evrensel.net
PAYLAŞ

Asgari ücret ne kadar? Nasıl hesaplanıyor?

DETAYLAR
Fotoğraf: Envato
AŞAĞI KAYDIR

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, asgari ücreti 1 Ocak 2024 itibarıyla net 17 bin 2 lira olarak duyurdu. Peki, asgari ücret nasıl belirleniyor? Ulusal ve uluslararası yönetmelikler ne diyor?

Asgari ücret, işçinin bir iş günü çalışması karşılığında ödenmesi belirlenen en düşük ücrettir. Asgari ücret, işçi ve ailesinin ekonomik ve sosyal hayatlarını en iyi şekilde yaşayabilmelerini sağlayacak kadar olmalıdır.

Asgari Ücret Tespit Komisyonunun 2024’te geçerli olacak asgari ücrete dair müzakereleri 1 Aralık’ta başladı. 27 Aralık 2023'te Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığında yapılan açıklamada Bakan Vedat Işıkhan, 2024 yılı asgari ücretinin 17 bin 2 TL olduğunu açıkladı.

Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay, "Biz 18 bin lira olsun, senede 2 kez belirlensin dedik. Taleplerimizi ilettik, elden gelen buymuş" dedi. TİSK Başkanı Burak Akkol ise "Biz bir aileyiz" iddiasını öne sürüp "Ailede çatışma olmaz" dedi.

ASGARİ ÜCRET 2023 YILINDA NE KADARDI?

2023 yılının ilk yarısı için asgari ücret aylık brüt 10 bin 008 TL, net 8 bin 506,80 TL olarak belirlendi. 2023'ün ikinci yarısından itibaren geçerli olacak asgari ücret ise net 11 bin 402 lira oldu.

Türk-İş Başkanı Ergün Atalay, son ücrete dair “Bugün geldiğimiz noktada yüzde 34 bir zam var. İnşallah enflasyon belli bir noktaya gelir de alım gücümüz korunur. Pazardaki, marketteki fiyatların kontrol altına alınması temennimiz. Yoksa bu zamların anlamı kalmıyor” dedi. Ancak ilerleyen süreçte enflasyon "belli bir noktaya" gelmedi, pazardaki ve marketteki fiyatlar kontrol altına alınmadı, zammın da bir anlamı kalmadı. 

2022 YILINDA ASGARİ ÜCRET NE KADARDI?

Asgari ücret 2022 yılında yıllar sonra ilk kez yeniden yılda iki kez belirlendi. Artan enflasyon üzerine 29 ve 30 Haziran'daki Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantılarının ardından 1 Temmuz'da AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın katıldığı basın toplantısıyla 2022 yılının ikinci yarısında uygulanacak asgari ücret açıklandı. Ayrıca asgari ücretin vergiden muaf tutulması uygulamasının da temmuzdan itibaren geçerli olan yüzde 30 zamlı asgari ücret için geçerli olacağı duyuruldu.

2022 yılının Temmuz ayından itibaren geçerli olan asgari ücret, net 5 bin 500 TL olarak açıklandı. Erdoğan, zam oranını önce yüzde 25 olarak duyurdu, sonra yüzde 30 olarak düzeltti.

2022'NİN İKİNCİ YARISINDA UYGULANAN ASGARİ ÜCRET

BRÜT ASGARİ ÜCRET

6.471,00 TL

SGK PRİMİ %14

905,94 TL

İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMİ %1

64,71 TL

KESİNTİLER TOPLAMI

970,65 TL

NET ASGARİ ÜCRET

5.500,35 TL

2022'NİN İLK YARISINDA UYGULANAN ASGARİ ÜCRET

İşçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2022'de uygulanacak asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında ilk toplantısını 1 Aralık'ta yaptı. İkinci toplantı 7 Aralık'ta Türk-İş'te yapılırken üçüncü toplantı 9 Aralık'ta TİSK'te yapıldı. Dördüncü toplantı ise 16 Aralık'ta gerçekleşti. Bu toplantıdan asgari ücretin 4 bin TL'nin üzerinde belirlenmesi talebi çıktı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla düzenlenen basın açıklamasında 2022 yılında geçerli olacak net asgari ücretin 4 bin 253 lira 40 kuruş olarak belirlendiği açıklandı. Brüt asgari ücret ise 5 bin 4 TL oldu. Ayrıca asgari ücretin vergiden muaf tutulması talebi de karşılandı. Ocak 2022'den itibaren asgari ücretten gelir vergisi ve damga vergisi alınmadı. Bu iki verginin bedeli 450 liraydı.

