Asıl sorumlunun hükümet olduğu unutulmamalı

Cem GURBETOĞLU
Ankara

Soma’da incelemelerde bulunan TMMOB Yönetim Kurulu Üyesi ve Maden Mühendisleri Odası İkinci Başkanı H. Can Doğan, katliama teknik olarak neyin neden olduğuna sıkışan bir tartışmanın ölümlerin gerçek nedeninin üstünü örtmemesi gerektiğini belirtiyor. Şirketin, devlet eliyle açılan bir madende devlet için üretim yaptığına dikkat çeken Doğan, “Tam anlamıyla taşeron firma. Devlet ve TKİ de facianın asli sorumluları arasındadır” dedi.

‘TAŞERONLUK İLİŞKİSİ GİBİ’

Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) tarafından açılan maden, cumhuriyet tarihinin en önemli işletmelerinden birisi. Aynı zamanda TKİ’nin en büyük yer altı kömür işletmeleri arasında. AKP döneminde madenin işletme hakkının önce Ciner Grubu’na ait Park Teknik’e verildiğini hatırlatan Doğan, madenin mevcut patrona devrine ilişkin şunları söyledi: “Park Teknik, kömürün ve ocağın jeolojik yapısının sonucu nedeniyle üretim yapamıyor. Üretim yapmak için açtıklarında kömür yanıyor. Bunu engelleyemedikleri ya da beceremedikleri için buradan çekilmeye karar veriyorlar. Daha sonrasında bu şirkete (Soma Kömür İşletmeleri AŞ) hizmet alım yoluyla devrediliyor. Ama rödavans değil. Rödavans anlaşmasında, TKİ madeni özel ihale yoluyla devrediyor. Firma ürettiği kömürü kendisi satıyor. Ama bu madende durum farklı. Hizmet alımı yöntemi var. Yani Soma Kömür İşletmeleri AŞ, tam anlamıyla bir taşeron firma”

‘SUÇU ÜSTLERİNDEN ATMA ÇABASI’

Hükümetin de, şirketin de faciaya ilişkin “Kusurumuz yok” yönündeki açıklamalarını sorduğumuz Doğan, yapılan tüm açıklamaların sorumluluğu üzerlerinden atmaya dönük olduğunu ifade etti. Doğan, “Şirket, TKİ yani devlete ait işletmeden hizmet alımı anlaşmasıyla kömür çıkartıyor. Sonuçta devletin burada asli sorumluluğu var. Kurum olarak da TKİ asli sorumlulardan birisi. Ama aynı zamanda işletmeyi fiili olarak çalıştıran şirket de asli kusurlu. Kimse birbirinin üstüne suçu atmasın. Suçlu belli. En başta özelleştirme politikalarını hayata geçiren devlet” diye konuştu.

‘SLOGAN ATMAYIN’ DİYORLARDI

Doğan, bugün yaşananları önceden öngörmenin üzüntüsünü yaşadıklarını belirterek, “Bugünden bahsetmiyoruz sadece. ‘80’li yıllardan beri uygulanan politikaların bir sonucu. Bugüne kadar özelleştirmelerin sonunda bu tarz faciaların yaşanabileceğini söyledik. Bize hep ‘Slogan atıyorsunuz’ dediler. Söylediklerimiz, tamamen bilimin kılavuzluğunda şeylerdi. Maalesef söylediklerimiz gerçek oldu. Bu yüzden üzgünüz. Olmamasını isterdik ama görünen köy kılavuz istemez”dedi.

‘BARET DE MEVZUATTA YOK’

Can Doğan, katliama ilişkin teknik detaylara, mevzuatın ayrıntılarına takılan bir tartışmanın asıl sorumluların gizlenmesine neden olabileceği konusunda da emekçileri uyardı. ‘Yaşam odalarının zorunlu olup olmadığı’ yönündeki tartışmayı örnek veren Doğan, “300’ü aşkın emekçi hayatını kaybetti. Yaşam odaları olsaydı ne kadarı kurtulurdu? Bu tartışma, gerçek nedenin üzeri kapatılıyor. Tartışmamız gereken neden olan politikalar. Bana birisi iş güvenliği mevzuatında ‘İşçilerin baret takması zorunludur’ diye bir ibare göstersin” dedi.
Doğan, sözlerine şu şekilde devam etti: “İşi yaparken karşılaşacağınız muhtemel tehlikelerin tespit edilmesi gerekiyor. Yer altı maden işletmesinde yangın ve karbondioksit boşalması riskinin olduğunu biliyoruz. Bunun olmaması için önlem almanız lazım. Bu önlemi aldıktan sonra öngöremediğimiz başka nedenlerden dolayı bir olumsuzluk olursa buna ‘kaza’ diyebiliriz. Aksi cinayettir. Kişisel korunmayı sağlayan gaz maskesinden, toplu korunmayı sağlayan sığınma odasına kadar çok farklı yöntemler var. Bunlar biliniyor. İlla mevzuatta sığınma odası diye bir şey yazması gerekmiyor. Ne yapılması gerekiyorsa şirket yapmakla yükümlü. Madenciliğin bilim ve tekniğine uygun çalışsaydınız bunlar yaşanmayacaktı”.

HÜKÜMET İSG YASASINDA PATRONLARI DİNLEDİ

Katliamın hemen ardından Soma’ya giden Maden Mühendisleri Odası heyetinde yer alan H. Can Doğan, son günlerde yeniden tartışmaya açılan İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Yasası’nın hazırlık sürecini de TMMOB adına takip eden isimdi. Özelleştirme, patronların kâr hırsı ve ağır sömürünün işçi ölümlerinin gerçek nedeni olduğuna dikkat çeken Doğan, İSG Yasası çıkarılırken sendikalar ve uzmanların görüşleri yerine patronların taleplerini kabul eden hükümetin istifa etmesi gerektiği görüşünde.