AYM, Adalet Bakanı'nın yetkisini iptal etti

Anayasa Mahkemesi, HSYK'nın yapısını değiştiren Kanunun, Adalet Bakanına verilen yetkilerini düzenleyen hükümlerin bazılarını iptal etti. Anayasa Mahkemesi, HSYK Başkanı da olan Adalet Bakanının görev ve yetkileri arasına, “HSYK Teftiş Kurulu Başkanını ve Teftiş Kurulu başkan yardımcılarını atamak” hükmünü ekleyen düzenlemeyi Anayasa'ya aykırı buldu, iptal hükmü kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasından başlayarak 3 ay sonra yürürlüğe girecek.

CHP, 6524 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurmuştu. İstemin ilk incelemesini tamamlayan Anayasa Mahkemesi, gündeminde yer almamasına rağmen dün toplanarak HSYK’nın yapısında değişiklik öngören düzenlemenin esas incelemesini yaptı.

Anayasa Mahkemesi, HSYK'nın yapısını değiştiren Kanun'un, Adalet Bakanına verilen yetkilerini düzenleyen hükümlerini iptal ederken, Adalet Akademisi ile ilgili bölümlerinin iptal istemini reddetti. Yüksek Mahkeme, düzenlemeyle Adalet Bakanı’na Teftiş Kurulu Başkanını, Teftiş Kurulu başkan yardımcılarını atama yetkisi veren hükmü iptal etti. Adalet Bakanı’nın Teftiş Kurulu’nun Genel Sekreter Yardımcılarını ataması ise anayasaya aykırı bulunmadı. Düzenleme ile Adalet Bakanı’na HSYK üyelerinin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapmasını belirlemesine ilişkin hüküm iptal edildi. Bu hükmün yürürlüğü de durduruldu. Daire başkanlarının, her dairenin kendi üyeleri içinden üye tam sayısının salt çoğunluğuyla belirlenecek iki aday arasından Genel Kurul tarafından seçilmesi ve Genel Kurulun ilk toplantısında toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması hâlinde üç gün içinde yapılacak ikinci toplantıda, katılanların en çok oyunu alan kişinin daire başkanı seçilmesine ilişkin hüküm de anayasaya aykırı bulundu.

TEFTİŞ KURULU BAŞKANININ ADALET BAKANINA BAĞLANMASI ANAYASA AYKIRI BULUNDU
Anayasa Mahkemesi düzenlemenin HSYK Genel Sekreter adaylarının belirlendiği seçimde her kurul üyesinin bir adaya oy verebileceğine ilişkin hükümde iptal edildi. Yüksek Mahkeme, 6087 sayılı Kanun’un 12. maddesinin “Tetkik hâkimliğine, hâkimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az beş yıl görev yapmış ve üstün başarısı ile Kurul hizmetlerinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından ihtiyaç duyulan her bir boş kadro için Birinci Daire tarafından teklif edilen iki katı aday içinden, muvafakatleri alınarak Genel Kurulca geçici veya sürekli çalıştırılmak üzere atama yapılır. İlk toplantıda toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması hâlinde üç gün içinde yapılacak ikinci toplantıda, katılanların en yüksek oyunu alan kişinin ataması yapılır” hükmünü içeren 2 numaralı fıkrasını anayasaya aykırı buldu. Kurul'a karşı sorumlu olan Teftiş Kurulu Başkanının, Adalet Bakanına karşı sorumlu olması şeklinde yapılan değişiklik Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edildi. Yüksek Mahkeme Teftiş Kurulu’nun “Kanun, tüzük ve yönetmeliklerde gösterilen veya Başkan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak” şeklindeki görev tanımında yer alan Kurul ibaresinin Başkan (Adalet Bakanı) şeklinde değiştirilmesini anayasaya uygun bulmadı.

