KÇP beklenirken TİS’lerde yasal sürede sona geliniyor, ücretler her gün eriyor, işçiler sendikacılarından açıklama bekliyor: ‘Sözleşmeler nerede?’

Andaç Aydın Arıduru
[email protected]

Kamu çerçeve protokolü (KÇP) görüşmeleri 27 Şubat’tan beri devam ediyor. 650 bin kamu işçisinin ücret ve sosyal haklarındaki zam oranlarını belirleyici niteliği olan KÇP görüşmeleri devam ederken kamuda geçerlilik süresi dolmuş toplu iş sözleşmeleri (TİS) nedeniyle ücret zammı almadan çalışan yüz binlerce işçi bulunuyor. Kamuda işçi TİS’leri 1 Ocak ve 1 Mart  tarihlerinde kümelenenirken Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı işçileri ocak ayından beri süren TİS görüşmelerinden haberdar olmadıklarını aktarıyor. İşçilerin ücretlerinde sadece enflasyon sebebiyle reel erime 6 bin TL’ye dayandı. Aile ve Sosyal Güvenlik Bakanlığında 25 bin işçiyi ilgilendiren TİS için Öz Sağlık-İş Sendikası ve hükümet temsilcisi Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (TÜHİS arasındaki ) ilk görüşme 24 Aralık tarihinde duyuruldu. Bu yapılan görüşmenin ardından ise ikinci bir görüşme, herhangi bir uyuşmazlık açıklaması, eylem veya grev kararı işçiler ile paylaşılmadı. Yasalar ile TİS süreçlerinin sonuca bağlanması süresinde ise sınırlamalar bulunuyor ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığında olduğu gibi kamuda bu süreler ya sona eriyor ya da son tarihlere yaklaşılıyor. İşçiler, sendikacılardan TİS süreçlerinde taraf olarak dinlenmeyi ve görüşmelere dair gelişmelerden haberdar edilmeyi talep ediyor.

Türk İş Genel Başkanı Ergün Atalay ise 3. tur KÇP görüşmeleri öncesinde, “ “Bize ekonomiyi düzeltiyoruz, ışık göreceğiz ve önümüz açılacak diyorlar. Bir şeyin düzeldiği yok. Ekonominin kötü yönetildiğini herkes biliyor. Kamu sözleşmeleri ocakta başlayan martta başlayanlar var. Kamu sözleşmelerinin zamanı geldi geçiyor. Biz işçiler çoğu yerde hak ettiğimiz ücreti alamıyoruz. Başta maliye bakanına, çalışma bakanına ve Cumhurbaşkanına seslenmek istiyorum. Sözleşme görüşmeleri ne emekli zammına ne asgari ücret zammına benzemez. Kamuda sözleşme yapan diğer sendikalar şu an ara bulucu sürecine girdiler. Ne olacak? 2 ay içerisinde grev kararı alınıp uygulanması gerekiyor” demişti.

Türkiye’de 620 binden fazla kamu işçisinin 2 yıllık geleceğini belirleyecek olan KÇP, 27 Şubat tarihinden beri süren görüşmelerle seyrediyor. Türk-İş ve Hak-İş’in masaya getirdiği taslak teklifinin ardından TÜHİS görüşmelerde ücret zammı konusunda bir teklif vermedi. Türk-İş Genel Başkan Yardımcısı ve Yol-İş Sendikası Genel Başkanı Ramazan Ağar, “Memnun edici bir ücret istiyoruz, ’89 ve ’95’li yıllarda olduğu gibi olsun istemiyoruz. Fakat sonuç istediğimiz gibi olmazsa üretimden gelen, yasadan gelen gücümüzü 600 bin işçi adına kullanacağız” açıklamasında bulundu.

AYM: Anayasal TİS hakkı için yasal sistem yok

Anayasa Mahkemesinin de 2020/34550 başvuru numaralı kararında belirttiği gibi TİS prosedüründeki süreler TİS hakkına erişimi zorlaştırmakta. AYM kararında vurgulandığı gibi, “Anayasa’nın 53. maddesinde işçiler ve işverenler için bir temel hak olarak tanınan TİS akdedebilme hakkının etkili şekilde kullanılabilmesi için bir TİS’in bitmesinden sonra yeni TİS’in yürürlüğe girmesini sağlama imkanı verecek bir yasal sistem bulunmadığı anlaşılmıştır.” Bu kapsamda grev kararı öncesindeki süreleri; yetki tespiti süreci, yetki tespiti geldikten sonraki TİS görüşmeleri süreci, ara buluculuk süreci olarak üç bölüme ayırdığımızda prosedür şöyle işlemekte:

•  Yetki tespiti süreci

TİS’in süresinin tamamlanmasına 120 gün kaldığında yetki tespiti için başvuru yapılır.Bakanlık yasaya göre 6 iş günü içerisinde yetki tespitini bildirir. (Bu süreye uygulamada dikkat edilmediğine sık sık rastlanmakta ve uyulmadığında bir yaptırım yok. Bazen bu süre birkaç ayı bulur) Tarafların 6 iş günü içerisinde itiraz hakkı bulunuyor.Bakanlık itiraz süresinin tamamlanmasından sonra 6 iş günü içerisinde sendikaya yetki belgesini verir.

