Freedom House'dan seçim izleme araştırması: Seçmenin doğru bilgiye erişmesi engelleniyor

Freedom House’un, “Dijital Çağda Seçim İzleme” araştırma projesinde yer alan “Seçim Kırılganlığı Endeksi”ne göre; Türkiye “içerik kaldırma” da sıfır puan alırken, “çevrimiçi bilgilerin dezenformasyonu ve devlet kontrolü”nde bir puan aldı. Raporda depremden sonra Twitter’ın engellenmesi, Ekşi Sözlük’e erişim engeli, büyük tartışmalara neden olan sansür yasası, trol ordularına dair bilgiler yer alırken, bu engellemelerle ilgili “Seçmenlerin, seçimlerden önce doğru ve çeşitli bilgi kaynaklarına erişmesini engellemekte” denildi.

ABD Merkezli düşünce kuruluşu Freedom House, “Dijital Çağda Seçim İzleme” araştırma projesini bir rapor haline getirdi. Raporda aralarında Türkiye’nin 2023 seçimlerinin de olduğu 14 ülkedeki seçimler mercek altına alındı. Rapor ayrıca dijital alan, seçimlere siyasi hatılım ve insan hakları gibi başlıkların ele alındığı “Seçim Kırılganlığı Endeksi” de hazırlandı. Endekste ülkeler 0 ile 4 arasında puanlandı. Freedom House raporda seçim günü ve öncesinde izlenecek temel dijital müdahale sorunlarını da belirledi.

ENGELLEMELER SİYASİ SÖYLEMLERİ BASTIRABİLİR

Freedom House, seçim günü ve öncesinde izlenecek temel dijital müdahale sorunları da dört başlık altında beliledi:

Web sitesi ve sosyal medya engellemeleri ile içerik kaldırma: Rapora göre; Türkiye'de birçok medya kuruluşu ve yurttaş gazeteciliği de dahil olmak üzere, binlerce web sitesi engellendi. Bu sansür, seçmenlerin oylamadan önce doğru ve çeşitli bilgi kaynaklarına erişmesini engellemekte. Yetkililer, siyasi krizler sırasında sosyal medyaya erişimi engelledi. Dezenformasyon, seçim için bir risk oluştursa da, “dezenformasyonla mücadele” adı altında sitelerin veya sosyal medya platformlarının engellenmesi, bağımsız gazeteciliğe erişimi sınırlayıp, siyasi söylemleri bastırabilir. Raporda 2020 yılında getirilen Sosyal Medya Yasası’nın uygulamaya girdiği ilk yılda, başta siyasi konular olmak üzere en az 1.197 haber içeriğinin kaldırıldığına vurgu yapıldı.

Bilgi manipülasyonu: “AKP ile bağlantılı medya kuruluşları ve hükümetin sosyal medya içeriğini manipüle etmesi, çevrimiçi bilgi ortamını olumsuz etkileyerek seçmenlerin adayların veya seçim kampanyasının bağımsız analizlerine erişmesini zorlaştırıyor” denilen rapora göre; hükümetin, sosyal medyada yanlış bilgilerin yaygın olduğunu iddia ederek, kullanıcıları hükümet tarafından yayınlanan ve iktidar partisinin lehine olan bilgilere güvenmeye teşvik ediyor.

Raporda AKP'nin çevrimiçi tartışmaları manipüle etmek, siyasi gündemleri yönlendirmek ve sosyal medyada hükümeti eleştirenlerle mücadele etmek için yaklaşık 6.000 kişiden oluşan bir "troller ordusu" oluşturduğuna dikkat çekildi. Raporda ayrıca “Mayıs 2019'da, İstanbul'un tekrarlanan belediye başkanlığı seçimlerinden önce, çok sayıda hükümet yanlısı sosyal medya hesabı, muhalefet adayı Ekrem İmamoğlu'nun ülkeyi terörist grupların yönetmesini sağlayacağını söyler gibi göründüğü değiştirilmiş bir videoyu yaydı” hatırlatmasında bulunuldu.

