Yap-İşlet-Devret modelinin garanti ödemeleri 53 kat arttı
“Milletin cebinden tek kuruş çıkmayacak” denilerek hayata geçirilen otoyol projeleri için müteahhitlere aktarılan garanti ödemeleri her geçen yıl katlanarak artıyor.
(Temsili görsel) | Fotoğraf: DHA
Zeliha Irmak
[email protected]
“Milletin cebinden tek kuruş çıkmayacak” denilerek hayata geçirilen otoyol projeleri için müteahhitlere aktarılan garanti ödemeleri her geçen yıl katlanarak artıyor. 2017 yılında 1 milyar 127 milyon lira olan ödeme tutarı, 2024’te 60 milyar lirayı aştı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Ulaş Karasu, “Her yıl büyüyen bu kara delik, halka verilmesi gereken tüm kaynakları yutuyor” dedi.
Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle inşa edilen projelere Hazine tarafından yapılan garanti ödemeleri, 2017-2024 yılları arasında 187.3 milyar liraya ulaştı. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün (KGM) faaliyet raporları, bu artışı gözler önüne serdi. 2019 yılında dönemin Ulaştırma Bakanı Cahit Turhan, garanti ödemelerinin KGM’nin “Hanehalkına Yapılan Transferler” kaleminden karşılandığını açıklamıştı. Bu açıklamayla birlikte gözler kurumun mali raporlarına çevrilmişti.
Faaliyet raporlarında yer alan verilere göre, 2017 yılında yalnızca 1 milyar 127 milyon lira olan garanti ödemeleri, 2024 yılında 60 milyar 294 milyon liraya çıktı. Böylece ödemeler 8 yılda 53.5 kat artmış oldu.
Halka değil şirketlere
CHP’li Karasu, bütçeden Hazine garantili projelere aktarılan devasa kaynakların kamu hizmetlerine değil şirketlerin kasasına gittiğine dikkat çekerek şunları söyledi:“Her yıl katlanarak büyüyen bu kara delik, halka verilmesi gereken tüm kaynakları yutuyor. Büyük yapım ihalelerinde rekabeti sağlayacak açık usul yerine, 21/b pazarlık usulünün tercih edilmesi bu deliği daha da büyütüyor. Ayrıca kapalı kapılar ardında yapılan sözleşme değişiklikleriyle çocuklarımız, torunlarımız dahi yandaşlara borçlandırılıyor.”
Müteahhitlere yapılan ödemeler, döviz kuru üzerinden hesaplandığında faturanın boyutu daha da büyüyor. 2017-2024 döneminde yapılan ödemeler, o yıllardaki ortalama dolar kuru üzerinden hesaplandığında toplamda 11 milyar 650 milyon doları buluyor. Örneğin 2023 yılında yapılan garanti ödemesi 2 milyar 393 milyon dolar olurken, 2024’te bu tutar 1 milyar 843.8 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Evrensel'i Takip Et