TEFTİŞ KURULU BAŞKANI VE YARDIMCILARINI ADALET BAKANI ATAYAMAYACAK
Anayasa Mahkemesi, Teftiş Kurulu Başkanı ve başkan yardımcıları, birinci sınıf hâkim ve savcılar arasından muvafakatleri alınarak Adalet Bakanı tarafından atanmasına ilişkin düzenlemeyi iptal etti.
Düzenlemenin 15. Maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Kurul müfettişleri, hâkimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az beş yıl görev yapmış ve üstün başarısı ile Kurul müfettişliği hizmetinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından ihtiyaç duyulan her bir boş kadro için Birinci Daire tarafından teklif edilen iki katı aday içinden muvafakatleri alınarak Genel Kurulca atanır. İlk toplantıda toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması hâlinde üç gün içinde yapılacak ikinci toplantıda, katılanların en çok oyunu alan kişinin ataması yapılır” hüküm de anayasaya aykırı bulundu. Teftiş Kurulu Başkan ve başkan yardımcılarının görev ve yetkilerini belirleyen 15. Maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde yer alan “Kanun, tüzük ve yönetmeliklerde gösterilen veya Başkan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak veya yaptırmak” hükmündeki ‘ilgili daire başkanı’ ibaresinin ‘Başkan’ (Adalet Bakanı) şeklinde değiştirilmesini anayasa aykırı bulundu. Kurul üyelerinin seçimini düzenleyen 19. maddenin 2. fıkrasında yer alan “oy kullanabilir” hükmü anayasaya aykırı bulunarak iptal edildi.

ADALET BAKANI HSYK’YI ÜYE TAM SAYININ SALT ÇOĞUNLUĞU İLE TOPLANTIYA ÇAĞIRAMAYACAK
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulun toplantı ve yeter sayısını düzenleyen 29. Madde de yer alan Adalet Bakanı’nın gerekli hallerde veya üye tam sayının salt çoğunluğunun görüşülecek konuyu belirten yazılı talebi üzerine genel kurulu olağanüstü toplantıya çağıracağına ilişkin hüküm de anayasaya aykırı bulunarak iptal edildi. HSYK Üyeleri hakkında soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin hükümleri düzenleyen 36. Maddenin 1 ve 3. Fıkrası da iptal edildi. İptal edilen hükümler , “Kurulun seçimle gelen üyelerinin, disiplin suçu oluşturan eylemleri sebebiyle, haklarında yürütülecek disiplin soruşturması Başkan, (Adalet Bakanı) disiplin kovuşturması Genel Kurul tarafından bu Kanun hükümleri uyarınca yapılır. Başkan, (Adalet Bakanı) ihbar veya şikâyetle ilgili olarak, doğrudan veya yaptırdığı inceleme sonucuna göre soruşturma açılmasına yer olmadığına ya da soruşturma açılmasına karar verir. Soruşturma açılmasına karar vermesi hâlinde üyeler arasından, üç kişilik bir soruşturma kurulu görevlendirir. Soruşturma kuruluna, yaşça büyük olan üye başkanlık eder” ibarelerini içeriyor.

ÜYELERİN SORUŞTURULMASI VE KOVUŞTURULMASI
Kurul üyelerin adli suçlarıyla ilgili soruşturma ve kovuşturma usulünü belirleyen 38. Maddenin “Kurulun seçimle gelen üyelerinin görevleriyle ilgili suçları ile kişisel suçları hakkındaki soruşturma izni işlemleri Başkan, (Adalet Bakanı) kovuşturma izni işlemleri Genel Kurul tarafından, kovuşturma açılması kararı ve kovuşturma mercilerinin belirlenmesi ise gösterilen yetkili merciler tarafından bu Kanun hükümleri uyarınca yapılır” şeklindeki 1. fıkrası ile “Başkan (Adalet Bakanı) suç ihbar veya şikâyetini doğrudan ya da inceleme yaptırdıktan sonra soruşturma açılmasına yer olmadığına ya da soruşturma açılmasına karar verir. Soruşturma açılmasına karar vermesi hâlinde, üyeler arasından, üç kişilik bir soruşturma kurulu seçer. Soruşturma kuruluna yaşça büyük olan başkanlık eder” şeklindeki 3. fıkrası da Anayasa’ya aykırı bulundu.

