2 gün okulda, 1 gün tarlada

Birkan BULUT
Ankara

Kalkınma Atölyesi’nin mevsimlik tarım işçiliği yapan çocuklarla ilgili yaptığı araştırma, çocukların eğitim hakkından nasıl mahrum kaldığını gözler önüne seriyor. Araştırmaya göre çocuklar tarlalarda çalıştığı için okula geç kayıt yaptırıyor. Kayıt yaptırmaları derslere girebildikleri anlamına gelmiyor. 180 günlük eğitim döneminin yaklaşık 60 günü tarlada çalışmak zorunda kalan çocuklar, okulda geçirdikleri zamanda ise adapte olma zorluğu çekiyor.

353 çocuğun katıldığı araştırma, mevsimlik işçi olarak çalıştırılan 6-14 yaş grubundaki çocukların yaşamını inceliyor. Araştırmaya göre  Adana-Mersin, Şanlıurfa, Ordu ve Yozgat olmak üzere 4 bölgede yapılan araştırmalara göre mevsimlik tarım işçisi çocukların yüzde 97’si yani 342 kişinin okul kaydı var. Kayıt yaptırmayan çocukların yüzde 3’ü ailesinin istememesi, mevsimlik göçler, maddi zorluklar, Türkçe bilmeme ve  okulun uzak olması gibi nedenlerle kayıt yaptıramıyor.  

58 EĞİTİM GÜNÜ TARLADALAR

Araştırmaya göre mevsimlik işçi çocukların yüzde 94’ü 2010-2011 eğitim ve öğretim yılında okula düzenli devam ediyor. Çocukların 180 eğitim gününde ortalama 58.6 gün devamsızlık yaptıkları tespit edilmiş. En fazla devamsızlığı şeker pancarı üretimine katılan çocuklar yapıyor.  

Ordu’ya fındık toplamaya giden çocukların devamsızlığı ortalama 63.7 gün iken, Adana ve Mersin’de sebze yetiştiriciliğine katılan çocukların devamsızlık ortalamasının 56 gün olduğu görülüyor. Şanlıurfa’da pamuk hasadına katılanlar da ise bu süre 51.09 günü bulmuş. Yozgat’ta okula devamsızlık oranı ise yüzde 66.91.

ÇOCUKLAR NE DİYOR?

Mevsimlik tarım göçüne katılan çocukların evlerine döndüklerinde okulla ilgili algıları da değişiyor. Çocukların yüzde 3.5’i okulu sevmediklerini söylüyor. Okulu sevmeyen öğrencilerin verdiği yanıtlar da dikkat çekici. En çarpıcı cevaplardan birisi “Okula sürekli gitmediğim için okulda istenmiyorum” oluyor. Araştırmaya Ordu’dan katılan bir çocuk, arkadaşları okul tarafından tiyatroya götürülürken, kendisinin ailesinin maddi durumu olmadığı  için gidemediğini üzülerek anlatıyor. Çocukları okuldan uzaklaştıran sadece işçilik yapmaları da değil. Derslerin sürekli boş geçmesi, okul yönetimi ve eğitimcilerin sert olması, okulun temiz olmaması, sınıfların çok kalabalık ve gürültülü olması nedeniyle de okula gitmek istemediklerini vurguluyorlar.

KIZ ÇOCUKLARI EVDE ÇALIŞIYOR

Araştırmada dikkat çeken bir diğer nokta da , kız çocukların okul ve eğitimle kurdukları ilişki oluyor. Kız çocukları ev işi yapmak ve kardeşlerine bakmak zorunda oldukları için “Okulda verilen ödevleri sevmiyorum” diyor. Araştırmaya göre aileler bu durumdan rahatsız. 307 çocuk ailesinin kendisini okutmak istediğini aktarıyor.

VERİLER MEB’İ YALANLIYOR

Mevsimlik çocuk işçilerin eğitimden uzak kalmalarının en önemli nedenlerinden biri de okula yaşça geç kaydolmaları. Yaklaşık yüzde 73’ü geç kayıt oluyor. Çocukların binde 3’ü 4 yaşında , yüzde 1.8’i beş yaşında, yüzde 24.3’ü 6 yaşında, yüzde 47.2’si 7 yaşında, yüzde 15.8’i 8 yaşında, yüzde 8.2’i 9 yaşında, yüzde 1.2’si 10 yaşında ve binde 9’u 11 yaşında okula kayıt ettirilmiş. MEB’in okula kayıt istatistikleri incelendiğinde yüzde 100’e yakın net okullaşmadan söz edilebilirken okula devam istatistikleri ve benzer araştırmalara bakıldığında durum oldukça farklı.

YETERSİZ ‘ŞEY’

Okula devamsızlığı engellemek için alınan önlemlerden biri Şartlı Eğitim Yardımı (ŞEY). Bu sosyal politikaya göre, ilk ve orta öğrenime devam eden en yoksul hanelerin çocuklarına aylık 30-55 TL arasında yardım yapılıyor. Araştırmaya katılan çocukların yüzde 36.12’si (123 kişi) bu destekten yararlanıyor. Desteğin şartı yardımı alan çocukların okula devamı edebilmesi. Ancak bu yardım, mevsimlik tarım işçisi çocukların günlük yevmiyesine denk geliyor.