12 Haziran 2025 04:17

Türkiye’de çocuk işçilikle mücadele yok, teşvik var

Türkiye’de çocuk işçilerin sayısı hızla artarken çocuk işçiliğin karakteri de değişiyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ‘çocuk işçilikle ulusal mücadele’ programı sonrası çocuk işçilik arttı.

Türkiye’de çocuk işçilikle mücadele yok, teşvik var

Fotoğraf: DHA

Nisa Sude Demirel
[email protected]


İstanbul – Uluslararası Çalışma Örgütü (İLO) 2002 yılından itibaren 12 Haziran’ı Dünya Çocuk İşçiliği ile Mücadele Günü ilan etti. Türkiye’de ise çocuk işçilik resmi kılıflarıyla beraber yaygınlaşırken mücadelenin kırıntısı görünmüyor. Devlet tarafından son zamanlarda çocuk işçiliğine dair geliştirilen ‘politikalardan’ en ‘reklamlısı’ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 2017-2023 yılları arası için hazırladığı çocuk işçiliği ile mücadele ulusal programı. 2017, aynı zamanda 2016’nın aralık ayında alınan kararla MESEM’lerin yürürlüğe konulduğu sene. Çocuk işçilerin istihdam içindeki payının yüzde 2’nin altına düşmesini hedefleyen programın başladığı 2017 senesinden bu yana ise Türkiye’de çocuk işçilik katlanarak arttı, MESEM’ler aracılığıyla yüzbinlerce çocuk sanayiye sürüldü. Resmi verilere göre 1.3 milyon (15-17 yaş arasındaki istihdam ve MESEM’li çocukların sayısı), kayıt dışı çalışan çocuklarla beraber ise sayının 3.5 milyona yakın olduğu tahmin ediliyor.

‘Çocuk işçilikle mücadele’ sırasında en az 300 bin çocuk işçileşti

TÜİK, çocuk işgücü anketleri dışında 15 yaş altı çocuk işçilik oranlarını açıklamıyor. Ancak çocuk istatistikleri ile 15-17 yaş arası çocukların istihdama katılma oranları açıklanıyor. TÜİK verilerine göre 15-17 yaş arasındaki çocukların istihdama katılma oranı 2004’te yüzde 15.9, 2005’te yüzde 15.5, 2006’da yüzde 15.8, 2007’de yüzde 15.8, 2008’de yüzde 16.2, 2009’da yüzde 16.2, 2010’da yüzde 17.1, 2011’de yüzde 17.6, 2012’de yüzde 16.9, 2013’te yüzde 16.7, 2014’te yüzde 18.1, 2015’te yüzde 18.1, 2016’da yüzde 18, 2017’de yüzde 17.4, 2018’de yüzde 18.2, 2019’da yüzde 17.2, 2020’de yüzde 13.7, 2021’de yüzde 14, 2022’de yüzde 16.4, 2023’te yüzde 19.6, 2024’te yüzde 24.9 oldu. Yani programın başladığı 2017’de 15-17 yaş arasında en az 643 bin 800 çocuk işçi varken, bu sayı 2024’te 970 bin oldu. Ayrıca 2017’de 60 çocuk işçi iş cinayetlerinde yaşamını kaybederken bu sayı 2024’te 71 oldu.

Çocuklar sanayiye ve hizmete kayıyor

Aynı zamanda birkaç senedir Türkiye’de çocuk işçiliğin karakteri de değişiyor. Daha öncesinde çocuk işçiliğin en yaygın olduğu iş kollarından olan tarım ağırlığını kaybederken çocuklar hizmet ve MESEM’ler aracılığıyla sanayi iş kollarında çalışıyor. Bunun çocuk işçilik açısından gösterdiği ise çocuk işçilikte yoğunluğun genelde ‘aile hesabına çalışmak’ olarak ifade edilen tarımda olmaması. Çocuklar ezilen ücretlerle beraber hane içinde bir ücret kaynağı hâline geliyor, hizmet ve sanayide çalışarak ‘işçileşiyor.’ Türkiye’de çocuk işçiliğin iş kollarına göre dağılma verileri de düzenli olarak açıklanmıyor. Ancak TÜİK’in 2012 ve 2019’da gerçekleştirdiği çocuk iş gücü anketlerine göre 2012’de istihdamdaki çocukların yüzde 44.7’si tarımda çalışırken bu oran 2019’da yüzde 30.8’e düştü. Hizmet sektöründe çalışan çocukların oranı ise 2012’de yüzde 31’ken 2019’da yüzde 45.5’ çıktı. Sanayide ise aynı yıllarda oranlar sırasıyla yüzde 24.3 ve 23.7. Sanayide çalışan çocukların sayısında oransal olarak küçük bir düşüş gözlemlense de sanayideki asıl ağırlık, resmi kurumlarca çocuk istihdamı içinde kabul edilmeyen MESEM’lerle sağlanıyor. Resmi verilere göre MESEM’lerde 503 bin 962 çocuk kayıtlı.