Tutuklamalar ve kovuşturmalar: Raporda bu bölümde şu ifadelere yer verildi: “Pek çok gazeteci, aktivist ve vatandaş, hükümeti çevrimiçi eleştirdikleri, haber yaptıkları veya tartıştıkları için cezalarla karşı karşıya kalıyor; bu, oylama öncesinde otosansürü teşvik etme olasılığı yüksek bir ortam. Son yıllarda binlerce kişi Cumhurbaşkanı Erdoğan'a hakaretten soruşturuldu ve çok sayıda aktivist, gazeteci ve siyasi muhalefet mensubu hakaretle suçlandı. Şubat 2023'te en az 24 sosyal medya kullanıcısı, hükümetin depremi ele alış biçimini eleştirdikleri için tutuklandı ve bu, seçim öncesinde muhalefet için tehlikeli bir emsal oluşturdu. ‘Dezenformasyonla Mücadele Yasası’, internet kullanıcılarını kovuşturmak ve AKP'nin seçimlerden önce muhalefeti susturma çabalarını kolaylaştırmak için kullanılabilir.”

Taciz ve sindirme: Rapora göre; Türkiye'de gazetecilere ve sosyal medya kullanıcılarına yönelik tacizler çok yaygın ve ifade özgürlüğünü ile medyadaki çoğulculuğu sınırlıyor. Muhabirler, özellikle siyaset, yolsuzluk veya suçla ilgili haber yapanlar fiziksel saldırılara maruz kalıyor.

"MUHALEFET İÇİN SERT ADIMLAR"

Raporda; Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın deprem sonrası 12 saat boyunca Twitter’ı kapattığı ve Ekşi Sözlük’ü bloke ettiği hatırlatıldı ve deprem bölgesindeki OHAL nedeniyle muhalefetin faaliyetlerinin kısıtlanabileceğine dikkat çekti.

“AKP Türkiye'yi 2002'den beri yönetiyor. Partinin iktidara gelmesinin ikinci on yılında, Cumhurbaşkanı Erdoğan diğer parti liderlerini marjinalleştirdi ve seçim çerçevesini değiştirerek, yargıyla işbirliğine giderek ve muhalefeti susturmak için sert adımlar atarak kendisini hükümetin merkezine yerleştirdi” denilen raporda, AKP'nin düşük faizli ekonomi politikasının, 2022'de enflasyonun 24 yılın en yüksek seviyesine ulaşmasıyla Türkiye ekonomisini bir çıkmaza soktuğu belirtildi.

"SEÇİM KIRILGANLIĞI ENDEKSİ"

Freedom House’un dijital alan, seçim sistemi ve siyasi katılım, insan hakları başlıklarını ele aldığı ve ülkelere 0’dan 4’e kadar puanladığı “Seçim Kırılganlığı Endeksi”nde Türkiye’nin puanlarının bir kısmı ise şöyle:

• Platformların ve web sitelerinin engellenmesi - 1
• Çevrimiçi içerik kaldırma - 0
• Çevrimiçi bilgilerin dezenformasyonu ve devlet kontrolü - 1
• Korunan çevrimiçi etkinlikleri suç sayan yasalar - 1
• Korunan çevrimiçi faaliyetler için kovuşturmalar - 0
• Sivil aktörlere yönelik siber saldırılar - 1
• Devlet şeffaflığı ve hesap verebilirlik - 0
• Seçim yasalarının ve çerçevesinin kalitesi - 1
• Siyasi eşitlik ve katılım - 1
• Medya özgürlüğü - 1
• Vatandaşlar için ifade özgürlüğü - 1
• Toplanma özgürlüğü - 1
• STK'lar için özgürlük - 1
• Yargı bağımsızlığı - 1
• Yasal süreç - 0
• Fiziksel güvenlik - 1
• Eşit muamele ve ayrımcılıkla mücadele -1

TÜRKİYE 32 PUANLA "ÖZGÜR OLMAYAN ÜLKE"

Freedom House, bu yıl Türkiye’yi, haklar ve özgürlükler açısından 100 üzerinden 32 puanla “Özgür olmayan ülke” kategorisine almıştı. Hükümet gücünü yoğunlaştırmak için tasarlanmış seçim sistemini, çevrimiçi ifadeleri suç sayan yasaları ve bağımsız gazeteciliği bastırmaya ve muhalefeti susturmaya yönelik yasadışı girişimleri yansıtan “Seçim Güvenlik Açığı Endeksi'nde de Türkiye, 100 üzerinden 33 puan almıştı. (MEDYA SERVİSİ)