17 Mart 2013 11:53

Çaya gözetim uygulaması başladı

Çay üreticisine hem kaçak, hem de yasal yollardan getirilen çay darbe üstüne darbe vuruyordu. İktidarın Çay-Kur’u etkisizleştirerek, düşük taban fiyatı uygulayarak çay üreticilerini özel sektör denilen arslanın ağzına attığı biliniyordu. 2005 yılında Karadenizli çay üreticilerinin mitingine

Paylaş

Çapar Kanat

Çay üreticisine hem kaçak, hem de yasal yollardan getirilen çay darbe üstüne darbe vuruyordu. İktidarın Çay-Kur’u etkisizleştirerek, düşük taban fiyatı uygulayarak çay üreticilerini özel sektör denilen arslanın ağzına attığı biliniyordu. 2005 yılında Karadenizli çay üreticilerinin mitingine Karadeniz bölgesi ve dışındaki Ziraat Odaları’nın büyük destek vermesine mevcut iktidar içerlemiş, Ziraat Odalarından ücretle alınan ÇKS (Çiftçi Kayıt sitemi) belgelerinin Tarım İlçe Müdürlüklerince düzenlenmesi uygulaması başlatmıştı. Bu uygulama Ziraat Odalarını gelir bakımından mahrum bırakmıştı. Türkiye Ziraat Odaları Merkez Birliği’nin o yıllarda iktidar ile anlaşması sonucunda tekrar ÇKS düzenlemesinde eski sisteme dönülmüş ise de artık Ziraat Odaları iktidara muhalefet yapamaz hale getirilmişti.
Suriye, İran, Irak’ta çay üretilemediğinden bu ülkeler çay konusunda dünyanın açık pazarı durumundadır. Bu ülkeler Türkiye’ye kaçak çay sokmada atlama merkezleriydiler. Çayda gözetim uygulaması kaçak yollardan çay girişine engel olamayacak. Çayda Gözetim Uygulaması resmi yapılan çay ithalatı için başlatıldı. Çay ithalatına daha önceden konulan gümrük vergileri yerli çayı korumaya yetiyordu. Fiyatlar hemen hemen birbirine denk geldiğinden resmi olarak çay ithal etmek cazip değildi. Ülkemizde siyah çay ve yeşil çay, poşet çay tüketimi, bilhassa yeşil çay ile ilgili propagandist reklamların artması yabancı menşeli çay tüketimini artırmıştı.
Ekonomi Bakanlığının başlattığı Çayda Gözetim Uygulaması’na göre artık her firma çay ithal edemeyecek. Çay ithal etmek isteyen firmalar Ekonomi Bakanlığı’na bağlı İthalat Genel Müdürlüğü’nden Gözetim Belgesi almak zorunda. Gözetim uygulamasında ön belge alınmasının amacı ithal etmeden önce ithal edilecek ülkenin adı, malın Türkiye’ye geliş, nakliye ve sigorta dahil fiyatları, menşei ülkede liman teslim fiyatların derlenip hangi ülkenin damping (fiyatlarda ciddi indirim) yaptığını tespit etmektir. Damping yapılan ülke tespit edildikten sonra o ülkenin çay ihracatına damping tedbirleri uygulanacak. Damping tedbirleri uygulanmaya başlayınca o ülkenin indirim yaptığı oran kadar o ülke menşeli çaya gümrük vergisi de o oranda yansıtılacak. Gözetim uygulamasının genellikle bir, iki yıl sürebildiği olabiliyor. Dampinge dair bir şey bulunamaz ise kaldırılabiliniyor.
Bu gözetim uygulaması başlamadan önce çay çeşitlerinde gümrük vergisi C+F % 145 oranında uygulanmakta idi. C+F, malın menşei ülkeden satın alma bedeli sigorta, nakliye maliyeti dahil teslim ülkesine maloluş fiyatı anlamına geliyor. Bu böyle olunca ithalatçı firmalar da malın faturasına düşük bedel yazdırdığında Türkiye’nin koyduğu % 145 gümrük vergisi oranını ithalatçı firmalar usulsüz olarak düşürmüş oluyorlardı. Ekonomi Bakanlığı 2013/ 2 tebliğinde çay ithalatında gümrük vergilerinin C+F değerinin üzerine % 145 gümrük vergisi uygulamasından vazgeçip ton başına gümrük vergisi alma uygulamasını başlatması, bu ürünlerin ithalatında sahte satın alma faturaları ve/veya ithal edilen menşei ülkeleri devletlerince damping uygulamaları olup olmadığı tespit edilecek. Resmi çay ithalatına bir bakıma fren yapılmış gibi gözüküyor. Sınır komşularımızdan kaçak çay girişi maalesef devam edecek.. Sadece çay mı? Canlı hayvan girişi de devam ediyor.!