Futbol kulüplerinde şirketleşmeye karşı mücadele

Sopalı Pankart

Adana taraftarlarının başı kulüplerin yönetim modelleriyle dertte. Turuncular şirketleşme modelinden kurtulup, tek adam yönetiminden çıkıp taraftarın paydaş olduğu bir model istiyor. Şampiyonluk yolundaki Maviler apar topar şirketleşti ve mevcut başkan ‘altın hisse’ adı altında tek başına çoğunluk sağlayacak şekilde kulüp hisselerini eline aldı.

Alper Kaya‘ya ait “Herkesin Düşmanı” isimli kitabın 22. bölümün başlığı “Bir süs olarak intihar.” Bölümün girişinde cinayet ve intiharın birbirine karıştırıldığı birçok durum olduğunu açıkladıktan sonra intiharın da bir cinayet olduğunu yazmış Alper Kaya. İntiharın bir kurtuluş yolu olarak seçildiği de psikolojik bir tanım. Spor kulüpleri, kurtuluş adı altında şirketleşme modelleri sunularak intihara sürükleniyor. İntihar süsü verilecek bir cinayet izliyoruz Adana Demirspor’da. Demirspor.net gibi takımın haklarını yıllarca korumuş olan yerel yayın organları bu cinayet için profesörler çıkararak şirketleşmeyi övüyorlar.

ÜÇ FARKLI KULÜP YÖNETİM MODELİ

Sopalı Pankart Fanzin takipçileri önceki altı sayımızda taraftar yönetim modellerine dair yayımlanan yazılara zaten aşina. İlk bu konuyu işlediğimizde Akademi Sakaryaspor oluşumunun şu an açıkça yayımladığı taraftar yönetişim modeli, fikrin ilk tohumlarının ekildiği dönemde olmuştu. Yazıyı yazan kişi tarihin ilk taraftar başkanı olabilir. Bu konu hakkında birçok tarihi bilgiye dört sene önceki yazılarda ulaşmıştık. Bu konu hakkında fikir sahibi olabilmek için kulüp yönetim modellerini anlamamız gerekiyor.

Kulüp yönetim türlerini üçe ayırabiliriz. Klasik model; dernek modeli. Üye kayıt sistemi ile ilerler. Üyelerden oluşan yönetimler ve yöneticiler olur. Üyeler kulübün finansal ortağı olmadığı için ana kriter sportif başarıdır. Yönetimler buna göre gidip geldikleri için başkanların şahsi becerileri ile kulüp başarısı doğru orantılıdır.

İkinci model; Alman modeli. 50+1 olarak da bilinen bu yöntem denetim ve yönetim komiteleri olan profesyonel yönetimli takımlardır. Genel kurul, profesyonellerden oluşan icra ve denetim kurullarını seçer. Denetim kurulu tamamen profesyonellerden oluşur. Kulübü direk yönetme yetkileri vardır. Seçim kurulu tarafından seçilen ve atanan yöneticilerden oluşur. Çoğu Alman kulübü taraftar derneğinin aday gösterdiği bir taraftarı icra kurulu içine alıyor.

Üçüncü model; şirketleşme. Literatürde 5 şirketleşme modeli var. Tek sahipli Aile Şirketi (Manchester United- Glazer), sadece gelirlerin halka açıldığı klasik modele benzeyen ara model (Galatasaray’ın ilk şirketleşme dönemi), anonim şirket olarak borsada spekülasyona açık işlem gören model (Beşiktaş), genel kurul katılımcı sayısı çok olan yüksek kriterli geniş tabanlı anonim şirketi modeli (genelde İspanyol kulüpleri). Sonuncu olarak bizi en çok ilgilendiren Supporters Direct modeli. Supporters Direct modelinde taraftar grupları veya bireysel taraftarlar kulübe ortak olurlar. Kulüplerin kâr odaklı sosyal kulüp olmaları için İngiltere hükümeti tarafından geliştirilmiştir. Şimdilerde Boris Johnson Alman modeline dönmek için yasa çıkaracağını dile getirdi. İngiltere’de 70’ten fazla kulüp bu şekilde yönetiliyor.

