“Biz mücadele etmediğimiz sürece her şey boş. Hiçbir şeyin düzeleceği yok”

“Giyecek donun yok, mücadele diyorsun. Hangi mücadeleden bahsediyorsun?​”

Yılın ortasına gelinmesiyle birlikte Tuzla tersaneleri içerisinde yevmiyelere ara zam talebine ilişkin süregelen tartışmalar sırasında iki tersane işçisinin diyaloğundan bir kesit yukarıdaki satırlar. Ancak alelade, öncesiz ve sonrasız, rastgele söylenmiş bir cümle olarak ele alınmaması gerekiyor. Zira, yalnızca bu sohbet esnasında söylenmiş herhangi bir cümleye değil; uzun zamandır yaygın şekilde karşılaşılan bir eğilime işaret ediyor. Yukarıdaki satırlar, bir tersane işçisinin ağzından çıkmış olsa dahi, birçok tersane işçisinin ortak eğiliminin cisimleştiği bir cümle olarak karşımızda duruyor.

Mücadele etme ihtiyacı, mücadele etmeksizin hakların kazanılamayacağı, geçinebilecek bir ücretin mümkün olamayacağı hemen her tersane işçisinin ortak malumu. Ama mücadele etmek her ne kadar bir gereklilik olarak tarif edilse de bu gerekliliği hayata geçirme konusunda maruz kalınan kimi engeller de var. O engellerden birisi de yoksulluğun yol açtığı doğal bir sonuç olarak aşırı borçlanma, borcu borçla kapama, sürekli bir ay geriden gelen maddi imkana sahip olma vs.

Bir kısır döngü

Tersanelerde işlerin düne nazaran daha durgun olmasının bir sonucu olarak işten atmalar da düne göre daha yaygınlaşmış durumda. Kitlesel, gruplar halinde bir işten çıkarma furyası henüz olmasa da tersane patronlarının bir işçiden “vazgeçebilme” eşiği düşmüş durumda. Haliyle, işçiler mücadeleye atıldıkları ve haklarını aradıkları bir koşulda işten atılma endişesini dünden daha fazla yaşar vaziyette. Bu endişe ise işçilerin mücadelenin bir parçası olma konusunda önlerindeki engellerden biri olarak duruyor. Başka bir tersane işçisinin kurmuş olduğu şu cümle, bu eğilimin daha da somutlaşması konusunda fayda sağlayabilir: “Biz bir ay gemiye çıkmasak patronlar dize gelir diyoruz ama patron beni bir ay işten çıkaracak olsa ben de dize gelirim. Borçlar beklemez. Bir ay maaş alamazsam geçinemem.”

Yani kabaca ifade etmek gerekirse “Mücadele etmezsek istediğimiz ücreti alamayız” ve “Mücadele edersek de işsiz kalırsak borçları ödeyemez hale geliriz” gibi birbirinin sebebi ve sonucu olan bir kısır döngüden söz edebiliriz. Peki, bu döngüden çıkışın imkanı ve bu koşullar altında mücadeleye atılmanın ihtiyacı nerede yatmaktadır?

Her dönem bir öncekini aratıyor

Tersane işçilerinin düne nazaran yoksullaşmış olması tek seferde gerçekleşmiş bir durum değil. AKP’nin ekonomi politikalarıyla iz düşümlü ilerleyen uzun erimli bir sürecin sonucunda yaşanan bir yoksullaşma hali ortada duruyor. Ve bu süreç henüz tamamlanmış bir süreç de değil. Günden güne derinleşerek devam ediyor. Son iki yılda yevmiyelere yapılan zam oranlarını ele alalım. 2023 yılının sonunda asgari ücrete yüzde 49 oranında zam yapılmış, buna karşın tersanelerdeki ücret zammı oranları yüzde 20-30 aralığında seyretmişti. Bu yıl için asgari ücrete yapılan zam oranı ise yüzde 30’du ve bunun tersanedeki ücret zamlarına yansıması yüzde 10-20 aralığına sıkışan oranlar oldu. Her yıl bir öncekinden daha düşük oranda ilerleyen ve her seferinde enflasyon altında ezilen yevmiye zamları tersane işçisini günden güne, yıldan yıla yoksullaştırmaya devam ediyor. Yani denebilir ki sadece bugünkü yoksulluğun kendisine değil, bir bütün olarak yoksullaşma sürecine itiraz etmek, onun önünü almak gerekiyor. Çünkü hal, vaziyet bu şekilde ilerlediği sürece, bugün “Maaşlar borçları bir ay geriden takip ediyor” diyen tersane işçileri için bu koşul da ortadan kalkacak ve maaşlar borçları iki üç ay geriden gelecek şekilde takip etmeye başlayacak. Esaslı bir ek zam mücadelesinin parçası olmamak, bugün yaşadığımız kaygıların yarın daha da derinleşmesine yol açacaksa eğer; sırf bu sebep bile acil bir mücadelenin zorunluluğunu ortaya çıkarıyor.

Denklem nasıl kurulacak?

Ayrıca “Mücadele edersem işsiz kalırım” kaygısı dahi -her ne kadar haklılıkları olan bir kaygı olsa da- esas olarak hâlâ mücadele etmeyi kişinin kendisiyle sınırlı gören, bireysel bir mücadelenin olası sonuçlarının yol açmış olduğu bir kaygı halinde. Mücadeleyi yanı başımızdaki çok sayıda işçi arkadaşımızla ortak sürdüreceğimiz bir süreç olarak ele almak bu noktada da ihtiyaçtır. Evet, tersane patronları için işçiler düne nazaran daha kolay “vazgeçilebilir” durumdadır. Ama bu tek tek ve herhangi bir işçi için geçerli bir durumdur. Patronlar elbette bunun gerçekleşmesini istemez ancak patronlar için hâlâ mücadeleye atılmış da olsalar örgütlü işçiler toplamı bir zorunluluk ve muhtaçlığa denk düşmektedir. Mücadele edilecekse bu da bireysel değil, örgütlü şekilde olmalıdır. Ve işten atılma gibi bir durumla karşılaşıldığında da o günün talebi, atılan işçilerin işe geri alınması talebini de kapsayacak şekilde genişletilmelidir.

Mücadele etmek, bir işçinin tek başına patronun karşısına dikilebilecek cesarete sahip olup olmadığı denklemi üzerinden ele alınmamalıdır. Böylesi bir ele alış biçimi işçileri kendi içerisinde “Kovulmayı göze almış cesurlar” ve “Bundan çekinen korkaklar” ikiliğine bölmektedir. Bu hem yanı başımızdaki arkadaşımıza duyduğumuz güveni ortadan kaldıran hem de mücadeleyi kaybetme ihtimalini baştan kabullenen bir tutum olacaktır ve kabul edilmemelidir. Tersane işçilerinin “cesur” kahramanlara değil; birbirinden güç alan ve bu sayede ortak kahramanlıklara kalkışabilecek olan “sıradan” insanların birliğine ihtiyacı vardır!

KELİME OYUNU

Harfleri birleştirip kelimeleri bul...

Reklam