Müfettişler: Maden kapatamıyoruz!

Cem GURBETOĞLU
ANKARA

Soma'da yaşanan işçi katliamı, işçi sağlığı ve güvenliği konusundaki denetimlerin yetersizliğini gözler önüne serdi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik'in açıklamaları tartışma yaratırken, Bakanlık içinden yansıyanlar içler acısı. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü'nde çalışan müfettişlerin, hükümete yakın işyerlerini kapattıkları için soruşturmaya uğradıkları, bu nedenle eksiklik tespit ettikleri işyerlerine kapatma kararı vermekten imtina ettikleri iddia ediliyor.

PATRONLA EL ELE
Soma'da katliamın yaşandığı işyerine ilişkin Çalışma Bakanlığı ısrarla “her türlü denetim yapıldı, sorun görülemedi” açıklaması yapıyor. “Denetimler tamamsa, neden insanlar öldü?​” sorusu ise yanıtsız bırakılıyor. İşyerlerinin işçi sağlığı ve güvenliği bakımından denetimi İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü'nün yükümlülüğü. Müdürlük bünyesinde çalışan müfettişler işyerlerini denetliyorlar. Ancak müfettişlerin anlattıkları denetimlerin patronlar ve iktidar işbirliğiyle nasıl kadük edildiğini gözler önüne seriyor
İsimlerini açıklamayamadığımız müfettişler, “Ölümlere vicdanen dayanamıyoruz” diyerek, denetimlere ilişkin gerçekleri evrensel'e anlattılar. Gerçekten denetim yaptıklarında birçok işyeri hakkında kapatma kararı vermek zorunda kaldıklarını anlatan müfettişler, Bakanlığın ise işyeri kapatmalarından rahatsızlık duyduğunu söylediler.

İŞYERİ KAPATANA SORUŞTURMA
İş güvenliği müfettişlerinin iddialarına göre, özellikle büyük işletmeler hakkında kapatma cezası verdiklerinde, patronlar direk hükümet veya Bakanlık bürokratlarına telefon ediyor. Bunun üzerine müfettişlere işyeri kapattıkları için hesap soruluyor. Hatta bazıları hakkında bu nedenle soruşturma açılıyor.
Bu durum müfettişleri denetledikleri işyeri hakkında gerekli işlemi yapma konusunda korkuya düşürüyor. Özellikle büyük çaplı işletmeler ve hükümet partisi AKP ile yakın olabileceğini düşündükleri işyerleri denetimlerinde müfettişler, gerekeni yapmaktan imtina ediyorlar. Müfettişler, özellikle de kapatma kararı vermemeleri yönünde baskılandıklarını anlatıyorlar.

DENETİM EVRAK ÜSTÜNDE KALIYOR
Bu nedenle denetimlerin göstermelik hale geldiğini belirten müfettişlerin anlattıkları, Soma'daki maden işçilerinin “Müfettişler madene girmeden gidiyorlar” sözlerini de doğrular nitelikte. “Çok tehlikeli işyeri” statüsünde olan madenlerin periyodik taramalar, artık neredeyse evrak üzerinden yapılıyor. Yani denetime gidenler madene inmiyor. İnse bile şirket yöneticilerinin gösterdiği yerleri inceliyor. Ayrıca müfettişler, “Maalesef bu durum bazı arkadaşlarımız tarafından kanıksanmış durumda. Aksini yapmaları istenmiyor çünkü. O nedenle işçiler artık müfettişler hakkında, 'Patronla yemek yiyip gidiyorlar' görüşünde. Haksız değiller” diye anlatıyorlar bu utanç verici durumu.

MÜHENDİS DEĞİL, TEKNİKER DENETLİYOR
Madenlerin denetimine maden mühendisi iş güvenliği müfettişlerin özellikle gönderilmediği de iddialar arasında. Birçok madene sadece teknikerlerin, çok elzem durumlarda da inşaat mühendisliği kökenli müfettişlerin gönderildiği belirtiliyor. Madenler hakkında yeterli donanıma sahip olmayan bu denetçilerin birçok eksikliği görmedikleri ifade ediliyor. Müfettişler, “Maden mühendisi arkadaşımız gittiğinde eksiklik bulacak, giderilmesini isteyecek, hatta kapatma kararı verecek, diye endişe ediliyor” diyorlar.

KADIN MÜHENDİSLER 'ATLET-DON' GİYERLER YANITI
Başka bir skandal ise kadın mühendislerin cinsiyetçi yaklaşımlarla denetimlerden uzak tutulması. İddiaya göre kadın müfettişler madenlerin denetiminde görev almak istediklerinde bürokratlar, “Maden kadınlara göre değil. İçeride işçiler atletli donlu geziyorlar. Bel altı espriler yaparlar. Sizi gönderemeyiz” diyerek talepleri reddediyor.
Soma'daki katliamdan sonra bu yaşananlara daha fazla sessiz kalamayacaklarını belirten müfettişler, “Mevzuata uygun olsa işyerlerinde bu facialar yaşanmaz. Denetimde eksiklik görüyoruz, patron 'bir sonraki toplantıda gidereceğim' diyor, kabul etmeye zorlanıyoruz. Bir sonraki toplantıda bakıyoruz, hiçbir sorun giderilmemiş. Mesele yönetmelik yapmak değil, uygulatmak” diyorlar.