ADANA DEMİRSPOR TEK ADAMIN KONTROLÜNE GEÇEBİLİR

Tüm modellerin ortak sorunu şeffaf ve hesap verebilir yönetimlerin oluşturulamaması. Bugün Adana Demirspor özelinde karşı çıktığımız şirketleşme modeli 1980’lerin başında İngiltere’de popülerleşen 2000 başında Türk futboluna bela edilen bir yöntem aslında. Özünde spor kulübünün gelir ve giderlerin yeni kurulan Futbol AŞ’ye devredilmesidir. Daha sonra hisse dağıtımı veya halka arz edilerek yatırım almayı amaçlamaktadır. Geçmişte bu yöntemi uygulayıp daha sonra borsada spekülatif finansal kaynak olmak istemeyen kulüpler, hisselerini toplamışlar. Borsa, Manchester United ve Chealsea gibi takımların aile şirketine dönüşmesinin önünü açmıştır. ADS’de bizi bekleyen tehlike tek adamın kontrolüne geçen hisselerle karar mekanizmasının tek kişiye devredilmesi. Başkanın “Ölene kadar başkanınızım. Altın hisse bende” çıkışları bunu gösteriyor.

Twitch yayınlarında konuşurken İngiltere’de başlayan #superleagueout isyanı artık 50+1 devrimine dönüşecek diye sohbet ederken bir ütopyadan bahsediyorduk. Bu ütopya aradan geçen 1 haftada artık ellerinde 50+1 yazılı dövizlerle stat basan taraftarlara dönüştü. Glazer ailesinden hisselerin bir kısmının devlet zoruyla alınarak taraftarın da içinde olduğu yönetim modeline devredilmesi gündemde.

ADANA TARAFTARLARININ YANINDAYIZ

Adanaspor’un özgürlük mücadelesi sırasında başta Bayram Akgül’ün, takımı Uzan ailesinin taşınmaz malı olmaktan kurtarıp dönemin kahramanı olduğunu unutmamak lazım. Bugün yapılan mücadele ve diyalog çabasının altında yatan o günlere olan saygıdır. Adana taraftarı belki de kaybedeceğini bildiği bir savaşa giriyor. Kendi içlerinde şu an hangi yönetim modeliyle kulübün yönetilmesini istediklerinin derin tartışmalarını yapıyorlar. Belki Bayram Akgül yeniden taraftara hisse devri gerçekleştirecek. Adanaspor TMSF batağına sürüklenirken komşularının gün gün durumunu gören ADS taraftarı aynı duruma düşmemek için bir aksiyon alacaktır.

Aslında ADS Ankara Tayfası tarafından şirketleşme modeli 10 sene önce gündeme taşınmıştı. O dönemde Ankara Tayfası üzerine çok gelinmişti. Tabii karşılarında Aytaç Durak gerçeği vardı. Taraftarın çalışması gayet güzel ve profesyoneldi. Blog sayfalarında bir kazı çalışması yapılıp o günlere dair yazıları okuyabilirsiniz. Taraftarın yönetimin içinde, profesyonel hayatlarını takıma gönüllük esasıyla aktardığı, her taraftarın eşit söz hakkı olduğu modeller dışında bütün modellerin bir ayağı çukurdadır.

Bugün Adanaspor mücadele verirken yanındayız. Yarın belki Trabzon’la beraber olacağız. Ortak sorunlara karşı omuz omuza hareket etmek bizim ultra düsturumuzdan geliyor.

Ultra kalın!

"Adana Demirspor taraftarı 80 yıldır Süper Lig'deydi, takımını bekliyordu"

Adana Demirspor 26 yıl sonra Süper Lig’e yükseldi