2022'nin ilk yarısında uygulanan brüt ve net asgari ücret şöyle oldu:

BRÜT ASGARİ ÜCRET

5.004,00 TL

SGK PRİMİ %14

700,56 TL

İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMİ %1

50,04 TL

KESİNTİLER TOPLAMI

750,60 TL

NET ASGARİ ÜCRET

4.253,40 TL

ASGARİ ÜCRET KİMLER TARAFINDAN BELİRLENİYOR?

Türkiye’de asgari ücret, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenmektedir. Bu komisyonda 15 üye bulunuyor. Komisyon üyeleri; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığından 2 temsilci, TÜİK temsilcisi, Kalkınma Bakanlığı temsilcisi ve Hazine Müsteşarlığı temsilcisi, bünyesinde en çok işçiyi bulunduran en üst işçi kuruluşunun değişik işkolları için seçeceği beş temsilci, bünyesinde en çok işvereni bulunduran işveren kuruluşunun değişik işkolları için seçeceği beş temsilcidir.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı başkanlığında, Bakanlık'ta yapılacak ilk toplantının ardından komisyon, işçi ve işverenin ev sahipliğinde de ayrı ayrı toplanıyor. Komisyon, son toplantısını yine Bakanlık'ta yapıyor.

Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp, oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.

2021 YILI ASGARİ ÜCRETİ 2 BİN 825 LİRA 90 KURUŞ 

Net asgari ücret halen 2 bin 825 lira 90 kuruş olarak uygulanıyor. 2021 yılı brüt asgari ücret tutarı ise 3 bin 577 lira. Aradaki fark kesintilere ve vergilere gidiyor.

ASGARİ ÜCRET 2020'DE NE KADARDI?

Asgari Ücret 2019 Yasal Kesintileri (01.01.2020 - 31.12.2020)

Brüt Asgari Ücret

2.943,00 TL

Sigorta Primi İşçi Payı

412,02 TL

İşsizlik Sigortası Primi İşçi Payı

29,43 TL

Gelir Vergisi Matrahı

2.501,55 TL

Gelir Vergisi

375,23 TL

Damga Vergisi

22,34 TL

Kesintiler Toplamı

839,02 TL

Asgari Geçim İndirimi (Bekâr ve Çocuksuz)

220,73 TL

NET ÜCRET (Asgari Ücret + AGİ Dahil)

2.324,70 TL

ASGARİ ÜCRET 2019'DA NE KADARDI?

Asgari Ücret 2019 Yasal Kesintileri (01.01.2019 - 31.12.2019)

Brüt Asgari Ücret

2.558,40 TL

Sigorta Primi İşçi Payı

358,18 TL

İşsizlik Sigortası Primi İşçi Payı

25,58 TL

Gelir Vergisi Matrahı

2.174,64 TL

Gelir Vergisi

326,20 TL

Damga Vergisi

19,42 TL

Kesintiler Toplamı

729,38 TL

Asgari Geçim İndirimi (Bekâr ve Çocuksuz)

191,88 TL

NET ÜCRET (Asgari Ücret + AGİ Dahil)

2.020,90 TL

DİĞER ÜLKELERDE ASGARİ ÜCRET NE KADAR?

Dünyada en yüksek asgari ücret ise yıllık 28 bin 768 dolar ile Avustralya’da uygulanıyor.

ASGARİ ÜCRET ÖDENMEZSE NE OLUR?

