Türkiye, Kıbrıs'a 90 milyon avro tazminat ödeyecek

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Kıbrıs'ta taraflar arasında müzakerelerin gidişatını etkileyebilecek bir karara imza etti. AİHM, 1974 yılında 'Ayşe Tatile Çıksın' (Ayşe, Türkiye Dışişleri Bakanı Turan Güneş'in kızı Ayşe Güneş'in adıdır) parolasıyla Turan Güneş tarafından başlatılan Kıbrıs’a yönelik harekattan dolayı Ankara’yı 90 milyon avro tazminat ödemeye mahkum etti.

NTV’den Kayhan Karaca’nın haberine göre, 30 milyon avroluk tazminat 1974 Kıbrıs Hareketı'nda kaybolanların ailelerine ödenecek.

Kıbrıs hükümeti, Türkiye'nin 1974'te Kuzey Kıbrıs'a gerçekleştirdiği askeri harekat sonrası kaybolan Kıbrıslı Rumlar, yerlerinden edilmiş kişilerin ikametgah, mülkiyet ve seçim yapabilme hakları, Kuzey Kıbrıs'taki Rumların yaşam koşulları ve Kuzey Kıbrıs'ta yaşayan Kıbrıslı Türkler ve Çingenelerin durumlarını gerekçe göstererek 22 Kasım 1994 tarihinde Strasbourg Mahkemesi'ne başvurmuştu.

Başvuruda, 1974 harekatıyla Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin birçok maddesinin sürekli olarak ihlal edildiği savunulmuştu. Kıbrıs tarafından AİHM'ye sunulan belgelerde 1974 sonrası 1491 Rum’un hala kayıp olduğu, 211 bin Rum’un da yerlerinde edildiği belirtmişti.
 
Başvuru 1996 yılında Mahkeme tarafından kabul edilebilir bulunmuş, 2001 yılında karara bağlanmıştı. Kıbrıs'ın tezlerinin çoğunu haklı bulan AİHM, 10 Mayıs 2001 tarihinde açıkladığı kararda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 11 değişik maddesinin 14 noktada ihlal edildiğine hükmetmişti.

Karara gerekçe olarak adanın kuzeyinin Türkiye'nin denetiminde olması gösterilmişti. AİHM, kararın maddi ve manevi tazminata ilişkin bölümünü ise ileri bir tarihe ertelediğini duyurmuştu.

2011'DE TAZMİNAT İÇİN BAŞVURU YAPILDI

Kararın tazminata ilişkin bölümü hakkında 2011 yılında AİHM'ye yeni bir başvurda bulunan Kıbrıs, daha önce 1974, 1975 ve 1977 yıllarında Ankara'ya karşı 3 devletlerarası dava daha açmış, ancak bu davalar rapor ve ara karar alınarak tazminata hükmedilmeden sonuçlanmıştı.

DIŞİŞLERİ: HUKUKİ ZEMİNDEN YOKSUN

Dışişleri Bakanlığı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Kıbrıs’a ilişkin verdiği kararla ilgili açıklama yaptı. Bakanlık, karar ile ilgili yaptığı açıklamada, “Hukuki zeminden yoksun bulunduğu ve Kıbrıs sorununun devam ettiği koşullarda uygulanma kabiliyeti olmadığı görülmektedir.” ifadelerini kullandı.

Bakanlık'tan yapılan yazılı açıklamada, “Mahkeme bu defa, esasa ilişkin karardan 9 yıl geçmesinin ardından, GKRY’nin tazminat konusunda yapmış olduğu müracaatı karara bağlamıştır. Rum tarafının Kıbrıs’ta kapsamlı çözüm müzakerelerinin devam etmekte olduğu 2010 yılında yaptığı iyi niyetten uzak müracaatın, müzakerelerin sonuç vermesi için çabaların yoğunlaştırıldığı bir aşamada karara bağlanmış olduğu da dikkat çekmektedir. Bu kararın da Kıbrıs'ın gerçeklerine aykırı ve haksız olduğu, içeriği itibarıyla yanlışlık ve tutarsızlıklar ihtiva ettiği, hukuki zeminden yoksun bulunduğu ve Kıbrıs sorununun devam ettiği koşullarda uygulanma kabiliyeti olmadığı görülmektedir. Mahkemenin hakkaniyetten uzak ve yeni bir adli hata teşkil eden bu kararı, Türkiye’yi Kıbrıs sorununa adil ve kalıcı müzakere edilmiş bir çözüm bulunması yönündeki kararlı tutumunu sürdürmekten alıkoyamayacaktır. Kararın BM Genel Sekreterinin İyi Niyet Misyonu çerçevesindeki çabaları zorlaştırmamasını umuyor ve tüm tarafları kapsamlı çözüm müzakerelerinin biran önce başarıya ulaşmasına destek vermeye davet ediyoruz” denildi.

‘AKP’NİN HEVESİ AİHM KARARIYLA KURSAĞINDA KALDI’
AİHM’in tazminat kararını yorumlayan Işık Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Yrd. Doç. Dr. Sinan Birdal AKP’nin 30 Mart seçimlerindeki oy oranının iktidar için bir meşrulaştırma fırsatı olarak değerlendirerek Batı İttifakı’yla ilişkileri yumuşatmaya çalıştığını ve bu minvalde AKP’nin Batı’dan yıldızlı pekiyiler aldığı zamanlardaki iki önemli girişim Kıbrıs ve Ermenistan’la ilişkilerini tekrar güncellediğini belirtti.
Taziye hamlesinin bu açıdan belli bir başarıya ulaştığını ve Kıbrıs konusunda da yakın zamanda şapkadan bir tavşan çıkmasını bekleyen AKP’nin AİHM kararı ile yeni açılım hevesinin kursağında kaldığını belirten Birdal, Davutoğlu’nun karar öncesi dile getirdiği “bizi bağlamaz” yaklaşımının hükümetin yapacağı herhangi bir girişimi de boşa çıkardığını belirtti.
“Eğer Davutoğlu ciddiyse Türkiye 1949 bu yana üyesi olduğu Avrupa Konseyi’nde yaptırımlarla  karşı karşıya kalacak demektir. Eğer açıklama ciddi değilse bu açıklamalar AKP’nin Kıbrıs sorununu nihai bir çözüme ulaştırabileceği konusundaki kuşkuları haklı çıkarır.” diyen Birdal her iki durumda da AKP Hükümetinin Batı İttifakı içinde kaybettiği krediyi tekrar toparlayamayacağını belirtti. Birdal, AKP hükümetinin Türkiye Cumhuriyeti’nin altında imzası olan anlaşmalara göre işleyen ve anayasaya göre iç hukukun parçası kabul edilen AİHM kararının uluslararası hukuk açısından bağlayıcı olmadığını dünya kamuoyuna hiçbir şekilde anlatamayacağını söyledi. (HABER MERKEZİ)