Panama'da 5 bin muz işçisi grevde
Panama'da muz tekeli Chiquita bünyesinde çalışan muz işçileri bir aya yakın süredir grevde. Şirket 5 bin işçiyi işten atmakla tehdit ederken sağcı Devlet Başkanı Mulino da sendikaya ültimatom verdi.

Fotoğraf: Pexels
Yücel Özdemir
[email protected]
Köln — Karayip ülkelerinden Panama, bir aya yakın süredir muz işçilerinin grevleriyle sarsılıyor. Eskiden "United Fruit Company" olarak bilinen ABD-İsviçre ortaklığındaki muz devi Chiquita, 28 Nisan'dan bu yana sosyal güvenlik sisteminin yeniden düzenlenmesine ve artan ABD etkisine karşı başlayan greve katılan binlerce işçiyi işten atmaya çalışıyor. Panama’nın sağcı Devlet Başkanı José Raúl Mulino, şirketin binlerce işçiyi işten atma planını desteklemekle kalmayarak Panama Kanalı'na daha fazla ABD askeri konuşlandırılmasına da yeşil ışık yaktı. Yerel medyada ve ulusalarası ajanslarda yer alan haberlere göre, yaklaşık bir aydır süren greve katılan 5 bin tarım işçisi işten atılma ihtimaliyle karşı karşıya. Sendikaların örgütlediği protestolar ise güvenlik güçleri tarafından şiddetle bastırılıyor.
ABD askerlerini artıracak anlaşma da tepki çekiyor
İlk olarak Bocas del Toro eyaletindeki muz plantasyonu işçileri 28 Nisan'da greve gitmişti. Sendikanın protestosu, daha önce meclis tarafından kabul edilen emeklilik reformuna yönelikti. Yerel basında çıkan haberlere göre, işçiler eyaletteki yolları kapattı. Okullar kapatıldı ve yakıt sıkıntısı yaşandı. Muz işçileri ayrıca öğretmenler, yerli halk ve inşaat işçileri ile birlikte Panama ile ABD arasında kısa süre önce imzalanan ve Panama Kanalı'ndaki ABD askeri varlığının artmasına olanak tanıyan güvenlik anlaşmasını da protesto ediyor.
Sadece 8 işçi geri adım attı
Chiquita'nın Panama şubesi, grevi "haksız“ ilan ederek en az 75 milyon dolar (66 milyon avro) zarara uğradıklarını iddia ediyor. Devlet Başkanı Mulino, muz işçilerini örgütlü olduğu Sitraibana sendikasına grevi bitirmesi için perşembe öğleden saatlerine kadar ültimatom verdi ve şirketle anlaşma sağlanmazsa toplu işten çıkarmaların olacağını söyledi. Mulino, ayrıca alınan önlemleri savunarak, "Şirketin ayakta kalabilmesi için bu adımları atması gerekiyor. Üzücü ama grevcilerin bu inatçılığı iyi değil" dedi. Perşembe akşamı şirket yetkilileri, işten atılan işçilere cumaya kadar ödenmemiş maaşlarını ve tazminatlarını almalarını talep etti. “La Prensa” gazetesinde yer alan habere göre binlerce işçiden sadece sekizi bu çağrıya uyarak tazminat çekini anlamaya gitti.
Chiquita Panama'nın yaklaşık 7 bin çalışanı bulunuyor. Birkaç gün önce bir Panama mahkemesi, Kosta Rika sınırına yakın Changuinola'daki Chiquita fabrikasında çalışan işçilerin grevini yasadışı ilan etmişti. Basında yer alan haberlere göre, süresiz sözleşmesi olmayan yaklaşık 4 bin 900 muz çalışanı işten çıkarılma planından etkileniyor.
Sendikacılara karşı baskı sürüyor
Muz işçileri, çeşitli sendikalar, yerli gruplar ve sosyal örgütlerle birlikte, devlet sosyal sigortasında planlanan "reform"a karşı direnişte. Protestocular, bu değişikliklerin primlerin artmasına, sağlık hizmetlerine erişimin zorlaşmasına ve emeklilik maaşlarının düşmesine yol açacağını savunuyor. Son haftalarda polis, göstericilere karşı biber gazı kullandı. Savcılık, eski Suntracs Sendikası Genel Sekreteri Genaro López ve şu an Bolivya Büyükelçiliği'ne sığınma talebinde bulunan mevcut lider Saúl Méndez hakkında tutuklama emri çıkardı.
Servetin arkasında sömürü ve diktatör rejimler var
Chiquita'nın resmi verilerine göre, 2023 yılı cirosu yaklaşık 4.5 milyar ABD doları civarındaydı. Gelirlerinin büyük kısmı muz ihracatından sağlayan tekel, diğer tropikal meyveler (ananas, kavun vb.) ve paketlenmiş gıda ürünleri de satıyor. Latin Amerika'daki tedarikçi ülkeler (Kosta Rika, Guatemala, Panama, Honduras) en büyük gelir kaynaklarından. Ancak, Chiquita, muzlarını dünya genelinde 60'tan fazla ülkeye satıyor.
En önemli pazarlar şöyle:
- Kuzey Amerika: ABD ve Kanada (en büyük pazar, cirosunun ~%50'si)
- Avrupa Birliği: Almanya, İngiltere, İtalya, İskandinav ülkeleri (~%30-35 pay)
- Asya: Japonya, Güney Kore, Çin (büyüyen pazar)
- Ortadoğu: Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri
- Latin Amerika: Meksika, Brezilya (yerel tüketim için)
Chiquita, Dole ve Del Monte ile birlikte dünya muz pazarının yüzde 60'ını kontrol ediyor.
Avrupa'da en çok tercih edilen markalardan biri, ancak son yıllarda yerel ve sürdürülebilir üreticilerle rekabet ediyor. Chiquita (eski United Fruit), 20. yüzyılda Orta Amerika'da darbeler ve diktatörlüklerle ilişkisiyle biliniyordu.
Evrensel'i Takip Et