Samandağ’da fidan üreticileri: Deprem değil zamlar etkiledi

Dilek OMAKLILAR
Hatay/Samandağ

Fidanlı Mahallesi'nde fidan üreticileri, gübreden mazota, temel tüketime değin yapılan zamların depremden daha kötü etkilediğini ve geçimlerini gittikçe zorlaştırdığını söyleyerek, “Deprem etkilemedi bizi devlet etkiledi. Bu zamlar etkiledi. Her geçen gün zam” diyor.

Türkiye’nin fidan ihtiyacının yüzde 80’inin karşılandığı Hatay’ın Samandağ ilçesine bağlı Fidanlı mahallesinde yaşayanların neredeyse tamamı fidan üretiyor. Yurt dışına da ihracatın yapıldığı bu mahallede fidancılık, genç üreticiler için bir “baba mesleği.” Bunun yanında zaten ihracatta da yeri olan mahalle, önemli bir gelir ve istihdam kapısı.

Sıcağın ve nemin nefes almayı dahi zorlaştırdığı bir yaz gününde Fidanlı mahallesine doğru gidiyoruz. Bu mahallede çoğunlukla çadırlarda sürüyor yaşam. Çadırlar artık güneş ve rüzgardan yıpranmış, yırtılmış durumda. Fidanlı, ismi gibi yol boyu görebileceğiniz fidan üreticileri ile dolu. Bu işi yıllarca yapanların yanında, kimi üreticiye göre “işçilik ve yetiştiriciliği daha kolay” olduğu için ek iş ya da hobi olarak yapan da var. Yine kimi üreticiye göre artan fidan üreticiliği kaliteyi düşürdüğü için fiyatları da etkilemiş durumda.

“MASRAFIMIZ AZALDI AMA CEBİMİZE GİREN PARA DA AZALDI”

Fidancılığın “baba mesleği” olduğunun ve kendisinin de 3 yıldır fidan üreticiliği yaptığını söyleyen Ahmet, “Müşteriler artık buraya gelmiyor, korkuyor” diyerek sözlerine başlıyor. Depremin etkisini bölgeye duyulan “güvensizlik” nedeniyle yaşadıklarını belirten Ahmet, “Önceden bu aylarda paralarının bir kısmını ödeyip giderlerdi insanlar; şimdi belirsizlikten kaynaklı fiyat bile sormuyorlar. Deprem bölgesindeyiz diye güvenmiyorlar. Biz de ne olacağını bilmiyoruz. Önceden fidanın yüzde 60’ını, 70’ni kime sattığımızı bilirdik, piyasayı görebiliyorduk şimdi öyle bir şey yok” diyor.

Yapılan zamlardan da etkilendiklerini söyleyen Ahmet, “Önceden toplam 10 bin fidan üretirdik. 6 kişiydik, üstelik öğrenciydik de. 10 bin fidan evimizin giderlerine yeterdi, birikim yapardık. Okulumuzu bitirdik, kardeşlerim çalışmaya başladı. Masrafımız azaldı yani eve dışardan para gelmeye başladı; biz de üretimimizi 10 katına çıkardık ama eskisi kadar sezon sonunda cebimizde para kalmıyor. Yani üretim 10 kat artmasına ve üç kişinin dışardan para getirmesine rağmen cebimizde artık para kalmıyor. Çünkü paramız enflasyonla beraber eriyor” diye anlatıyor.

“DERDİMİZ BİRİKİM DEĞİL ELİMİZDEKİLERİ KORUMAK”

“Çitfçinin hali daha da kötüye gidiyor” diyerek devam ediyor Ahmet, “Gübre haftalık zamlanıyor artık aylık değil. Her pazartesi günü farklı fiyat geliyor, ayrıca yüzde 50 artışla. Aylık gelirimiz olmadığı için paramız oldukça alabiliyoruz, toplu alım yapamıyoruz. Gübreye zam, mazota zam. Mazot bizi nakliyede özellikle çok etkiliyor. Deprem öncesi üretim ortalama 100 bin idi. Yani sezonda 100 bin satmıyoruz ortalama 50-60 bin satıyoruz; ama üretim 100 bin. Bu sezon ise yüzde 30 azaldı üretim. Örneğin ben paramın enflasyon karşısında erimesi nedeniyle dikemedim. Oysa geçen sezondan ortalama 100 bin TL parayı ayırmıştım ama 70 bin yapabildim.”

Geçimin günden güne zorlaştığını ifade eden Ahmet, “Derdimiz birikim yapmak değil elimizdeki araçları korumak. Normalde traktörümü bu sezoun yenilemeliyim ama yapamıyorum, korumaya çalışıyoruz. Geriye gitmeyelim de yerimizde duralım diye çabalıyoruz. Ama gelecek yıl satabiliriz de belli olmaz. Yani zamlar olmasın diyeceğim ama biliyorum ki indirmeyecekler; bu olmayınca da denilmesi gereken ‘yurt dışına daha fazla açılmamız lazım’ oluyor, ama dış politikanın da düzelmesi lazım” diyor.

“DEVLET FİDAN BAŞI VERGİ ALIRKEN DÖNÜM BAŞI DESTEK VERİYOR”

Fidan üreticisine yapılan desteğin yılda 600-700 TL olmasına tepki gösteren Ahmet, “Ben 600 TL’yi çekmeye gitmiyorum. Çünkü 200 TL mazot yakacağım. 100 bin TL vergi ödüyorum, 600-700 TL destek görüyorum dönüm başına. Dönümden değil fidan başına sertifika alıyoruz. Odunsu bitkinin sertifikalısı adet başına olur. Bizi mısır üreticisiyle bir tutuyorlar. Mısır üreticisi en küçük çiftçi, mısırda 200 dönümde üretim yapıyor ve ona göre destek alıyor. 20 bin alıyor ki o da az. Ben 7 dönümde üretim yapabiliyorum bana da 600-700 TL veriyor. Desteği fidan başı vermesi lazım, çünkü vergiyi benden fidan başı alıyor. Fidancılık ayrı bir sektör sıkıntımız bu bizim. Hükümetten de destek beklemiyoruz aslında. Ya da devletten artık neyse…” diyor.

“SABIRLA DUAYLA MI GEÇECEK? SABIR KALMADI ARTIK”

Yanımıza fidan üreticisi Ziya geliyor. Ziya, “Şimdi her şeye zam geliyor ya çiftçinin malı ise satılmıyor. Sabırla duayla mı geçecek? Sabır kalmadı artık” diyerek konuşmaya başlıyor.

Ziya, “Deprem etkilemedi bizi devlet etkiledi. Bu zamlar etkiledi. Her geçen gün zam” diyor Ahmet ise arkasından şöyle devam ediyor, “Depremden bu yana değişen tek şey zamlar. Gübreye, yemeğe, mazota, temel ihtiyaçlara zam geldi ama bizim fiyatımızda bir güncelleme olmadı. Zaten sağlık sorunlarımız da başladı. Zamlar sıkıntı, stres yaratıyor; stresten kaynaklı da hastalıklar oluyor. İşimiz sağlığımızı da etkiledi.”