İnsan eliyle ardıç üretimi

Yusuf YAVUZ
Isparta

Ağaç türleri arasında zorlu koşullara karşı en dayanıklı ağaç olan ardıç, bir zamanlar Türkiye’nin orman varlığının yaklaşık yüzde onunu oluşturuyordu. Ancak insan kaynaklı kullanım baskısı yüzünden ardıç ormanları hızla yok olmaya başladı. Üretimi yapılamayan ve tohumları yalnızca ardıç kuşunun dışkısında çimlenerek yetişebilen ardıç ağaçları artık insan eliyle de üretiliyor. Orman Yüksek Mühendisi Hazin Cemal Gültekin’in Isparta Eğirdir’deki Orman Fidanlığında başlattığı projeyle ardıç tohumları meşe külü, limon suyu ve tuz gibi doğal malzemelerle çimlendirilerek fidan üretimi yapılıyor. Bu başarılı çalışmayla bugün yılda 639 bin ardıç fidanı üretiliyor.

Çalışmalar hakkında bilgi veren Orman Mühendisi Nazlı Özgü, orman köylerinde yaşayan köylüler tarafından toplanan ardıç kozalaklarının önce kurutulduğunu ardından da kırma makinesinden geçirildiğini anlattı. Özgü, bu işlemin ardıç kuşunun taşlığındakiyle benzer olduğunu ve bu yolla kozalağın dışındaki etli kısmın ayrıldığının altını çizerek şu bilgileri verdi: “Daha sonra patoz makinesinden geçirerek tohumları ayırıyor, ardından havuzlarda yıkıyoruz. Yıkama sırasında içi boş olan tohumlar havuzun yüzeyine çıkıyor. İçi dolu olan tohumlar da suyun içinde kalıyor. Doluluk oranlarını tespit ettikten sonra tohumları üç gün tuzlu ve küllü suda bekletiyoruz. Küllü su, tohumun çimlenmesini engelleyen reçine tabakasını temizliyor. Bildiğimiz meşe külü bu. Sitrik asit kuşun midesindeki öz sıvısında bulunan bir asit türü. Biz sitrik asit işlemini de limonlu su ya da sirkeyle yapıyoruz. Buradaki işlemler bittikten sonra tohumları yıkayıp temizleyerek kurutuyoruz, ardından da soğuk hava deposuna götürüyoruz.”

LÜBNAN’A DA GÖNDERİLDİ

Projenin mimarı olan Orman Yüksek Mühendisi Hazin Cemal Gültekin’in önerileri doğrultusunda çalışmaları sürdürdüklerini dile getiren Özgü, bu önerilerin başarı oranını arttırdığını söyledi. Özgü, “Burada ürettiğimiz ardıç fidanlarını, yangına ve kuraklığa dayanıklı ormanlar oluşturulması için ağaçlandırma sahalarına gönderiyoruz. Çimlenme oranının daha iyi olduğu bu yıl 639 bin ardıç fidanı üretmeyi planlıyoruz. Üretim geçtiğimiz yıllarda da 500 binin altına düşmedi. Burada kokulu ardıç, boz ardıç ve dikenli ardıç üzerinde çalışıyoruz. Fidanlığımızın ardından, Antalya ve Konya’daki fidanlıklar da ardıç üretimine başladı. Fidanlığımız ardıç üretimi konusunda dünyaya açılan bir kapı oldu. Burada üretilen ardıç fidanlarını artık yurt dışına da satıyoruz. Geçtiğimiz yıl Lübnan’a ardıç fidanı sattık. Bir süre önce de Lübnan’dan bir heyet gelerek çalışmalarımızı gözlemleyip kendi ülkelerinde uygulamak için girişimde bulundu” dedi.