03 Kasım 2013 11:36

Anneme ne diyeceksiniz?

Ermenistan, ABD, Fransa gibi çok sayıda ülkeden tarihçilerin ve dinleyicilerin katıldığı Müslümanlaş(tırılmış) Ermeniler Konferansı’nda dikkat çeken oturumlardan biri kolektif olarak Müslümanlaşmış Hemşinli Ermeniler üzerine gerçekleştirilen oturum oldu.

Paylaş

Elif Görgü

“Git Ermeni olduğunu söyle de kessinler” demiş annesi Mahir Özkan’a. Buna rağmen Ermeni olduğunu söylemiş bir de Hemşinli Müslümanlaşmış Ermeniler üzerine yazıp çizmeye başlamış gazeteci ve yazar Özkan. Yetmemiş bir de Nor Radyo’da program yapıyor, Hemşin öyküleri, fıkraları, anıları anlatıyor.

Ermenistan, ABD, Fransa gibi çok sayıda ülkeden tarihçilerin ve dinleyicilerin katıldığı Müslümanlaş(tırılmış) Ermeniler Konferansı’nda dikkat çeken oturumlardan biri kolektif olarak Müslümanlaşmış Hemşinli Ermeniler üzerine gerçekleştirilen oturum oldu. Bu oturumda konuşan ve Hemşinlilerin Müslümanlaştırılmasının 1915’te tamamlandığını aktaran Özkan, Hemşinlilerin Ermeni kimliklerinden dolayı ne hissettiklerini tam olarak anlatmaları için daha demokratik bir ortama ihtiyacı olduğunu söyleyen Özkan, Ermeniliğini kabul etmeyen ama Ermenistanlı pazarcıların da geldiği Rus pazarı kurulduğunda Ermenice “Biraz indir fiyatı da alayım” diye pazarcıya fısıldayan amcasını örnek veriyor.
Müslüman Ermenilerin Ermeni kabul etmeyen anlayışı da eleştiriyor Özkan, annesinin kendisine öğrettiği, Hıristiyanlıktan da eski Ermenice bir duaya değinerek ekliyor: “Ermeni değilsin diyenlere soruyorum, anneme ne diyeceksiniz?”

SESLİ KAYADAN ATILAN ERMENİLER

Ermenistan’dan gelen Sergey Vardanian ise bu konuya noktayı şöyle koyuyor: “Katolik, Protestan ya da Müslüman olmak Ermeni olmaya engel değildir. Ermeniler varlıklarını sürdürebilmek için Müslümanlaştılar.”

Vardanian, Hemşinli Ermenilerin dünya üzerindeki dağılımı hakkında bilgiler de verirken, neden Müslümanlaştıklarını açıklamak için Sesli Kaya’yı anlatıyor. Ardanuç’ta bulunan bu kayalıktan atılan Ermenilerin çığlıklarının, düştükten sonra can çekişerek ölenlerin seslerinin hala duyulduğuna inanılan kayalığa bu yüzden Sesli Kaya dendiğini açıklıyor. Sonra da Ayşenur Kolivar’ın insanın içine işleyen sesiyle söylediği ağıt dolduruyor salonu. Kolivar Hemşin Ermenicesi’yle, “daim Murad orti/ benim Murad’ım oğlum” dedikçe Sesli Kayanın sesleri yeniden can buluyor.

İLK CAMİ 1640 YILINDA

Genç araştırmacıların bu konudaki çalışmaları umut verici. Onlardan biri Serap Demir. Demir’in anlattıklarına göre Hemşinlilerin Müslümanlaşması süreci 16. yüzyılda başladı, Hemşin’de ilk cami ise 1640 yılında bir kilise dönüştürülerek açıldı.

17. yüzyılda baskının artmasıyla Karadeniz’in başka kentlerine dağılan Hemşinli Ermeniler, Müslümanlardan kaçsa da Müslümanlaşmaktan kaçamadı.

Yine de kültür nefes alacak oksijen buluyor hala. Demir, Paskalyadan 98 gün sonra kutlanan Vartevar Bayramının Hemşinliler tarafından yayla festivaline dönüşse de aynı tarihlerde kutlandığını hatırlatıyor. (İstanbul/EVRENSEL)

ÖNCEKİ HABER

Marmaray’ı ‘Geziciler’ bozmuş!

SONRAKİ HABER

Nusaybin\'de utanç duvarına karşı direniş sürüyor