GÖREV SONLANDIRAN HÜKÜMLERE İPTAL
Anayasa Mahkemesi yasaya eklenen Geçici 4. Maddede yer alan 1.,2., 3., 4., 5. ve 8. fıkralarını da iptal etti. Kanun yürürlüğe girdiğinde görev sonlandırmalarına ilişkin hükümleri içeren iptal edilen hükümler şöyle:
“Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Kurulda görev yapan Genel Sekreter, genel sekreter yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları, Kurul müfettişleri, tetkik hâkimleri ve idari personelin Kuruldaki görevleri sona erer. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on gün içinde; Başkan (Adalet Bakanı) tarafından Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları ve genel sekreter yardımcıları atanır. Genel Kurul tarafından, bu Kanunla öngörülen usule göre Genel Sekreter adayları belirlenir. Genel Sekreter adayları belirlendikten sonraki üç gün içinde Başkan tarafından Genel Sekreter atanır. Kuruldaki görevleri sona eren Genel Sekreter, genel sekreter yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları, Kurul müfettişleri ve tetkik hâkimleri müktesepleri dikkate alınarak uygun görülecek bir göreve atanırlar. Kuruldaki görevleri sona eren idari personel Adalet Bakanlığınca, Bakanlığın merkez veya taşra teşkilatında mükteseplerine uygun kadrolara atanırlar. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş yıl içinde, adli ve idari yargı hâkim ve savcıları arasından yapılacak Kurul üyeliği seçimlerinde, adayların hâkimlik ve savcılık mesleğinde yirmi yıl çalışmış olmaları şartı aranır.”
İptal hükümleri kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından 3 ay sonra yürürlüğe girecek. (ANKA)

İŞLER: ZAMANLAMA MANİDAR
Başbakan Yardımcısı Emrullah İşler, Anayasa Mahkemesi’nin HSYK’ya ilişkin kararına ilişkin, “Bu kararın açıklanmasının bu kadar hızlı olması ve zamanlamasını biraz manidar olarak değerlendiriyorum” dedi.
İşler, Çubuk’ta gazetecilerin sorularını cevaplandırdı. İşler, Anayasa Mahkemesi’nin HSYK’ya ilişkin kısmi iptal kararını değerlendirirken, “Anayasa Mahkemesi yüksek mahkeme. Kendisine yapılan müracaatı değerlendirecekti ve değerlendirdi. Ama bu kararın açıklanmasının bu kadar hızlı olması ve zamanlamasını biraz manidar olarak değerlendiriyorum. Bakalım gerekçeli karar açıklansın, gerekçeleri gördükten sonra detaylı değerlendirmeler yapılacaktır. Anayasa Mahkemesi’nin kararları bağlayıcıdır. O konuda da herhangi bir tereddüt söz konusu değil” dedi.

GÜLLÜCE: SAYGI DUYARIZ AMA DOĞRU DEMEYİZ
Çevre ve Şehircilik Bakanı İdris Güllüce, Anayasa Mahkemesi’nin, HSYK'nın yapısını değiştiren kanunun, Adalet Bakanına verilen yetkilerini düzenleyen hükümlerini iptal etmesini değerlendirdi. Güllüce, “Bana göre doğru bir şey yapmadı. Anayasa Mahkemesi’ne saygı duyarız tamam ama yaptığı işe ille de doğru diyecek halimiz yok. Yaptığı işin doğru olmadığına inanıyorum.” dedi.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşunun, Türkiye’nin kredi notu görünümünü durağandan negatife çevirdiğinin hatırlatılması üzerine ise Güllüce, “Koalisyon tek yönlü değil. Bir tane değil Allah bu milletin yardımcısı olsun. O kadar karşımızda şey var ki ne olmuşta düşüyor. Niye diye sorduğunuzda kendisinin söyleyeceği bir şeyler vardır. Ama bu ülkeyle ilgili yeniye taşınmadığının ifadesidir. Onlara rağmen bu ülke gelişecektir, kalkınacaktır. Hem Ortadoğu’nun hem Balkanlar’ın parlayan yıldızı olmaya devam edecektir. Bu ülke ne fırtınalar gördü. Biz şerbetliyiz. Böyle kredi notuyla falan bir şey olmaz. Biz asırlardır şerbetli bir milletiz. Ne tezgahlar kurulmuş bu milletin başına da bu millet hepsini aşmayı başarmıştır.” ifadelerini kullandı.

