaşanan tüm siyasi ve ekonomik krize rağmen koltuğunu koruma çabasını gütmüş olması bu yorumları destekler doğrultudadır.

EŞİT OLMAYAN KOŞULLAR

Bir yanda uzun bir müddet iktidarda olmanın getirdiği imkanları kullanarak seçime giren partiler diğer yanda Ennahda’nın sivil milis gücü Devrimi Muhafaza Komitelerinin mahkeme kararı ile kapatılmasının ardından biraz hafiflese de şiddete maruz kalan ve toplantı ve gösteri yapma imkanları sabote edilen muhalif partilerin bulunduğu koşullarda seçimler yapılıyor. Ennahda’nın en büyük rakipleri olan Nida Tounes Adayı Beji Caid Essebsi ve Halk Cephesi Adayı Hamma Hammami’ye suikast düzenlenebileceği iddiasıyla iki aday uzun bir süredir göz altında tutularak sindirilmeye ve yürütecekleri çalışmalar sınırlandırılmaya çalışılıyor.

Halk Cephesinin iki önderinin peş peşe katledilmesinden sonra Hamma Hammami’ye karşı İnternet üzerinde özellikle yaygınlaştırılan ölüm tehditleri ve evinin yakınlarında yakalanan Libya kökenli iki şüpheli şahsın itirafları tehditlerin yabana atılmaması gerektiğini de gösteriyor.

Öte yandan Ennahda iktidarı döneminde valiliklere, yerel yönetimlere ve bürokrasi kademelerine yapılan atamalar, seçimin güvenliği ve güvenilirliğine gölge düşürüyor. 8 Ocak 2014 tarihinde Ennahda’nın çoğunlukta olduğu Kurucu Meclis tarafından oluşturulan mevcut Bağımsız Yüksek Seçim Kurulunun önümüzdeki seçimler için yeni bir bilgisayar programı kullanacağını açıklaması, Ennahda’nın seçim sonuçlarını maniple ederek seçim kazanmaya çalışacağı iddialarına neden oldu.