Asgari ücret tespit komisyonu tarafından belirlenen ücretin bankaya yatırılmaması ya da eksik yatırılması durumunda işveren, işçinin hakkını gasbederek suç işlemektedir. İşçinin bu durumu tespit etmesi durumunda sözleşmesi varsa iş sözleşmesini haklı sebeple fesih etme hakkına sahiptir. Ücreti ödemeyen işverene ise idari para cezası uygulanır. Uygulanacak idari para cezası, her işçi ve her ay için ayrı olarak hesaplanır. Ayrıca Vergi Usul Kanununa göre işverenin belgede sahtecilik/yanıltıcı belge beyan ettiğinin tespit edilmesi durumunda ise işveren hakkında 1,5-3 yıl arasında hapis cezası uygulanabilir.

ASGARİ ÜCRETİN ÖDENMEDİĞİNİ DÜŞÜNEN İŞÇİ NE YAPMALI?

Kanun gereği, 10 ve daha üzerinde işçi çalıştıran işverenler, Asgari Ücret Tespit Komisyonunca belirlenen asgari ücret tutarını, işçinin banka hesabına yatırmakla yükümlüdür. Asgari ücret zam değil, işçinin hayatını idame ettirebilmesi için gerekli minimum ücrettir. Dolayısı ile işverenler bu durumu işçinin aleyhine kullanamaz. İşçi, asgari ücretin ödenmediğini tespit etmesi durumunda işverene ihtarname çekmek sureti ile iş sözleşmesini fesih edebilir. İş sözleşmesinin olmaması durumunda ve ödemenin yapılıp/yapılmadığının tespit edilememesi durumunda ise Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına müracaat edebilirler.

ASGARİ ÜCRETİN TARİHÇESİ

İlk kez 1890’da Avustralya ve Yeni Zelanda’da uygulanmaya başlanan, 1900’lü yılların başı itibari ile de önce Avrupa’da, daha sonra da tüm dünyada uygulanmaya devam edildi. Türkiye’de ise ilk kez 1974’te yayımlanan yönetmelikle asgari ücret uygulaması başladı.

ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE ASGARİ ÜCRET

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 23. maddesine göre, çalışan herkesin kendine ve ailesine insanlık onuruna uygun bir yaşayış sağlayacak, her türlü sosyal koruma aracılığıyla da tamamlanan adil ve elverişli bir ücret almaya hakkı vardır.

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 131 Sayılı Asgari Ücret Tespitine İlişkin Sözleşmesi’ne göre de, işçinin ve ailesinin ihtiyaçları, genel ücret seviyesi, hayat pahalılığı, sosyal güvenlik yardımları ile diğer sosyal grupların göreli hayat standartları; asgari ücretin belirlenmesinde dikkate alınması gereken unsurlardır. Türkiye bu Sözleşmeyi henüz onaylamamış olsa da imzacısı olduğu Avrupa Sosyal Şartı, taraf ülkelere benzer bir yükümlülük getiriyor.

Avrupa Sosyal Şartı’nın 4. maddesine göre, “Tüm çalışanların, kendileri ve ailelerine iyi bir yaşam düzeyi sağlamak için yeterli ve adil bir ücret alma hakkı” var. Ancak sendikalar, Türkiye’de bu maddeye uygun hareket edilmediğini ve asgari ücretin belirlenmesinde işçinin ailesinin hesaba katılmadığını ifade ediyorlar.

ASGARİ ÜCRET YÖNETMELİĞİ
(2019 - TÜM DEĞİŞİKLİKLERİ İÇEREN GÜNCEL HALİ)

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

Madde 1

Bu Yönetmeliğin amacı, asgari ücretin tespiti sırasında uygulanacak esaslar, Komisyonun toplanma ve çalışma şekli ile komisyonun başkan, üye ve raportörlerine verilecek huzur hakkına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

Madde 2

Bu Yönetmelik hükümleri, iş sözleşmesi ile çalışan ve 4857 sayılı İş Kanununun kapsamında olan veya olmayan, her türlü işçinin çalıştığı bütün işkollarını kapsar.

