Performans sistemi işten çıkarma yapıyor

Ücretli alimler de, Bant sistemi, seri üretim, uzmanlaşma demişler, götürü usulü çalışma, parça başı ücret demişler, işçilerin başına bekçi Murtazalar koymuşlar, gizli kamera koymuşlar, barkod, çip, koymuşlar, gammaz koymuşlar, eğitimli köpekler koymuşlar, vs. Yeni yeni yöntemler bulmuşlar. Bu âlimler başka yöntemler de keşfetmişler. ‘İşçilerin sırtını sıvazlarsak, aferin dersek, onlarla birlikte oturup kalkarsak bizi (patronları) daha çok sever, bu yüzden daha fazla çalışırlar. İyi çalışıp çalışmadıklarının notunu işçiye verdirirsek hem not veren daha iyi çalışır, hem de performans karnesi alan da… İyi çalışana da, patronunu daha çok sevene de ödül verelim demişler.   

Velhasılı kelam daha çok üretebilmek, daha çok kâr edebilmek için her yöntemi denemişler. Ama her koşulda ‘iyi çalışmanın’ (performansın) ölçüsünü hep patronlar belirlemiş. Ne zordan vazgeçmişler ne de yeni bulunan yöntemlerden.
Performans sisteminin mantığı nedir? Patron ister ki: Bir saatte kaç ton yassı demir üretilir? Ona patron kendisi karar versin. İhtiyaç duyulduğunda miktar ‘patron’ tarafından arttırılsın. İşçi onun belirttiği miktarı üretebilmek için daha hızlı çalışsın. Gerektiğinde koşarak çalışsın. Onun belirttiği hızda çalışmayanların notu zayıf verilsin. Onun belirttiği miktardan az üreten işçinin performansı ‘kötü’ sayılsın. Bunu yapamayanların yerine yenileri alınsın.

4Adam çalışan işçilerden sağlık raporu istiyor. Niye ne yapacaksın?
4Hep kendi adamlarına torpil geçiyorlar.
4Müdür kafasına göre performans kâğıdını dolduruyor.
4Hastalansan performansına kötü yazıyorlar.
4Hep haksızlık yapıyorlar, adam kayırıyorlar.
4Başmühendis kızdı mı hemen basıyor cezamızı
4Yalakalık edenlerin performansı hep yüksek oluyor nedense?
-    Performans hakkıyla yapılsa… İyi ama yapılmıyor ki…

Yukarıdaki cümleler grevdeki İSDEMİR işçilerinin konuşmalarından alınmıştır. Bir düşündüm adaletli bir performans değerlendirme sistemi olabilir mi? Adaletli performans sistemi nasıl olur? İyi performans nedir, kötü performans nedir? Bu performansın ölçüsünü patron belirledikten sonra… Performansın iyisi adaletlisi olmaz. Performans, işçiler arasında rekabet yaratmak, işçileri bir birine düşürmek ve az işçi ile çok üretim yapmaktır.
İSDEMİR de çalışırken bir bacağını kaybetmiş işçiye performansın amacını sordum. Patron niçin performans değerlendirmesi yapar dedim? Verdiği cevap işin özeti: ‘İşten çıkartmak için lazım oluyor, performansın düşük deyip öyle çıkarıyorlar’ dedi.
*Meslek lisesi Öğretmeni