Munzur Milli Parkı'nda kaçak HES skandalı

DEVLET KAÇAK OLDUĞUNU KABUL ETTİ

Skandalın ortaya çıktığı 2010 yılından bu yana verilen hukuk mücadelesiyle devlet de HES’in kaçak olduğunu kabul etti. Sorumlular hakkında sayısız suç duyurusunda bulunuldu, davalar açıldı, HES’in üretiminin durdurulması için başvurular yapıldı. Ancak henüz ne kimse cezalandırıldı, ne de HES’in üretimi durduruldu. Dersimliler şimdi de 1971’de milli park ilan edilen Munzur Vadisi’nde kaçak yapılan ve faaliyete geçen Mercan Regülatörü ve Hidroelektrik Santralinin enerji üretiminin durdurulması için TBMM ve ilgili Bakanlıklara başvurdu.

SKANDAL CEVAP

Skandal, Dersim Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi Üyesi Avukat Barış Yıldırım’ın 2010 yılında Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğüne başvurarak, adı geçen regülatör ve HES’e ilişkin bilgi ve belge talep etmesine verilen yanıtla ortaya çıktı. Genel Müdürlük, Yıldırım’a verdiği yanıtta, “Yaptığınız idari başvuruda yapım aşamasında Milli Parktan sorumlu kurum olan Orman Genel Müdürlüğünden ve yapımı üstlenen DSİ Genel Müdürlüğünden söz konusu Mercan HES’le ilgili arşiv kayıtlarında bilgi ve belge olup olmadığı talep edilmiştir. Daire Başkanlığı uzmanları tarafından yapılan değerlendirme neticesinde her iki kurumdan gelen yazışmalar çerçevesinde Mercan HES’e ilişkin resmi bir izin talebi ve iznin olmadığı, verilmiş olan herhangi bir resmi izin bulunmadığından Mercan HES’in hangi resmi süreç kapsamında onaylı olarak mütalaa edildiğinin anlaşılamadığı, mahalde incelemeye gerek duyulmadığı, verilmiş olan herhangi bir resmi izin bulunmadığından mevcut olmayan belgelerin tarafınıza iletilmesinin de mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmıştır” cevabı verildi.

VE HUKUKİ SÜREÇ BAŞLAR...

Genel Müdürlüğün bu yanıtı üzerine, Avukat Barış Yıldırım, ‘HES’in kaçak olduğu’ gerekçesiyle 2010 yılında Tunceli Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulundu. Suç duyurusunda, Munzur Vadisi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı’nın onaylanıp kesinleşmeden ve gerekli izinler alınmadan Milli Park sınırları içerisinde HES inşa edilmesi için karar alanlar ile bu tesiste elektrik üretenlerin ve bu duruma göz yuman tüm ilgililerin tespit edilerek haklarında ceza davası açılması talep edildi.

FAALİYETİ DURDURULSUN

Dersim İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne de milli park sınırları içinde yapılıp tamamlanan ve elektrik enerjisi üreten Mercan HES’in faaliyetlerinin durdurularak yapı ve tesislerin sökülmesine karar verilmesi yönünde başvuru yapılır. Müdürlük başvurunun gereğini yapmayınca, 4 Ocak 2011’de Dersim Cumhuriyet Başsavcılığına bir başvuru daha yapılarak, Mercan HES’in faaliyetlerini durdurmayan ve gerekli işlemleri icra etmeyen yetkililer hakkında da ceza davası açılması talep edilir.

KAMU GÖREVLİLERİNE DAVA

Cumhuriyet Başsavcılığınca yürütülen soruşturma sürecinde ilgili kamu görevlileri hakkında Dersim Valiliğinden soruşturma izni istenir. Ancak Valilik soruşturma izni vermez. Bunun üzerine Malatya Bölge İdare Mahkemesine başvurulur. Mahkeme valiliğin soruşturma izni vermeyen kararını iptal eder ve sorumlular hakkında soruşturma izni verilir. Bunun üzerine ilgili kamu görevlileri hakkında ceza davası açılır.

DANIŞTAY’A TAŞINDI

22 Şubat 2011’de Dersim 2. Noterliğinden Enerji Piyasası Düzenleme Kuruluna bir ihtarname gönderilerek, Mercan HES’e verilen Elektrik Üretim Lisansı’nın iptali istenir. Talebin zımnen reddedilmesi üzerine, bu kez Danıştay’da dava açılır. 2 Aralık 2011’de Dersim Cumhuriyet Başsavcılığı kanalıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına da müracaat edilerek, Mercan Deresi üzerinde kurulu HES’te elektrik enerjisi üretimi amacıyla Zorlu Doğal Elektrik Üretimi AŞ’ye elektrik üretim lisansı veren Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu yetkilileri hakkında ceza davası açılması talep edildi. 12 Ocak 2012’de ise Dersim Cumhuriyet Başsavcılığı kanalıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına müracaat edilerek, HES’te elektrik enerjisi üretimi amacıyla Zorlu Doğal Elektrik Üretimi AŞ’yle Su Kullanım Hakkı Anlaşması imzalayan Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü görevlileri/yetkilileri hakkında ceza davası açılması istendi.

ADIM ATILMAZSA UNESCO’YA GİDERİZ

Yasa ve yönetmeliklere göre uzun devreli gelişme planları kesinleşmeden milli parklarda hiç bir tesise izin verilemeyeceğini belirten Dersim Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi Üyesi Avukat Barış Yıldırım, “Milli park alanlarında herhangi bir projenin hayata geçirilmesinde ‘üstün kamu yararı’ olması ve çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) etüdü yapılması gerekiyor. Tüm bunlara rağmen maalesef Munzur Vadisi Milli Parkı içerisinde HES var ve bu HES 2003 yılından beri enerji üretiyor” dedi. Süreci gazetemize değerlendiren Yıldırım, konuya ilişkin suç duyurularında bulunduklarını ve Danıştayda dava açtıklarını hatırlatarak, “2010 yılından beri yaptığımız yazışmalarda devlet de buranın kaçak olduğunu kabul ediyor. Buna rağmen  HES faaliyetlerine devam ediyor. Bu tam bir skandaldır. Mercan HES inşa edildikten sonra pek çok endemik tür ciddi şekilde zarar gördü. Sadece bu alanda bulunan huş ağacı zamanla kayboldu. Can suyunun yeterince verilmemesi nedeniyle pek çok flora ve fauna türü de zarar görmüş durumda. Buranın doğal peyzaj değeri de kaybolmak üzere” şeklinde konuştu. Yıldırım, izinsiz HES’e devletçe müdahale edilmemesi durumunda konuyu Avrupa Konseyi ile UNESCO gibi uluslararası mekanizmalara taşıyacaklarını söyledi.

TBMM’YE VE BAKANLIKLARA BAŞVURULDU

Üç yıl önce başlayan hukuk mücadelesinde hukukun ayaklar altına alındığı belgelenmesine rağmen henüz somut bir ilerleme kaydedilemedi. Ortaya çıkan bunca skandala rağmen HES’in faaliyeti de durdurulmadı. Bunun üzerine Dersim Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi üyeleri 12 Temmuz 2013’te de TBMM Dilekçe Komisyonu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı 15. Bölge Tunceli Şube Müdürlüğüne başvurarak, Mercan Hes’in faaliyetlerinin derhal durdurulması için gerekli işlemlerin yapılmasını istedi. Şimdi Meclis ve Bakanlıkların bu hukuk skandalına ne yanıt vereceği merakla bekleniyor. (Dersim/EVRENSEL)