BM 78. Genel Kurulu: Konu çok, iddia yok
BM 78. Genel Kurulu gündemi yoğun ancak büyük güçler arası rekabet ve siyasi gerilim, BM'nin “yeniden güven” ve “küresel dayanışma” iddialarını zayıflatıyor.

BM 78. Genel Kurulu öncesi New York'ta fosil yakıt kullanımının sonlandırılması talebiyle protesto gösterisi düzenledi. | Fatih Aktaş/AA
Birleşmiş Milletler (BM) 78. Genel Kurulu, New York’ta yarın başlıyor. Kurul 26 Eylül’e kadar sürecek.
Ukrayna savaşı, Afrika gerilimi, sürdürülebilir kalkınma ve iklim krizi gibi konular ön sıralarda. Büyük güçler arası rekabet ve siyasi gerilim, BM’nin öne çıkardığı “yeniden güven” ve “küresel dayanışma” iddiasını zayıflatıyor.
"BIDEN ŞOV" MU OLACAK?
Görüşmelere 140 ülkenin devlet ve hükümet başkanları ile toplam 193 ülkenin temsilcilerinin katılmaları bekleniyor.
78. Genel Kurul Başkanlığını, Trinidad ve Tobagolu Dennis Francis yürütecek. Açılış konuşmalarını Brezilya ve ev sahibi ABD yapacak. Türkiye’yi temsil eden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da yarın söz alması bekleniyor.
Genel Kurul'a, BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesinden sadece ABD Başkanı Joe Biden lider düzeyinde katılıyor. Rusya ve Çin’in yanı sıra, İngiltere ve Fransa liderleri Genel Kurul'da olmayacak. Bu nedenle kurulun “Biden şov”a dönüşeceği yorumları da yapılıyor.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Adrienne Watson, ABD’nin her yıl düzenlenen BM toplantısının “son derece güncel” olduğuna inandığını söyledi. Watson, “Başkan, mevkidaşlarıyla kritik meseleler hakkında konuşmak için oraya gitmenin önemini anlıyor” dedi.
GÜNDEM YOĞUNLUĞU
Genel Kurul, bu yıl “Güvenin yeniden tesisi ve küresel dayanışmanın yeniden canlandırılması” temasıyla toplanıyor. Kurul gündeminde Ukrayna savaşının yanı sıra Libya’daki seller, Afrika kıtasındaki çok sayıda darbe, Kuzey ve Güney’in ekonomik finansmanı, Haiti’deki şiddet krizi ve iklim değişikliği öne çıkıyor.
Görüşmeler kapsamında düzenlenen ve bugün başlayan Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Zirvesi'nde liderler, 17 hedefe ulaşmak için küresel eylem planı olan "2030 Gündemi"ni ele alıyor. Bu hedefler ilk olarak 2015 yılında gündeme gelmişti. Listede kaliteli eğitim, temiz su ve sanitasyon sağlanması ve iklim kriziyle mücadele için acilen harekete geçilmesi gibi hedefler bulunuyordu.
İKLİM ZİRVESİ ÖNCESİ UYARI EYLEMLERİ
Görüşmelerde diğer önemli bir konu olarak ön plana çıkan iklim değişimiyle mücadele ise İklim Hedefi Zirvesi’nde tartışmaya açılacak.
Fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçiş gerekliliği, İklim Eylemi Hızlandırma Gündemi çerçevesinde görüşülecek. Hafta sonu ABD’nin bazı kentlerinde ve New York’ta binlerce kişi BM görüşmelerine seslenerek fosil yakıtlara son verilmesi çağrısında bulunmuştu. Devlet bu konuda birçok anlaşma ve taahhüt gündeme getirseler de henüz bunları hayata geçirmiş değiller.
Genel Kurul’da bu yıl aynı zamanda “salgınlara hazırlık” konulu toplantı düzenlenecek.
BM 78’inci Genel Kurul görüşmeleri çerçevesinde düzenlenecek Gelecek Zirvesi’nde liderlerin ana gündem maddelerinden birinin “reform” olacağı öngörülüyor.
ZELENSKİY VE LAVROV KARŞI KARŞIYA GELEBİLİR
Bu çerçevede aynı zamanda mevcut “sınamalar ve tehditlerle mücadele” için somut önerilerin sunulması bekleniyor. Dünya genelinde çatışma noktaları ve savaşların da ele alınacağı üst düzey görüşmelerde, Ukrayna’nın ön plana çıkacağı düşünülüyor.
Bu yıl BM Genel Kurulu’na Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin de katılacağı açıklandı. Zelenskiy, geçen yıl görüşmelere video konferans aracılığı ile katılmıştı. Zelenskiy’nin perşembe günü Washington’da Biden ile de görüşmesi bekleniyor.
Öncesinde ise, çarşamba günü Güvenlik Konseyi masasında özel Ukrayna toplantısı yapılacak. Bu toplantıda, Zelenskiy ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un karşı karşıya gelmeleri mümkün.
Ayrıca BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile Rusya, Ukrayna ve Türkiye arasında bire bir özel görüşmeler de gündemde. BM Rusya’yı Karadeniz tahıl anlaşmasına yeniden dahil etmek istiyor. Ancak Rusya ve Ukrayna New York’ta bir araya gelmeyecek.
KİMLER KATILMIYOR?
BM Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi olan Çin, İngiltere, Fransa, Rusya ve ABD arasında sadece ev sahibi ABD’nin başkan düzeyinde görüşmelere katılım sağlayacak olması dikkati çekiyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron yoğun ajandası gerekçesiyle ABD’ye gitmedi. Macron, Fransa’yı ziyaret edecek olan İngiltere Kralı Charles ile görüşecek. Macron’un masasında Batı Afrika’da sarsıntıya uğrayan sömürge gücü de var.
İngiltere Başbakanı Rishi Sunak da beklenmedik bir kararla kurula katılmıyor. Yoğun ülke gündemini gerekçe gösteren Sunak’ın on yıllar sonra kurula katılmayan ilk İngiliz başbakan olduğu belirtiliyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, hakkındaki uluslararası yakalama kararı nedeniyle bir süredir ülke dışında çıkmazken, Çin lideri Şi Cinping ise genelde BM kurullarına katılmıyor. Hangi Çinli yetkilinin kurula katılacağı bugün itibarıyla belirsiz.
Aralarında bu ay Yeni Delhi’de G20 zirvesine ev sahipliği yapan Hindistan ve Meksika’nın da bulunduğu diğer büyük ülkelerin üst düzey liderlerinin de bakanlarını göndermesi planlanıyor. (DIŞ HABERLER)
Evrensel'i Takip Et