Başvurudan sonra yetki belgesinin gelmesi itiraz yoksa normalde 3 hafta ila 1 ay sürüyor.

• Yetki belgesi geldikten sonra

15 gün içerisinde ilk toplantı için çağrı yapılır ve bu süre içerisinde TİS taslağı karşı tarafa ulaştırılır.Çağrıdan sonraki 6 iş günü içerisinde ilk toplantının gün, saat ve yeri belirlenir.

Sonuç olarak yetki belgesinin gelmesinden sonra ilk toplantı 23-25 gün içerisinde yapılır.

Toplu iş sözleşmesinin süresi ilk toplantıdan itibaren 60 gündür.Anlaşma olmazsa uyuşmazlık tutanağı düzenlenir ve 6 iş günü içerisinde görevli makama bildirilir.

Sonuç olarak ara bulucu sürecinin başlaması, yetki belgesinin gelmesinden itibaren 91-95 gün sürer. Araya resmi tatillerin girmesi bu süreyi uzatabilir.

• Ara bulucu süreci

Uyuşmazlık yazsısını alan görevli makam 6 iş günü içerisinde tarafların resmi listede yer alan bir isim üzerinde uzlaşmaları halinde bu kişiyi, aksi takdirde resen listeden bir ara bulucuyu görevlendirir. Ara bulucunun görev süresi kendisine yapılan bildirimden itibaren 15 gündür. Bildirim tebliğle yapıldığından bazen uzun sürmektedir.Taraflar anlaşarak bu süreyi 6 iş günü uzatabilir.Ara bulucu, anlaşma sağlanamazsa 3 iş günü içerisinde bir tutanakla durumu görevli bakama bildirir. Bu sürenin fiilen uzadığı durumlar olmaktadır ve özel bir yaptırımı yoktur.Görevli makam tutanağı 3 iş günü içerisinde taraflara tebliğ eder.

Sonuç olarak ara bulucu süreci, tebligatta geçen süreler, tutanağın düzenlenmesi ve tebliği dikkate alındığında uygulamada 25-45 gün sürmektedir.

Bir TİS süreci, yetki belgesi geldikten sonra grev sürecinin başlangıcına kadar 120-150 gün sürebilmekte. en kısa haliyle yani İlk toplantı tarihi için 15 gün beklenmediği ve tebligatların hızla yapıldığı durumda dahi 100 günden kısa bir sürede tamamlanamıyor.

• Grev

Ara bulucunun anlaşmama tutanağının sendikaya tebliği tarihinden itibaren sendika, altmış gün içinde grev kararı alabilir ve bu süre içerisinde altı iş günü önceden karşı tarafa bildirilecek tarihte uygulamaya koyabilir. Grev yasağı olan iş kollarında ise Yüksek Hakem Kurulu süreci başlar

25 binden fazla işçiyi ilgilendiren Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı TİS görüşmeleri sürecindeki görüşme, yetkili sendika Öz Sağlık-İş ve bakanlığın temsilcisi TÜHİS arasında 24 Aralık’ta başlamış ve sendikanın sosyal medya hesabı üzerinden duyurulmuştu. Aradan geçen 147 günde sendika yöneticileri ve TÜHİS yetkilileri tarafından görüşmelerle ilgili ikinci bir duyuru yapılmadı. Sürecin gidişatı hakkında bilgi almak için aradığımız Öz Sağlık-İş Sendikası Genel Başkan Yardımcısı Adem Yavuz ise telefonlarımıza cevap vermedi. İşçiler ise, TİS masasında yapılan görüşmelerden ne sonuç çıktığını veya sendikanın olası bir anlaşmazlık durumunda grev kararı alıp almadığını bile bilmediklerini ifade ediyor. Sağlık Bakanlığında Öz Sağlık-İş’in duyurusuyla 3 Mart’ta görüşülmeye başlanan ve 250 bine yakın işçiyi ilgilendiren 2025 yılı TİS görüşmeleri ise 78 gündür devam etmekte. Bu sürece dair de ikinci bir duyuru yapılmış değil.

Kamu İşçileri Platformları Birliği: Sözleşmeler ne aşamada?

Birçok iş kolundan kamu işçilerinin taleplerini duyurmak amacıyla işçilerin kurduğu Kamu İşçileri Platformu Birliği temsilcileri TİS görüşmelerinin bir türlü ilerleme kaydedilemeyen KÇP sürecine endekslendiğini ve 620 binden fazla kamu işçisinin neredeyse yarısının TİS sürecinin hükümetten gelecek zam oranı teklifi nedeniyle bekletildiğini belirtiyor. İşçiler aynı zamanda sendikacıların da bu süreç boyunca eylem ve grev kararı gibi kararları KÇP görüşmelerinden önce almaması nedeniyle işçilerin kayıplarının her geçen gün büyüdüğünü belirtiyor. İşçiler TİS sürecinde geçen yüzlerce günde sendikacıların bir an önce bilgilendirme yapması gerektiğini ve işçilerin de söz sahibi olduğu bir şekilde harekete geçilmesi gerektiğini belirtiyor.

GÜNLÜK SUDOKU

Her gün yeni bir Sudoku bulmacası çöz...

Reklam