CHP: AYM'Yİ DE DEĞİŞTİRMEK İSTEYEBİLİRLER
CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak, Anayasa Mahkemesi’nin, HSYK'nın yapısını değiştiren kanunun, Adalet Bakanına verilen yetkilerini düzenleyen hükümlerini iptal etmesine ilişkin, “Hükümetin bugüne kadar izlediği tutuma, tavra, siyasete baktığınız zaman bu gerilim artacaktır. Belki Anayasa Mahkemesiyle ilgili Anayasa Mahkemesinin nelere bakabileceğiyle ilgili birtakım düzenlemeler yapmaya da kalkacaklardır” dedi.
Öztrak, TBMM’de düzenlediği basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtladı. Anayasa Mahkemesi’nin HSYK'nın yapısını değiştiren kanunun, Adalet Bakanına verilen yetkilerini düzenleyen hükümlerini iptal etmesine ilişkin soruya Öztrak, şu yanıtını verdi:
“Baştan beri biz söylüyorduk bu düzenlemede çok ciddi anayasaya aykırılıklar var, bu düzenleme yargı bağımsızlığını, hukukun üstünlüğünü tehdit ediyor diye demek ki Anayasa Mahkemesi de bunu görmüş ve bununla ilgili bölümleri iptal etmiş.”

“ANAYASA MAHKEMESİNİN NELERE BAKABİLECEĞİYLE İLGİLİ BİRTAKIM DÜZENLEMELER YAPMAYA DA KALKACAKLARDIR”
“Bu kararın ardından hükümet ile AYM arasındaki gerilim artar mı?​” sorusuna da Öztrak, “Hükümetin bugüne kadar izlediği tutuma, tavra, siyasete baktığınız zaman bu gerilim artacaktır. Zaten Twitter kararıyla ilgili olarak hükümet ve hükümetin başı Anayasa Mahkemesine ağzına geleni söyledi. Bundan sonra da birtakım şeyleri söylemeye devam edeceklerdir. Bir noktadan sonra da belki Anayasa Mahkemesiyle ilgili Anayasa Mahkemesinin nelere bakabileceğiyle ilgili birtakım düzenlemeler yapmaya da kalkacaklardır. Çünkü üslupları bu” dedi.

CHP'Lİ KART: OLUMLU BİR GELİŞME
CHP Konya Milletvekili Atilla Kart, Anayasa Mahkemesi'nin HSYK kanununu kısmi olarak iptal etmesinin olumlu gelişme olduğunu söyledi. Hükümetin amacına ulaştığını belirten Kart, "Hükümet aslında bütün süreci bile bile iğfal etmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi yetkilerini kötüye kullanmıştır." dedi.

MHP: OLMASI GEREKEN BİR KARAR
MHP Ankara Milletvekili Özcan Yeniçeri, Anayasa Mahkemesi’nin HSYK düzenlemesine ilişkin verdiği kısmi iptal kararını, olması gereken bir karar olarak nitelendirdi.
TBMM’de basın toplantısı düzenleyen MHP’li Yeniçeri, yüksek mahkemenin verdiği kısmı iptal kararının sorulması üzerine şunları söyledi: "Anayasa Mahkemesi vermesi gereken bir kararı vermiştir. Aksi bir karar vermesi durumunda mahkeme kendi amacına ve kuruluş felsefesine aykırı hareket etmiş olacaktı. Bu defalarca bizim tarafımızdan da gerek komisyonda gerekse genel kurulda dile getirilmesine rağmen maalesef hükümet tarafından ciddiye alınmamıştır. ‘Anayasaya aykırıdır, yapmayın etmeyin’ dediğimizde anayasa profesörü olan AKP’nin komisyon başkanları ve vekillerinin hangi duruma düştüğünü buradan merak ediyorum. Biz hukukçu değiliz ama getirilen düzenlemelerin anayasaya aykırı olduğu açık net ortadaydı."

BİR İPTAL DE BTK'YE
Anayasa Mahkemesi, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) elektronik haberleşme sektörüyle ilgili kişisel verilerin işlenmesi ve gizliliğinin korunmasına yönelik usul ve esasları belirleme yetkisi veren hükmü iptal etti.

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nun BTK’ya ‘elektronik haberleşme sektörüyle ilgili kişisel verilerin işlenmesi ve gizliliğinin korunmasına yönelik usul ve esasları belirlemeye yetkisi’ veren 51. maddesinin iptaline ve yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmesi istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştu.

Başvuruyu esastan inceleyen Anayasa Mahkemesi, BTK’ya yetki veren kanun 51. Maddesini iptal etti. Yüksek Mahkeme, kararın Resmi Gazete’de yayınlanmasından 6 ay sonra yürürlüğe girmesine karar verdi. (ANKA)