Çarşıda pazarda, alan da memnun değil satan da

Mert KAYA
Süleyman DEĞİRMENCİ
Kayseri

Mutfağın nabzını, emekçilerin alım gücünü en iyi ölçebileceğimiz alan kuşkusuz semt pazarları. Biz de bunu bilerek gittik Kayseri’nin Fevzi Çakmak mahallesinde bir semt pazarına. Vatandaşta bir öfke ve bir birikmişlik var. Esnafında da alıcısında da!  Müşterilerin alış-veriş yaparken zorlandığından bahseden esnaf Cemal Mağara vatandaşın alım gücünün düştüğünden emin. Somut örnekler anlatıyor: “Eskiden 10 kilo satarken şimdi bu 5 kiloya düştü. En pahalısı patates… Kilosu geçen hafta 1 lirayken şimdi 3 liraya çıktı. Vatandaş alırken bin kez düşünüyor.”

TEZGAH KAPATAN ÇOK!

Balık satan Fevzi Okan, “Satışlar çok kötü. Vatandaş alışveriş yapamıyor. Her gün yeni bir süpermarket açılırken, bir esnaf kepenk kapatıyor. Asgari ücrete zam gelirken elektriğe, suya, doğalgaza, yiyeceğe ve içeceğe de zam geliyor. Sabah kalkıyoruz zam, akşam yatıyoruz zam. Sadece yolsuzluk değil, hükümetin her icraatı işlerimizi etkiliyor” dedi.

Eğitim masraflarını pazarda çalışarak karşılayan üniversite öğrencisi Hidayet Aydın, “Hükümet utansın. Bizim de ayakkabı kutumuz olsa, parayı ona atacağız ama ne kutumuz var ne de paramız. Yeşil soğan 1 lirayken 2,5 –3 lira oldu. Ürünler halde çok pahalı artık. Biz de pahalıya satmak zorunda kalıyoruz. İnsanlar alışveriş için geliyorlar ama fiyatları görünce geri dönüyorlar. Pazarda işler eskisi gibi değil. Kaç esnaf arkadaşımız tezgâh kapattı. Zaten müşteri de yok. Böyle giderse biz de kapatmak zorunda kalacağız.” dedi.

ANCA AKŞAM PAZARINA O DA...

Hasret Gültekin KOZAN
Didem ÇELİK
Kocaeli

Geçen yıl halden 50 kuruşa alınıp pazarda 1,50 liraya satılan patatesin fiyatı bugün 3 lira ile 3,5 lira arasında değişiyor. Patlıcan ise neredeyse 5 lira. Kuru fasulyenin yanına yaklaşmak mümkün değil!

Pazar atıklarını toplayanların sayısı artmış. Akşam pazarcıları da…

Elindeki ürünü bitirmek ya da azaltmak isteyen, bu soğuklarda düşük satışlarla eve dönmek istemeyen Pazar esnafı akşamları fiyat kırıyor. Anca akşam pazarına gelebildiğini söyleyen Bilge Atu’sunun, “O da her hafta değil, iki hafta da bir” sözleri, ayakkabı kutularında milyon dolarların istiflenmesini normal sayan yetkilerce duyulur mu bilinmez ama memleketin yoksulluğunu özetlediği kesin.

Pazara girdiğimizde soluğu aldığımız, fiyatı en çok artan ürün olan patates tezgâhının başında duran Vedat Üzel’in şu sözlerinden anlıyoruz ki, patates hızla yoksul yemeği olmaktan uzaklaşıyor: “Patatesin kilosu önceki hafta 2,5 lira, geçtiğimiz hafta 3 liraydı. Şimdi 3 liranın da üzerinde. Eskiden 20 çuval satarken şimdi 5 çuvalı anca bitirebiliyoruz.”

KALİTELİ ELMA SATAMIYORUZ

“Elmanın kalitelisini ne biz satabiliyoruz, ne müşteri alabiliyor” diyor Pazar esnaflarından  Muttalip Aytekin. “Kimileri üç yüz bin dolara ev alırken kimileri üç yüz liralık kirasını ödeyemiyor. Asgari ücretle çalışan adam eşine 10 lira veriyor ve ‘bununla mutfağının ihtiyacını gider’ diyor. Ne mümkün!” tespitini yapıyor.  Fakire fukaraya 46 lira zam yapmayla, dinden imandan bahsetmeyle memleket iyiye gitmez ki diye de ekliyor.

ASGARİ ÜCRETLİ SEYRETMEKLE YETİNİYOR

Asgari ücretle çalışan Mümin Öz,  asgari ücretle çalışan bir işçinin bu fiyatlar ile anca tezgahları seyretmekle yetinmek zorunda kaldığını söylüyor: Böyle giderse evde çoluk çocuk peynir ekmek yiyecek. Asgari ücrete yapılan zam komik. Çok düşük bir zam verdiler. Pazarlar aldı başını gidiyor. Kirada oturanın çocuk okutanın Allah yardımcısı olsun” diyor.

1 KİLOLUK ALIŞVERİŞ ARTIK YARIM KİLO!

Metin AKARSU
Hazal BOY
İSTANBUL

Kocamustafapaşa’da pazardayız. Gezdikçe, yeni bir yıla zamlarla başlayan Türkiye’de sebze ve meyvelerin artan fiyatlarının emekçileri zorladığını açıkça gözlemliyoruz. Pazarda gezen çok ama alışveriş yapan az! Saatlerdir pazarda gezdiğini söyleyen Leman Beşer durumu şöyle özetliyor: “Pazarda geziyor, bakıyor ucuzunu bulmaya çalışıyoruz. Olur da ucuzunu bulamazsak pahalı gelirse o zaman almıyoruz”.

20 yıllık pazarcı Mehmet Şirin, “Fiyatlar alıp başını gitti. Artık asgari ücretlinin semt pazarından dahi alış veriş yapması imkânsız hale geldi” diyor.
Bir diğer Esnaf Ekrem Kahraman kış sebzelerinin hepsinin pahalı olduğuna dikkat çekiyor. Normalde 1-1,5 lira olması gereken havuç, turp gibi sebzelerin fiyatının yüksek olduğunu vurguluyor. Satışlarının yarı yarıya düştüğünü vurguluyor.

Pazarcı Mehmet Rüzgar, “Türkiye de bir litre mazot 5 liraya dayanırsa 1 kilo patatesin de 3 lira olması normal” diyor. Bu normalin sonucunu da şöyle özetliyor: “Böyle giderse yakında patatesi kilo ile değil tane hesabı ile satmaya başlayacağız.”

EMEKLİ ARTIK GRAMLA ALIYOR

Emine Savaşçı her ay aldığı emekli maaşı ile geçinmeye çalışıyor. Eskiden ne alırsa 1 kilo alan Emine teyze şimdi poşetlerin içindekini yarım kiloya indirmiş. “Emekli maaşı ile nerde istediğin her şeyi alacaksın” diye soran Savaşçı, emeklinin halini anlamaları için hükümettekileri 800 lira emekli maaşı ile yaşamaya davet ediyor. Bir diğer emekli Yiğit Fesan da, elindeki tek poşeti göstererek,  “Bak anca yarım kilo ıspanak alabildim” diye gösteriyor.