Bütçe çocuk işçiliğini sonlandırmaya değil, teşvike

Çocuk işçilik bu denli yaygınlaşırken ‘çocuk işçilikle mücadele’ ise kağıt üzerinde dahi yer bulmuyor. Örneğin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 2023’te son bulan çocuk işçilikle mücadele programının sona ermesinin ardından 2025’te ‘çocukların korunması ve geliştirilmesi’ için sadece 1000 TL ayırdı. 2026 ve 2027’de ise bu başlıkta kaynak ayrılmaması öngörülüyor. Aynı bütçeden işsizlik fonu kapsamında MESEM öğrencileri için patronlara ise en az 6 milyar 375 milyon TL aktarılacak. Merkezi bütçeden ‘çocukların korunması ve geliştirilmesi’ için ayrılan miktar 41 milyar TL olurken bu çocuk başı yıllık 1879 TL anlamına geliyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır ise geçtiğimiz günlerde Kalkınma Ajansları aracılığıyla mesleki ve teknik eğitim alanında 623 projeye 2.6 milyar lira destek verdiklerini açıkladı.

‘Çocuk işçilikle mücadele, yoksullukla mücadeledir’

İktidarın çocuk işçilik politikasına dair gazetemize konuşan Prof. Dr. Gamze Yücesan, çocuk işçiliğin iktidar eliyle son iki yıldır eğitim sisteminin içine sokulduğunu ifade ederek, “MESEM uygulamasıyla lise çağındaki öğrenciler okullarda çocuk işçi haline getiriliyor. Bu durum çocuk işçiliğini devlet eliyle büyütülen yapısal bir sömürü çarkına dönüştürüyor. MESEM’ler ile yoksulluğun ve eşitsizliğin pençesindeki binlerce çocuk bizzat devlet desteğiyle sermayenin emrine sunuluyor” dedi. AKP’nin MESEM’leri ortaokul düzeyine indirmeye çalıştığını hatırlatan Yücesan, “Çocuk işçiliği ile mücadele öncelikle ‘işbaşında eğitim’ adı altında çocukların ucuz işgücü haline getirilmesine ve çalıştırılmasına son verme mücadelesidir. Yoksul halk kesimlerinin çocuklarını öğrencilik çağında işçiliğe mahkum eden yoksulluk koşullarının ortadan kaldırılması mücadelesidir. Tüm çocukların ilkokuldan üniversiteye kadar eşit, parasız, bilimsel ve nitelikli eğitim hakkına erişmesini sağlayacak bir sosyal devleti inşa etme mücadelesidir. Çocuk işçiliği ile mücadele emekten yana bir ülke mücadelesinin ayrılmaz parçasıdır” diye konuştu.

10 Temmuz 2025 12:20

Portekiz basınında Orkun Kökçü iddiası: Beşiktaş'la anlaşma tamam

Beşiktaş’ın yoğun uğraş verdiği Orkun Kökçü transferi ile ilgili anlaşmanın gerçekleştiği iddia edildi. Kökçü için Beşiktaş’ın 30 milyon avro ödeyeceği öne sürüldü.

Portekiz basınında Orkun Kökçü iddiası: Beşiktaş'la anlaşma tamam

Fotoğraf: AA

İçerik yükleniyor...

(A Bola)
10 Temmuz 2025 17:27

LGS sınav sonuçları yarın açıklanıyor

15 Haziran'da yapılan Liselere Geçiş Sistemi (LGS) kapsamındaki merkezi sınavın sonuçları yarın açıklanacak. Tercihler 14-24 Temmuz arasında yapılacak.

LGS sınav sonuçları yarın açıklanıyor

Fotoğraf: Milli Eğitim Bakanlığı

10 Temmuz 2025 18:58

Danıştay mahalleliyi haklı buldu: Harmandalı çöp tesisi kapatılacak

İzmir’in Çiğli ilçesindeki Harmandalı çöp depolama tesisinin kapatılması için açılan davada Danıştay, mahalleliyi haklı buldu.

Danıştay mahalleliyi haklı buldu: Harmandalı çöp tesisi kapatılacak

Fotoğraf: DHA

İçerik yükleniyor...

(AA)
10 Temmuz 2025 22:21

İsrail, Gazze'de bir gazeteciyi daha öldürdü

İsrail ordusunun Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda bir gazetecinin daha hayatını kaybetmesiyle 7 Ekim 2023'ten bu yana öldürülen gazetecilerin sayısı 229'a yükseldi.

İsrail, Gazze'de bir gazeteciyi daha öldürdü

Fotoğraf: Pixabay

İçerik yükleniyor...

(AA)
10 Temmuz 2025 18:02

Eğitim Sen’den Eğitim Bir Sen’e tepki: Bilimsellikten uzak, iktidara ısmarlama araştırmalar kabul edilemez!

Eğitim Sen, Eğitim Bir Sen’nin sözde araştırma yaparak 4+4+4 eğitim sistemini hedef aldığını belirterek, “Bilimsellikten uzak, iktidara ısmarlama araştırmalar kabul edilemez” dedi.

Eğitim Sen’den Eğitim Bir Sen’e tepki: Bilimsellikten uzak, iktidara ısmarlama araştırmalar kabul edilemez!

Fotoğraf: Bahar Emreoğlu/Evrensel

Eylem Nazlıer
[email protected]


İçerik yükleniyor...

10 Temmuz 2025 22:45

Wimbledon’da kadınlar finali belli oldu: Swiatek–Anisimova

Wimbledon'da tek kadınlar finalinde Iga Swiatek ile Amanda Anisimova karşı karşıya gelecek. Şampiyon 12 Temmuz’da belli olacak.

Wimbledon’da kadınlar finali belli oldu: Swiatek–Anisimova

Fotoğraf: AA

İçerik yükleniyor...

(AA)

Evrensel'i Takip Et