AİHM'den ilk kez "Cumhurbaşkanına hakaret davası" kararı: Özel bir koruma ayrıcalığı geliştirilemez

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Türkiye'deki cumhurbaşkanına hakaret davalarıyla ilgili ilk kez bir karar verdi. AİHM, Vedat Şorli’ye Cumhurbaşkanına hakaretten hapis cezası verilmesini "ifade özgürlüğü ihlali" olarak değerlendirdi. Türkiye'nin mahkum edildiği AİHM kararında "Devlet, Cumhurbaşkanı'nın itibarını savunmayı amaçladığında ona özel bir koruma ayrıcalığı geliştiremez" denildi.

Facebook’tan paylaştığı bir fotoğraf ve bir karikatür nedeniyle 2017’de 11 ay 20 gün hapis cezası verilen Vedat Şörli, Türkiye'deki yargı süreci tükendiğinde AİHM'e başvurmuştu.

Bianet'ten Hikmet Adal'ın haberine göre; Şorli hakkında verilen kararı değerlendiren uluslararası mahkeme, "cumhurbaşkanına hakaret" suçunu düzenleyen TCK 299'un ne Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'yle ne de ifade özgürlüyle bağdaştığına dikkat çekti. Kararda, "Devlet, Cumhurbaşkanı'nın itibarını savunmayı amaçladığında ona özel bir koruma ayrıcalığı geliştiremez" denildi. Cumhurbaşkanına hakaret suçlamalarının kamu yararı olan meseleleri gündeme getirmede birey üzerinde caydırıcı etki yapabileceğine de vurgu yapıldı.

Cumhurbaşkanına hakaret davalarıyla ilgilili ilk olma özelliği taşıyan karar, emsal olması açısından önem taşıyor.

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 2004’teki “Siyasi şahsiyetler ile kamu görevlilerinin itibarı” başlıklı tavsiye kararını hatırlatan AİHM, bildirgedeki şu maddelere de atıf yaptı:

"Devlet, hükümet veya herhangi bir yürütme, yasama, yargı organı, medyada eleştiri konusu olabilir. Hakim konumları nedeniyle bu kurumlar, karalayıcı veya aşağılayıcı ifadelere karşı ceza hukuku tarafından korunmamalıdır. Koruma, her durumda eleştiri özgürlüğünü kısıtlamak için kullanılabileceğinden kaçınarak çok kısıtlayıcı bir şekilde uygulanmalıdır."

"Politikacılar, itibarlarının ve diğer haklarının korunmasından, diğer kişilerden daha fazla yararlanmamalıdır ve bu nedenle medya, siyasi kişileri eleştirdiğinde medyaya karşı iç hukukta daha ağır yaptırımlar uygulanmamalıdır. Bu ilke memurlar için de geçerlidir. Derogasyonlara, yalnızca yetkililerin görevlerini gerektiği gibi yerine getirebilmeleri için kesinlikle gerekli olduğu durumlarda izin verilmelidir."

"Politikacılar ve memurlar, yalnızca medya tarafından haklarının ihlal edilmesi durumunda bireylere sunulan yasal yollara erişebilmelidir. (...) Medya tarafından iftira veya hakaret, özellikle diğer temel haklar ciddi şekilde ihlal edilmişse, başkalarının haklarının veya itibarının ihlalinin ciddiyeti açısından bu ceza gerekli ve orantılı olmadıkça hapis cezasına yol açmamalıdır."

TÜRKİYE'NİN HAKARETE HAPİS CEZASINI SÜRDÜRDÜĞÜNE DİKKAT ÇEKİLDİ

Avrupa Konseyi’ne üye birçok devletin hakaret için hapis cezasını kaldırdığını dile getiren AİHM, Azerbaycan ve Türkiye gibi devletlerin buna devam ettiğini belirterek, Parlamenterler Meclisi’nin bundan endişe duyduğunu karara işledi. Parlamenterler Meclisi’nin hakaret nedeniyle verilen hapis cezalarının daha fazla gecikmeden kaldırılmasını istediği hatırlatıldı.

AİHM aynı şekilde Avrupa Konseyi’nin anayasal konulardaki uzman organı olan Venedik Komisyonu’nun 2016’da TCK'nın 216, 299, 301 ve 314'üncü maddelerinin mevcut hali ve pratikte uygulanışının Avrupa normları ile bağdaşmadığına dair görüşüne de yer verdi.

TÜRKİYE TAZMİNATA MAHKUM OLDU

Atıfların ardından kararını açıklayan mahkeme Vedat Şorli’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nce kayıt altına alınan ‘ifade özgürlüğü’nün Türkiye tarafından ihlal edildiğine hükmetti. Mahkeme, Türkiye’yi Şorli’ye 7 bin 500 avro tazminat ödemeye mahkum etti.

Ayrıca mahkeme Türkiye’den TCK 299'u AİHM içtihatlarıyla uyumlu hale getirilmesini de istedi.

EROL ÖNDEROĞLU: TCK 299'DAN MAHKUM EDİLMİŞ 66 GAZETECİ'NİN DOSYASI DA ELE ALINSIN

Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF) Temsilcisi Erol Önderoğlu, kararda açıkça, ‘Bir Cumhurbaşkanı özel bir düzenlemeyle korunamaz’ denildiğine dikkat çekerek, "2014’ten beri sanık olmuş 200’ü aşkın gazetecinin, mahkum olmuş (HAGB dahil) 66’sının dosyasında dikkate alınmasını istiyoruz" çağrısında bulundu.

ERDOĞAN, HAKARET DAVALARINI "SİZ BUNLARA İNANIYORSUNUZ YANİ" DİYEREK İNKAR ETMİŞTİ

New York ziyareti sırasında CBS televizyonunda gazeteci Margaret Brennan'ın sorularını yanıtlayan AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan, hakaret davalarını inkar edercesine konuşmuştu. ABD'li gazeteci Margaret Brennan, Erdoğan'a hakaret davalarını hatırlatarak, "İnsan hakları avukatları, sadece size hakaret etmekten dolayı 100 bin vatandaşın soruşturulduğunu söylüyor" demiş, Erdoğan ise "Siz bunlara inanıyorsunuz yani" yanıtını vermişti. Yanıta şaşıran Brennan, "Güvenilir uluslararası kuruluşlar bu açıklamaları yapıyor" ifadelerini kullanmıştı. Erdoğan ise "Hayır, olabilir, ben sizin o uluslararası dediğiniz kurumlara güvenmiyorum" diyerek 'böyle davalar olmadığını' ifade etmişti. (İstanbul/EVRENSEL)

Erdo­ğan öncesi 1716 "Cumhurbaşkanına hakaret" davası açıldı, Erdoğan 38 bin 581 dava ile zirvede

Turgut Kazan: "AİHM kararı bizi bağlamaz" diyen Erdoğan suç işliyor

Avrupa Konseyinden Kavala hakkında AİHM kararına uymayan Türkiye’ye ihlal prosedürü

AİHM, barış bildirisi için Türkiye'den savunma istedi