Dayanak

Madde 3

Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4

Bu Yönetmelikte geçen; a) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını, b) Bakan: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanını, c) Komisyon: Asgari Ücret Tespit Komisyonunu, d) Asgari ücret: İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücreti, e) Ücret: Asgari ücreti, f) (Değişik:RG-19/4/2014-28977) İşkolu:18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 4 üncü maddesi gereğince 19/12/2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşkolları Yönetmeliğinde belirtilen işkollarını, g) Başkan: Bakan tarafından tespit edilen komisyon üyelerinden herhangi bir üyeyi, h) Üye: Asgari Ücret Tespit Komisyonunda görevlendirilen veya seçilen temsilcileri, i) Raportör: Bakanlık tarafından altı kişiyi geçmemek üzere Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinden görevlendirilen personeli, ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Ücretin Belirlenmesine İlişkin İlke ve Esaslar

Ücrette Eşitlik İlkesi

Madde 5

Asgari ücretin belirlenmesinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ile benzeri sebeplere dayalı herhangi bir ayrım yapılamaz.

Ücretin Belirlenmesi

Madde 6

Komisyon, asgari ücreti bütün işkollarını kapsayacak şekilde belirler. Ücretin, bir günlük olarak belirlenmesi esastır. Aylık, haftalık, saat başına, parça başına veya yapılan iş tutarına göre ücret ödenen durumlarda gerekli ayarlamalar buna göre yapılır.

Ücretin Belirlenmesindeki Esaslar

Madde 7

Ücret en geç iki yılda bir olmak üzere belirlenir. Komisyon, ücretin belirlenmesinde; ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik durumu, ücretliler geçinme indekslerini, bu indeksler yoksa geçinme indekslerini, fiilen ödenmekte olan ücretlerin genel durumunu ve geçim şartlarını göz önünde bulundurur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Komisyonun Kuruluşu, Görev, Yetki ve Sorumluluğu

Komisyonun Kuruluşu ve Toplantı Esasları

Madde 8

Komisyon; Bakanlığın tespit edeceği üyelerden birinin başkanlığında;

a) Bakanlık Çalışma Genel Müdürü veya yardımcısı,

b) Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü veya yardımcısı,

c) Devlet İstatistik Enstitüsü Ekonomik İstatistikler Dairesi Başkanı veya yardımcısı, (İşgücü, Hizmetler, Fiyat İstatistikleri ve İndeksler Dairesi Başkanlığı)

d) Hazine Müsteşarlığı temsilcisi,

e) Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığından konu ile ilgili dairenin başkanı veya yetki vereceği bir görevli,

f) Bünyesinde en çok işçiyi bulunduran en üst işçi kuruluşunun değişik işkolları için seçeceği beş temsilci,

g) Bünyesinde en çok işvereni bulunduran işveren kuruluşunun değişik işkolları için seçeceği beş temsilciden,

Komisyon, Bakanlığın çağrısı üzerine toplanır ve Bakanlıkça hazırlanan gündeme göre çalışır. Komisyon, en az on üyenin katılımı ile toplanır ve oylarının çoğunluğu ile karar verir. Karara katılmayan üye, isterse katılmama gerekçesini belirtir. Oyların eşitliği halinde, Başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır.

Komisyonun her toplantıda aldığı kararlar karar defterine yazılır ve başkan ve üyelerce imzalanır.

Komisyonun ücretin belirlenmesine ilişkin kararı kesindir. Bu kararın, toplanan bilgi ve belgelere göre hazırlanacak bir gerekçeye dayandırılması zorunludur.

Komisyonun Görev, Yetki ve Sorumluluğu

Madde 9

Komisyon, ücretin belirlenmesinde konuyla ilgili bütün kamu kurum ve kuruluşları ve üniversiteler ile işbirliği yapabilir, işçi ve işveren kuruluşlarının bu konudaki öneri ve görüşlerini alabilir. Ayrıca Komisyon, gerektiğinde uzman kişilerin bilgisine başvurabilir. Komisyondaki görüşmeler ve komisyonun çalışmaları gizlidir. Başkan, üyeler ve raportörler ile bu maddenin kapsamına giren kişi ve kuruluşlar bu görevleri dolayısıyla öğrendikleri her türlü bilgi ve belgeleri gizlemekle yükümlüdür. Alınan kararlar Başkan tarafından kamuoyuna duyurulur.

Yönetmeliğin diğer maddeleri için tıklayın.

İLGİLİ YAZILAR
İLGİLİ HABERLER
DİĞER HABERLER