Okulların kapanmasıyla birlikte Türkiye’de milyonlarca işçi ve emekçi ailenin çocukları yaz tatilini evde yalnız geçirmek zorunda kalıyor. Çalışan anne babalar için çocuklarını bırakacak güvenli ve erişilebilir bir alan bulmak neredeyse imkansız. Özel yaz okullarının fiyatları ise işçi ve emekçilerin bütçesini çoktan aşmış durumda.

İstanbul’un Kadıköy, Üsküdar ve Beşiktaş ilçelerinde dört haftalık özel yaz okulu ücretleri 30 bin ile 54 bin TL arasında değişirken, Ankara’nın Keçiören ve Çankaya ilçelerinde benzer süreli programlar 38-40 bin TL’yi buluyor. Oysa 2025 yılı için net asgari ücret 22 bin 104 TL. Yani bir işçi ailesinin, sadece bir çocuğunu bir aylık yaz okuluna gönderebilmek için en az iki aylık gelirini harcaması gerekiyor.

Yaz tatili çocuklar için dinlenme ve gelişim dönemi olması gerekirken, emekçi ailelerin çocukları için yalnızlık ve güvencesizlik anlamına geliyor. Sabah erken saatlerde işe giden anne babalar, çocuklarını evde yalnız bırakmak zorunda kalıyor. Gün boyu evde kalan çocuklar sosyal hayattan kopuyor, çoğu zaman güvensiz koşullarda yaşamını sürdürmek zorunda kalıyor.

Bazı büyükşehir ve ilçe belediyeleri, yaz aylarında çocuklar için ücretsiz ya da düşük ücretli etkinlik programları düzenlemeye çalışıyor. Örneğin Ankara Büyükşehir Belediyesi, yaz aylarında çeşitli merkezlerde çocuklara yönelik spor, sanat ve zeka oyunları atölyeleri içeren yaz okulları açtı. Ancak bu hizmetler çoğunlukla birkaç mahalleyle sınırlı kalıyor; katılım kontenjanı hızla doluyor ve birçok çocuk programa alınamıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ise bazı kültür merkezleri ve spor tesislerinde çocuklara yönelik yaz etkinlikleri düzenliyor. Bu etkinlikler kapsamında, servis ve yemek hizmeti de bulunmuyor. Bundan dolayı ulaşımın zor olduğu bölgelerde yaşayan aileler için erişilemez durumda. Kimi belediyeler, yaz spor okulları için küçük ücretler talep etse de, çocukların tam gün bakımını sağlayacak şekilde planlanmadıkları için çalışan anne babalar açısından yeterli çözüm oluşturmuyor. Hizmetlerin sınırlı sayıdaki merkezde sunulması, çocukların gün boyu güvenli bir ortamda vakit geçirebilmesi ihtiyacını karşılamaktan uzak. Mahallesinde ya da ilçesinde bu tür hizmet bulunmayan aileler için belediyelerin sunduğu imkanlar çoğu zaman sadece sembolik kalıyor.

Her çocuğun yaz aylarında güvenli, nitelikli ve erişilebilir kamusal hizmetten faydalanması gerekirken, mevcut durumda bu hak yalnızca belli gelir grubundaki ailelere tanınmış durumda. Kamusal, ücretsiz ve nitelikli çocuk bakım hizmetlerinin yokluğu, işçi ve emekçi ailelerin omuzlarına ek bir yük bindiriyor.

***

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nde ise çocuk bakımı ve eğitimi, devletin temel ve vazgeçilmez sorumluluklarından biri olarak kabul edilirdi. İşçi ve emekçi ailelerin çocukları yaz aylarında yalnız bırakılmaz, devlet destekli, kapsamlı kamusal hizmetler aracılığıyla hem korunur hem de çok yönlü gelişimleri desteklenirdi.

Sovyetlerde milyonlarca çocuk, yaz tatilini “Pioner Kampları”nda geçirirdi. 1925’te kurulan ve en bilineni “Artek” olmak üzere binlerce kamp, ülke genelinde işçi sınıfının çocukları için faaliyet gösterirdi. Kamplarda çocuklara sadece tatil değil, kolektif yaşam eğitimi, fiziksel sporlar, doğa yürüyüşleri, müzik ve tiyatro etkinlikleri, ilkyardım gibi beceriler de kazandırılırdı. Ücretsiz ya da sembolik ücretle sağlanan bu hizmetler sayesinde ebeveynler çocuklarını güvenle kamplara gönderirken, çocuklar da eşit koşullarda tatil yapma fırsatına sahip oluyordu.

Bunların yanı sıra şehir merkezlerinde yer alan ve yıl boyunca açık olan “çocuk ve gençlik sarayları” (Palaces of Pioneers), yaz aylarında da önemli bir işlev üstleniyordu. Bu merkezler büyük kütüphaneler, laboratuvarlar, sahneler, müzik odaları, spor salonları ve teknik atölyeler barındırırdı. Çocuklar burada astronomiden model uçak yapımına, halk danslarından fotoğrafçılığa kadar pek çok alanda ücretsiz kurslara katılabiliyordu. 1980’lerin ortasında yalnızca Moskova’daki gençlik sarayında 100’ün üzerinde farklı kulüp ve kurs faaliyet gösteriyordu. Katılım için herhangi bir ücret talep edilmediği gibi, bu merkezler özellikle işçi mahallelerinde yoğunlaşmıştı.

Sovyetlerde çocuk bakımına dair yaklaşım, sadece “Kimin çocuğu?​” sorusuna değil, “Nasıl bir toplum yetiştirmek istiyoruz?​” sorusuna da yanıt arıyordu. Devletin sosyal politika anlayışında çocuk bakımı, emekçilerin sırtına bırakılmış bir yük değil, toplumun ortak sorumluluğu olarak ele alınıyordu. Kadınların ücretli istihdama katılımının yüksek olduğu Sovyetlerde bu hizmetler, yalnızca çocukların değil, aile bütünlüğünün ve toplumsal eşitliğin korunması açısından da yaşamsal öneme sahipti. Kamusal mekanlarda yürütülen etkinlikler, çocukların bireysel yeteneklerini geliştirmesine olduğu kadar, birlikte yaşama, paylaşma ve dayanışma gibi toplumsal becerileri kazanmasına da katkı sağlıyordu.

Bugün Türkiye’de işçi ve emekçi ailelerin çocuklarını yaz boyunca bırakabilecekleri kamusal hizmetler oldukça sınırlı. Sovyetlerdeki bu uygulamalar, kamusal çocuk bakım hizmetlerinin salt “destek” değil, sosyal eşitliğin kurucu unsurlarından biri olduğunu gösteriyor.

KELİME OYUNU

Harfleri birleştirip kelimeleri bul...

Reklam