Çiftçi çocuklarının ölmesi tesadüf değil

Eda YILDIRIM
Manisa

Soma merkez, çevre ilçe ve köylerinde  yaşayan erkekler için madende çalışmak adeta askerlik gibi zorunlu. Deyim yerindeyse yerin yedi kat altına girmek, güvencesiz çalışmak ve ölüme razı gelmek  adeta ‘kader haline getirilmiş.

Peki neden?

Sorumuzun cevabını bulmak için elimizdeki maden faciasında yaşamını kaybedenlerin isimlerinin ve köylerinin yazıldığı bir listeyle birlikte yola çıkıyoruz. Faciada, hayatını kaybeden Şerif Gezgin ve Murat Gezgin kardeşlerin, Kınık’ın Köseler köyündeki evine  gidiyoruz.  

Taziye evinin hemen önünde Gezgin kardeşlerin ablası Gülşen Toprak’la  konuşuyoruz. “Ne yapacağız. Eşlerimiz madene gidince korkuyoruz ama yapacak bir şeyimiz de yok. Başbakan zam koyuyor mazota. Süt para etmiyor. Tütün para etmiyor” diye tepki gösteriyor.

Kardeşlerin diğer  ablası Ayfer Taş ise facianın yaşandığı gün eşinin haftalık izin kullandığını, bu sayede  kurtulduğunu ifade ediyor. “Ama şimdilik” demeyi de ihmal etmiyor. Çünkü madene gitmek zorunlu ve yamanın hiçbir garantisi yok!

Soma’daki faciada Köseler köyünden 14 kişi yaşamını yitirmiş.

Eşleri hayatta olan kadınlar anlatıyor: “Kocalarımız nasıl tekrar madene gidecek diye kara kara düşünyoruz. Tütünü öldürdüler. Mecbur herkes madene gidilecek.”

BİR OĞLU MADENCİ  DİĞER OĞLU SIRADA

Madenlere yaklaşık 15 dakika mesafedeki İzmir’in Kınık ilçesinde işçilerin söylediğine göre köylerle birlikte yaklaşık 3 bine yakın işçi madende çalışıyor. Aynı evde 3 kuşak madenci görmek mümkün.

Karşılaştığımız İmbat Maden şirketi işçisi, madenciliğin kuşaktan kuşağa uzandağının kanıtı oluyor adeta. Maden işçisinin iki oğlu var. Biri 18 yaşında, o da babası gibi madende çalışıyor. “Diğer oğlum da 16 yaşında. O da madende çalışacak. Madende çalışmayı istemesek de başka çare yok” diyor.
“Neden?​” diye soruyoruz.

Verimli Soma ve Kınık ovalarında insanları çiftçilik yapamaz hale getiren uygulamaları anlatıyor: 1993’ten beri kademe kademe tarım bitirildi. Son darbeyi AKP vurdu. ‘Tarım kredisi’ dediler. Bir verdiler, bizden beş aldılar. Gübreyi ucuz verdiler ama bu kez de mazot parası yükseldi. Çiftçinin ürettiği tütün, pamuk para etmeyince bankadan alınan krediler ödenemedi, faiz üstüne faiz geldi. Bu yüzden insanlar tarımı bıraktı. Eski nesil, yeni nesil madene gitmeye başladı.”

İşten atılma tehlikesi bulunduğu için adının yazılmasını istemeyen maden işçisi öfkeyle anlattıkça anlatıyor: “Burada çiftçiliği, rençberliği bitirdiler. Önce çiftçiye Bağkur’dan emeklilik
sistemi getirdiler. Bu yüzden çok kişi  traktörünü, tarlasını sattı, emekli oldu. Ama millete maaş diye  200 lira verdiler. Ekmek için tarla, sürmek için traktör kalmayınca insanlar madenlere gitti.”

VESTEL’DE ÇALIŞMAYI BIRAKTI, MADENE GEÇTİ!

Tarım dışında köylüyü madene iten nedenlerden biri de yakınlarda fabrikaların olmaması. Manisa merkez ya da İzmir’deki fabrikalarda çalışmak ise onlar için imkansız. “Asgari ücretle kirada nasıl yaşayacağız” diye soruyorlar. İmbat Maden İşçisi Özgür Yılmaz, Manisa’da üretim yapan  Vestel fabrikasında çalışan dayısının oğlunun asgari ücretle çalıştığı için işi bırakıp madende çalışmaya başladığını anlatıyor.

TARIMDAN GEÇİNEMEYEN MADENCİ OLUYOR

Dünyanın en iyi pamuğunun yetiştiği, 450 bin dönüm alanda pamuk ekildiği Manisa’da artık pamuk ekilen alan 6 bin dekar etmiyor. Üretim yapılan araziler ciddi oranda azaldı. Çiftçiler, kendi toprağını ekip biçemez hale geldi. Oysa, çok değil, bundan 15 yıl önce, Soma, Akhisar ve Kırkağaç bölgeleri tütünle geçinirdi. Bu bölgedekilerin yüzde 90’ı tarımla geçiniyordu. Tütün ekimine destek kalkınca, kota gelince tütüncülük de bitti.
İşte bu yüzden Soma’daki maden kazasında hayatını kaybedenlerin çoğunun çiftçi ailelerinden olması tesadüf değil. Tarımdan geçinemeyen çiftçiler madende işçi oluyor.