Yaşlı nüfus artarken bakımevleri yetersiz

Ramis SAĞLAM
İzmir

Ege Geriatri Derneği Başkanı Psikolog Mevlüt Ülgen yaşlılar için kamusal bakım merkezlerinin yetersiz olduğunu belirterek “Evde sağlık, evde bakım, rehabilitasyon gibi destekleyici sağlık, bakım sistemleri önem kazanmaktadır” dedi.

Dünya 21. yüzyılın ortalarından itibaren yaşlı insan nüfusunun hızla artması ile daha uzun ömürlü bir topluma doğru yol alıyor. Türkiye'de de yaşlı nüfus son beş yılda yüzde 22,6 artış gösterirken, TÜİK verilerine göre 2020 yılında yüzde 9,5’e, 2022 yılında yüzde 9,9, 2023 yılında yüzde 10,2 yükseldi. Nüfus projeksiyonlarına göre yaşlı nüfus oranının 2030 yılında yüzde 12,9, 2040 yılında yüzde 16,3, 2060 yılında ise yüzde 22,6 ve 2080 yılında yüzde 25,6 olacağı öngörülüyor.

18-24 Mart tarihleri arasında farkındalıkların artırılması amacıyla Dünya Yaşlıya Saygı Haftası etkinlikleri düzenleniyor. Yaşlılara ilişkin sağlık ve sosyal politikaların belirlenmesinde önemli bir göstergede yaşlı bağımlılık oranı olduğunu söyleyen Ege Geriatri Derneği Başkanı Psikolog Mevlüt Ülgen ile yaşlı nüfus ve bakımevleri konularını konuştuk.

YAŞLANAN NÜFUSA HAZIR MIYIZ?

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı huzurevi sayısı 2020 itibari ile 156 iken kapasitesi 15 bin 156 kişiydi. Bakım gereksinimi olan yaşlı bireylerinde yararlandığı engelli bakım ve rehabilitasyon merkezi sayısı ise 381 olup kapasitesi 8 bin 929 kişi.

Bakıcı sorunu ve kamusal bakım merkezlerinin yetersiz olduğunu söyleyen Ülgen, “Günümüzde yaşlı yoksulluğu ile birlikte yaşlılar ve yakınları açısından en can yakıcı sorunlar arasında yer alıyor. Bu çerçevede ihtiyaç odaklı, erişilebilir, kapsayıcı evde sağlık, evde bakım, rehabilitasyon gibi destekleyici sağlık, bakım sistemleri büyük önem kazanmaktadır” dedi.

“YAŞLI BAĞIMLILIK ORANLARI ARTIYOR”

Türkiye’de yaşlı bağımlılık oranı 2007 yılında yüzde 10,1 iken bu rakam 2022 yılında yüzde 14,5’e, 2023 yılında ise yüzde 15’lere ulaştı. Dünyada en hızlı büyüyen yaşlı grubunun 80 yaş üstü olduğunu belirten Ülgen, “Bu sayı gelecek 50 yıl içinde 5 katından daha fazla artacağı bekleniyor. Türkiye’de de benzer durum yaşanmakta, 80 yaş üzeri nüfus hızla artmakta” diye ekledi.

Kentsel ve kırsal nüfus oranlarında değişimin bireylerin yaşam biçimini değiştirmeye devam ettiğini söyleyen Ülgen, “Yaşlı bireylere yönelik hizmet ve politikaların belirlenmesinde değişen sosyoekonomik ve demografik yapı göz önüne alınmadan yürütülen politikalar yaşlı bireylerin toplumsal refah ve esenliğini olumsuz etkiliyor. Toplumsal katılım ve yaşam kalitesini düşürmekte, yaşlı bağımlılık oranını artırmaktadır” ifadelerini kullandı.

YAŞLI NÜFUS İZOLE OLUYOR

Yaşlı fert bulunan hanelerin yarısından fazlası 3 ve daha çok katlı binalarda ikamet ediyor. Söz konusu hanelerin yüzde 60,1'inde asansör bulunmadığını belirten Ülgen, “Bu veriye de yansıdığı gibi makro ve mikro çevre ile yaşam alanları yaşlılar ve engellileri içermemekte, birçok insanı dışlamaktadır. Afet ve salgın dönemlerinde kırılgan gruplar daha yoğun etkilendikleri için bu dönemler yaşlı bireylerin hizmetlere erişimi zorlaşıyor. Bu dönemle yaş ayrımcılığını ve dışlanmayı daha yoğun hissettikleri dönemler olarak tanımlıyoruz. Yaşlı bireyler bu dönemde sağlık endişe ve sorunlarının yanında sosyal izolasyonu en yoğun şekilde yaşayan gruplar arasında yer alıyorlar” bilgisini paylaştı.

“YAŞLI DOSTU KENTLER İNŞA EDİLMELİ”

Aktif ve sağlıklı yaşlanma konsepti çerçevesinde yaşlı bireylerin bağımsız, yerinde, sağlıklı yaşlanma olanak ve haklarına dikkat çeken Ülgen, “Toplumsal refah, katılım, kendini gerçekleştirme imkanlarını içeren, erişilebilir, etkin kamusal hizmetler her geçen gün daha fazla önem kazanıyor. Yaşlı bireyler yaşamın aktif birer öznesi olduğu yaklaşımını ön plana çıkarmak gerekiyor. Hak temelli politikalara her geçen gün daha fazla ihtiyaç olacaktır. Dünya Sağlık Örgütü ‘Yaşlı Dostu Çevreler Programı’ çerçevesinde yürütülen ‘Yaşlı Dostu Kent’ hedefi yaşlıların toplumsal katılım ve refahını artırmayı, aktif ve sağlıklı yaşlanmayı desteklemeyi amaçlıyor. Yaşlılara yönelik hizmet ve politikaların belirlenmesinde Yaşlı Dostu Toplum anlayışına güçlü vurgu yapılıyor” diye konuştu.