Senyörün son saati, işçinin ilk saati olsun!
Zonguldak’ta 22 özel kömür madeni patronu, Torba Yasadaki bazı düzenlemelere kazan kaldırdı. İşyerlerini kapattıklarını açıkladılar; böylece 4 bin 500 maden işçisini kapının önüne koydular. Şimdilik bu bir blöf gibi gözüküyor. Ama patronların mazereti en azından 200 yıldır hep aynı. Arif Koşar'ın yazısı...
Arif KOŞAR
Zonguldak’ta faaliyet gösteren 22 özel kömür madeni patronu, çalışma süresinin 6 saate indirilmesi başta olmak üzere Torba Yasadaki bazı düzenlemelere kazan kaldırdı. İşyerlerini kapattıklarını açıkladılar; böylece 4 bin 500 maden işçisini kapının önüne koydular. Şimdilik bu bir blöf gibi gözüküyor.
Çünkü patronların mazereti hep aynı... En azından 200 yıldır...
1836 yılının güzel bir sabahı, Karl Marx’ın deyişiyle, İngiliz iktisatçılarının en esprilisi denilebilecek, ayrıca ekonomi ‘bilimi’ ve güzel üslubu ile de ‘ünlü’ Nassau W. Senior, Oxford'da öğrettiği ekonomi politiği pratikte de öğrensin diye Manchester'e çağrıldı.
Patronlar, işçilerin 10 saatlik işgünü taleplerine karşı Senior’u savunucu olarak seçmişlerdi. Elindeki yasa kitapçığında “Bugünkü yasaya göre, 18 yaşından küçük kimseleri kullanan hiç bir fabrika, ... günde 11,5 saatten fazla, yani haftada 5 gün için 12 saatten fazla ve cumartesi de 9 saatten fazla çalıştıramaz.” yazıyordu.
Senior’un temel tezi şuydu: Patronlar yatırım yaptıklarında, sermayelerinin bir bölümünü makinelere, bir bölümünü hammaddeye kalanını da ücretlere ayırıyordu. Doğru... Elde ettiği satış gelirinden bu maliyetleri çıkarınca geriye kâr kalıyordu. Ve işçi 11.5 saat yerine 10 saat çalışırsa, patronların tüm kârı ortadan kalkar, fabrikalar çalışamaz hale gelirdi.
Marx, bu tezi şöyle çürütmüştü: İşçinin çalıştığı süre hem işçinin ücretini hem de artı-değeri üretir. Örneğin işçi 12 saatlik işgünün 6 saati işçinin ücretini, 6 saati patron için artı-değeri üretir. Sömürü oranı 6/6, yani yüzde 100’dür. Son saat ya da ilk saat fark etmez; işgününün kısaltması sömürünün bitmesi yani sermayenin batması değil olsa olsa sömürü oranının azalması anlamına gelir. Yani Senior’un, kıyametin son saati gibi, ödü koptuğu işgünün son saati ile maden patronlarının kazan kaldırdığı 2 saat aynıdır.
İtiraz sömürü oranının azalmasınadır. Yani kârdan zarar etmeyedir. Yoksa; İngiltere’de çalışma süreleri, 1940’larda zirveye çıkan işçi (Çartist) hareketinin baskısıyla önce 10 saate indirildi. Ardından da 8 saate. Bugün ne kadar uygulanıyor, esnek çalışmayla düzenli bir işgünü mü kaldı gibi sorular sorulabilir. Haklı ve doğru sorular...
Ama şurası kesin ki; yer altında çalışma süresinin 6 saate indirilmesine karşı Senior’u hatırlatanlar; sadece kardan zarar etmek istemiyorlar.
Ötesi mi? Bırakın kapatsınlar... İşçilerin insanca üretmek için patrona mı ihtiyacı var. Patron yer altına mı inmiş... İşçinin ellerinde yürüsün üretim!
Torba'dan Zonguldak'taki madencilere 'işsizlik' çıktı
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
