Türkiye’de mühendislerin payına düşen: İşsizlik, yoksulluk, gelecek kaygısı

Zeliha Irmak
[email protected]

---

Makina Mühendisleri Odası (MMO) İstanbul Şubesi’nin 2021’den bu yana İstanbul merkezli olarak yürüttüğü “İstanbul’da Yaşayan Mühendisler Araştırması”, bu yıl Türkiye geneline taşındı. 2025 yılı araştırmasıyla birlikte mühendislerin çalışma, eğitim ve yaşam koşullarına dair en kapsamlı veri seti oluşturuldu. Türkiye'nin 81 ilinden 9 bin 561 mühendis, mühendislik öğrencisi, emekli ve iş arayan mühendisin katılımıyla gerçekleşen araştırmanın sonuçları, 23 Mayıs 2025 tarihinde MMO İstanbul Şubesi'nde düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyuna açıklandı.

Toplantının açılışını MMO İstanbul Şubesi Öğrenci Üye Komisyonu Üyesi Rahman Filar yaparken, ardından MMO Yönetim Kurulu Başkanı Yunus Yener ve İstanbul Şube Başkanı Ezgi Kılıç konuşmalarını gerçekleştirdi.

Yener: Mühendisler geçinemiyor, meslek itibarsızlaştırılıyor

Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Yunus Yener, konuşmasında mühendisliğin ülke genelinde yaşadığı sorunlara dikkat çekerek şunları söyledi:

“Bu veri ve bulgular, ülkemizin içinde bulunduğu olumsuz tabloyu tüm açıklığıyla yansıtıyor. Mühendisler geçinemiyor, hak ettikleri ücretleri alamıyor, iş güvenceleri yok, meslekleri itibarsızlaştırılıyor. Kamuda liyakat dışı atamalar, özlük haklarının gasbı; özel sektörde ise uzun çalışma saatleri, düşük ücret ve örgütsüzlük içinde emek sömürüsü yaşanıyor.”

Yener, teknik eğitimin niteliksizleştiğini, üniversitelerde plansızca açılan mühendislik bölümlerinin işsiz mühendis orduları yarattığını, Anayasal güvence altındaki meslek odası yetkilerine yönelik müdahalelerin ise denetim mekanizmalarını işlevsiz hale getirdiğini belirtti.

“Mühendislerin sorunları halkın sorunlarıyla iç içedir. Gelir adaletsizliği, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, nitelikli eğitime erişim, güvenceli çalışma ve insanca yaşam gibi sorunlar ortak sorunlarımızdır. Halk yoksulluğa, gençlik umutsuzluğa mahkûm değildir. Bilimin, mühendisliğin, emeğin ve dayanışmanın gücüyle bu düzen değişebilir.”

Ezgi Kılıç: Bu çalışma bir mücadele haritası sunuyor

MMO İstanbul Şube Başkanı Ezgi Kılıç ise yaptığı sunumda araştırmanın sonuçlarını paylaşarak, yalnızca bir veri seti değil, aynı zamanda “bir mücadele haritası” ortaya koyduklarını söyledi:

“Mühendislik, sadece hesap kitap işi değil; toplum için bilim ve teknikle çözüm üretme sorumluluğudur. Ancak bugün baktığımızda, bu sorumluluğu taşıyan mühendislerin içinde bulunduğu tablo iç açıcı değil.”

Araştırmaya 5 bin 314 faal mühendis, 1858 emekli mühendis, 1350 emekli olup halen iş arayan mühendis, 768 işsiz mühendis ve 271 mühendislik öğrencisi katıldı. Kılıç, verilerin yıllardır dile getirilen sorunların artık sayısal olarak da kanıtlandığını belirtti.

Kriz normalleşti, yoksulluk yaygınlaştı

Araştırmaya göre mühendislerin yüzde 91’i ülke ekonomisini “kötü” ya da “çok kötü” olarak değerlendiriyor. İstanbul’daki mühendislerde bu oran yüzde 92,73’e çıkıyor. Mühendislerin yüzde 75,97’si temel ihtiyaçlarını karşılayamazken, yüzde 87,14’ü kişisel harcamalarını yapamıyor.

Gelecek kaygısı ise neredeyse tüm mühendisleri etkiliyor. Katılımcıların yüzde 94,7’si gelecekten kaygılı olduğunu belirtirken, bu oran 18-30 yaş arası genç mühendislerde yüzde 96’ya ulaşıyor.

Genç mühendisler göç yolunda

Ekonomik koşullar, genç mühendisleri yurtdışına yönlendiriyor. Araştırmaya göre, katılımcıların yüzde 32,95’i yakın gelecekte başka bir ülkede yaşamak istiyor. Gençlerde bu oran yüzde 50’yi aşıyor. 2021 yılında aynı soruya verilen “yurtdışına gitmek istiyorum” yanıtı sadece yüzde 17,24 iken, bu yıl oran neredeyse iki katına çıktı.

Ayrıca mühendislerin yüzde 30,69’u yaşadığı şehirden taşınmak istiyor. 18-30 yaş arası genç mühendislerde bu oran yüzde 45,92’ye ulaşıyor.

Adalet duygusu eriyor

Araştırmada, mühendislerin ülkenin en büyük sorunu olarak gördüğü alanın “adalet ve hukuk” olduğu öne çıktı. Katılımcıların yüzde 92,49’u adaletsizliği temel sorun olarak gösterdi. Bu durum, yargıya güvensizlik ve hukuk sistemindeki siyasi müdahalelerin mühendisler nezdinde de derin bir etki yarattığını ortaya koydu.

Eğitimde nitelik sorunu, meslek itibarını zedeliyor

Araştırmaya göre mühendislerin yüzde 78,86’sı üniversitelerdeki niteliksiz eğitimin meslek itibarını zedelediğini düşünüyor. Laboratuvar eksikliği, yeterli öğretim görevlisi bulunmaması, plansız açılan bölümler gibi faktörlerin mühendislik eğitiminin niteliğini düşürdüğü vurgulandı.

Makina Mühendisleri Odası: “Mücadeleye devam”

Toplantının sonunda MMO yöneticileri, raporun bir uyarı ve mücadele çağrısı olduğunu vurguladı. Ezgi Kılıç, “Bu rapor, yalnızca şikâyetlerin değil; çözüm iradesinin de bir yansımasıdır. Bilimin, mühendisliğin ve emeğin ışığında, bu ülkenin geleceğini birlikte kurabiliriz” dedi.